Σε δύσκολο γρίφο εξελίσσεται το σχέδιο της κυβέρνησης για ένα νέο επίδομα, που θα οδηγήσει σε χαμηλότερα επίπεδα τις τιμές της βενζίνης και του πετρελαίου κίνησης. Οι τιμές σπάνε καθημερινά το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, ενώ δεν φαίνεται στον ορίζοντα πότε θα υπάρξει τάση αποκλιμάκωσης.
Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης αναζητεί απεγνωσμένα μέτρα παρέμβασης για τη συγκράτηση των τιμών, πράγμα, ωστόσο, εξαιρετικά δύσκολο, εφόσον έχει αποκλειστεί οποιοδήποτε μέτρο με δημοσιονομική επίπτωση.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το οικονομικό επιτελείο επεξεργάζεται διάφορα σενάρια για τον τρόπο μείωσης των τιμών. Υπό το βάρος της αγανάκτησης των καταναλωτών αναζητείται η κατάλληλη φόρμουλα, η οποία θα οδηγήσει σε αποκλιμάκωση των τιμών στην αντλία, ενώ θα απαιτεί την ελάχιστη επίπτωση στα δημόσια οικονομικά.
Ενα από τα σενάρια που εξετάζονται είναι να υπάρξει σημαντική αύξηση του ποσού στους δικαιούχους του Fuel Pass, που δεν αποκλείεται να έχει τα ίδια κριτήρια με το ισχύον καθεστώς, δηλαδή ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 30.000 ευρώ. Αυτό εκτιμάται πως θα μπορέσει να αποτελέσει την «εύκολη λύση», καθώς πρόκειται για ένα μέτρο δοκιμασμένο, ωστόσο δεν έχει αποφέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, αφού τα 13,5 ευρώ τον μήνα που έλαβαν οι δικαιούχοι αποτελεί «σταγόνα στον ωκεανό» μπροστά στις τεράστιες αυξήσεις στις τιμές της βενζίνης και του πετρελαίου κίνησης. Με βάση αυτό το σενάριο, εξετάζεται η επέκταση της επιδότησης να είναι διάρκειας ενός ή τριών μηνών και το συνολικό ποσό θα ανέλθει από τα 30-50 ευρώ σήμερα στα 40-60 ευρώ.
Επίσης, εξετάζεται η συνέχιση της επιδότησης των 15 λεπτών το λίτρο στο ντίζελ και μετά τον Ιούνιο, για τουλάχιστον έναν μήνα. Στο τραπέζι υπάρχει και η πρόταση αύξησης του ποσού στα 20 λεπτά το λίτρο.
Ενα ακόμα σενάριο το οποίο βρίσκεται στο τραπέζι του υπουργείου Οικονομικών είναι να υπάρξει μια επιπλέον παρέμβαση στη νησιωτική Ελλάδα, όπου οι τιμές ξεπερνούν ακόμα και τα 2,6 ευρώ το λίτρο, ενώ δεν αποκλείεται να προσεγγίσουν και τα 3 ευρώ. Σε αυτό το σενάριο, όμως, υπάρχει και ο παράγοντας τουρισμός, με το οικονομικό επιτελείο να μην είναι διατεθειμένο να χάσει πολύτιμα έσοδα από τους ξένους επισκέπτες στα ελληνικά νησιά. Συνεπώς, εξετάζεται μια παρέμβαση η οποία θα απευθύνεται στους Ελληνες καταναλωτές.
Το τρίτο σενάριο που βρίσκεται στον «φάκελο καύσιμα» είναι να υπάρξει κάποια άλλου τύπου παρέμβαση, η οποία θα μειώνει τις τιμές απευθείας στην αντλία των πρατηρίων. Στόχος θα είναι να υπάρξει μείωση των τιμών κατά 20-30 λεπτά του ευρώ, δηλαδή η μέση πανελλαδική τιμή της αμόλυβδης να υποχωρήσει κάτω από το ψυχολογικό όριο των 2 ευρώ το λίτρο.
Οι αυξήσεις των τελευταίων εβδομάδων έχουν σχεδόν εξαφανίσει το Fuel Pass, με αποτέλεσμα η επιδότηση στα καύσιμα να θεωρείται «δώρων άδωρον» για τους καταναλωτές.
Πληροφορίες αναφέρουν, πάντως, πως το σχέδιο αναμένεται να πάρει την τελική του μορφή στα μέσα Ιουνίου, καθώς η τρέχουσα επιδότηση των 13,5 ευρώ τον μήνα εκπνέει στο τέλος Ιουνίου, ενώ τα ποσά που έχουν εισπράξει οι δικαιούχοι της άυλης ψηφιακής κάρτας χάνονται μετά το τέλος Ιουλίου. Με αυτά τα δεδομένα, οι όποιες ανακοινώσεις για μία νέα παρέμβαση στα καύσιμα θα πρέπει να τοποθετηθούν μετά τα μέσα του ερχόμενου μήνα.
Τεράστιες αυξήσεις λόγω των ανατιμήσεων
Είναι χαρακτηριστικό πως μέσα σε έναν χρόνο οι τιμές της βενζίνης έχουν αυξηθεί έως και 0,90 ευρώ το λίτρο, με αποτέλεσμα ακόμα και οι απλές διαδρομές με το αυτοκίνητο να έχουν μετατραπεί σε ένα πολύ ακριβό «σπορ» για τους καταναλωτές, που έχουν δει τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς να τινάζονται στον αέρα από το κόστος των καθημερινών τους μετακινήσεων.
Ολα αυτά προστίθενται στις τεράστιες ανατιμήσεις των τελευταίων μηνών στα είδη πρώτης ανάγκης, αλλά και στους «φουσκωμένους» λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος.
Η μέση πανελλαδική τιμή στην απλή αμόλυβδη τον Μάιο του 2020 είχε διαμορφωθεί στο 1,349 ευρώ το λίτρο, ενώ τον ίδιο μήνα του 2021 είχε αγγίξει τα 1,612 ευρώ το λίτρο. Εναν χρόνο αργότερα η μέση τιμή της βενζίνης εκτοξεύτηκε σχεδόν κατά 60 λεπτά, στα 2,268 ευρώ το λίτρο.
Για μια διαδρομή από την Αθήνα στην Πάτρα και με επιστροφή, τον Μάιο του 2020 ένα Ι.Χ. έπρεπε να δαπανήσει 42,66 ευρώ, χωρίς να υπολογίζονται τα διόδια. Τον Μάιο του 2021 το ίδιο αυτοκίνητο, με την ίδια ακριβώς κατανάλωση ξόδεψε 50,88 ευρώ, ενώ φέτος για την ίδια διαδρομή 71,76 ευρώ. Δηλαδή, μέσα σε έναν χρόνο το κόστος αυξήθηκε κατά 20,88 ευρώ και σε σχέση με το 2022 εκτοξεύτηκε κατά 29,1 ευρώ.
Μόνο στην Περιφέρεια Αττικής η τιμή σε σχέση με το 2020 αυξήθηκε σχεδόν κατά 0,90 ευρώ το λίτρο, από το 1,327 ευρώ στα 2,239 ευρώ το λίτρο.
Η Ελλάδα έχει τον ακριβότερο Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης στην Ευρώπη
Η χώρα μας διαθέτει έναν από τους μεγαλύτερους Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης σε όλη την Ευρώπη, αλλά επιβάλλει και ιδιαίτερα υψηλούς συντελεστής ΦΠΑ.
Συγκεκριμένα, στη χώρα μας ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης (ΕΦΚ) στη βενζίνη ανέρχεται σχεδόν σε 0,71 ευρώ ανά λίτρο ή 713 ευρώ ανά χιλιόλιτρο βενζίνης και είναι ένας από τους υψηλότερους στην Ευρώπη, ενώ, επίσης, επιβαρύνεται από έναν υψηλότατο ΦΠΑ, της τάξεως του 24%. Γι’ αυτό, άλλωστε, η Ελλάδα είναι από τις ακριβότερες χώρες στη βενζίνη σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αυτό σημαίνει ότι από τα 2,268 ευρώ της μέσης τιμής της αμόλυβδης 95 οκτανίων, οι φόροι αντιστοιχούν στο 1,1581 ευρώ και προέρχονται κυρίως από την επιβάρυνση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης και του ΦΠΑ.
Ακόμα και αν η κυβέρνηση σήμερα αποφάσιζε να καταργήσει τον ΦΠΑ και τον ΕΦΚ, η τιμή της βενζίνης στην αντλία από 2,268 ευρώ/λίτρο, που είναι η μέση τιμή, θα «προσγειωνόταν» στο 1,11 ευρώ/λίτρο. Το υπόλοιπο της τιμής αντιστοιχούν στα τέλη (ανταποδοτικό τέλος ΡΑΕ, Εισφορά Ειδικού Λογαριασμού Πετρελαιοειδών, Ειδικό τέλος Δικαιωμάτων Εκτέλεσης Τελωνειακών Εργασιών), στην τιμή του διυλιστηρίου και στο περιθώριο κέρδους των εταιριών εμπορίας και των πρατηριούχων.
Βάσει της κοινοτικής νομοθεσίας, ο ελάχιστος ειδικός φόρος κατανάλωσης ανά λίτρο βενζίνης είναι 0,36 ευρώ και οι μόνες χώρες που επιβάλλουν τη μίνιμουμ φορολογία είναι η Βουλγαρία, η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Ρουμανία.
Αντίθετα, τον υψηλότερο ΕΦΚ επιβάλλει η Ολλανδία με 0,82 ευρώ ανά λίτρο, η Ιταλία με 0,73 ευρώ ανά λίτρο και η Φινλανδία με 0,72 ευρώ ανά λίτρο, αφήνοντας τη χώρας μας στην τέταρτη θέση της ευρωπαϊκής κατάταξης με τον ακριβότερο ειδικό φόρο.
Η κυβέρνηση, μάλιστα, βρίσκεται υπό νέα πίεση να μειώσει τον ΕΦΚ των υγρών καυσίμων μετά την απόφαση της κυβέρνησης Σολτς, στη Γερμανία, να προχωρήσει σε μείωση των φόρων κατανάλωσης στη βενζίνη και στο ντίζελ κίνησης, καθώς μειώθηκε για το τρίμηνο Ιουνίου – Αυγούστου ο ειδικός φόρος κατανάλωσης της βενζίνης κατά 0,14 ευρώ και του ντίζελ κίνησης κατά 0,30 ευρώ. Σε αντίστοιχη κίνηση έχουν προχωρήσει και άλλες χώρες, όπως η Κύπρος, μειώνοντας σημαντικά τον ΕΦΚ στα καύσιμα.
Σημαντική θα ήταν η μείωση ακόμα και αν υπήρχε έστω και προσωρινή αναστολή του ΦΠΑ με συντελεστή 24%, καθώς η τιμή θα υποχωρούσε στα 1,81 ευρώ/λίτρο. Μειωμένη θα ήταν όμως η τιμή ακόμα και αν απλά μειωνόταν ο συντελεστής του ΦΠΑ.
Αν για παράδειγμα επιβαλλόταν ο μειωμένος συντελεστής 17%, όπως είναι σε πέντε νησιά του Αιγαίου (Χίος, Λέρος, Σάμος, Κως και Λέσβος), τότε η τιμή θα έφτανε τα 2,12 ευρώ/λίτρο. Αντίστοιχα, εάν επιβαλλόταν ο μειωμένος συντελεστής 13%, η τιμή θα ήταν 2,05 ευρώ/λίτρο, ενώ με τον υπερμειωμένο συντελεστή 6% η τιμή θα έφτανε στα 1,92 ευρώ/λίτρο.
Δεν βγαίνουν τα έσοδα παρά τους φόρους-φωτιά
Αντιστρόφως ανάλογη, πάντως, είναι η κατάσταση στον πίνακα των χωρών που αφορά τα ετήσια έσοδα από φόρους που έχουν προκύψει από τα αυτοκίνητα. Ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης η Ελλάδα βρίσκεται στην προτελευταία θέση της κατάταξης, εισπράττοντας 1.264 ευρώ ανά όχημα ετησίως, ενώ η Ισπανία με 1.068 ευρώ βρίσκεται στη 13η θέση.
«Πρωταθλήτρια» στα έσοδα είναι η χώρα του Βελγίου, με 3.187 ευρώ ανά όχημα ετησίως, με την Αυστρία (2.678 ευρώ) και τη Φινλανδία (2.523 ευρώ) να συμπληρώνουν τις τρεις πρώτες χώρες της Ε.Ε. με το υψηλότερο εισόδημα από φόρους οχημάτων.
Για ακόμα μια φορά αποδεικνύεται ο κανόνας πως η υψηλή φορολόγηση σε μια χώρα έχει αντίθετα αποτελέσματα στα κρατικά έσοδα, τα οποία κινούνται σε χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με άλλες χώρες που έχουν μια κανονική φορολογία και στην πράξη δεν παρουσιάζουν σημαντικές απώλειες εσόδων λόγω των χαμηλότερων συντελεστών.
Δεν είναι τυχαίο, μάλιστα, ότι η χώρα μας διαθέτει το 5ο υψηλότερο ποσοστό ΦΠΑ στις χώρες των 27 κρατών-μελών. Στις πρώτες θέσεις βρίσκονται χώρες όπως η Ουγγαρία (27%), η Κροατία, η Δανία και η Σουηδία (25%) και ακολουθεί η χώρα μας μαζί με τη Φινλανδία.
Οπως έδειξαν τα στοιχεία για την πορεία του Προϋπολογισμού στο πρώτο τετράμηνο του έτους, ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης στα καύσιμα ήταν μειωμένος κατά 113.000.000 ευρώ, λόγω της πτώσης στην κατανάλωση. Παρά το γεγονός ότι ο συγκεκριμένος φόρος έχει πιάσει «ταβάνι» και στην ουσία δημιουργεί τρύπα στα κρατικά έσοδα, το οικονομικό επιτελείο ακολουθεί πιστά τις επιταγές της Κομισιόν, η οποία ζητά να μην υπάρξει καμία παρέμβαση στους έμμεσους φόρους.
Αναζητούνται χρήματα για μείωση τιμών στα καύσιμα
Το υπουργείο Οικονομικών, αφού εξασφάλισε κονδύλια από τον συμπληρωματικό Προϋπολογισμό ύψους 800.000.000 ευρώ, που «αποκάλυψε» η Κομισιόν στην έκθεσή της για τη 14η μεταμνημονιακή αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας, εξετάζει μια σειρά από σενάρια για τον τρόπο μείωσης των τιμών στα καύσιμα.
Θα πρέπει να θεωρείται σίγουρο πως το οικονομικό επιτελείο δεν θα «αγγίξει» τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης, καθώς πρόκειται για έναν φόρο ο οποίος αποδίδει ετησίως στα κρατικά ταμεία πάνω από 2 δισ. ευρώ.
Υπενθυμίζεται πως στο Eurogroup της περασμένης Δευτέρας οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης πήραν στα χέρια τους μία εισήγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία προέτρεπε τα κράτη-μέλη να μην προχωρήσουν σε μείωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης, αλλά τα υπερέσοδα από τον εν λόγω φόρο να διατίθενται για στοχευμένα μέτρα στήριξης των ευάλωτων νοικοκυριών, που πλήττονται από την τεράστια αύξηση των τιμών στα καύσιμα.
Το αρμόδιο οικονομικό επιτελείο φέρεται ότι προσδοκά τη δημιουργία δημοσιονομικού χώρου που θα επιτρέψει μια πιο δραστική παρέμβαση για την ανακούφιση νοικοκυριών και επιχειρήσεων από τις υψηλές τιμές καυσίμων. Εάν η τουριστική κίνηση ξεπεράσει το 80% σε σχέση με το 2019 ή η τιμή του φυσικού αερίου υποχωρήσει κάτω από τα 100 ευρώ τη μεγαβατώρα, θα μπορούσε να δημιουργηθεί δημοσιονομικός χώρος.
Υπερκέρδη στον κρατικό κορβανά λόγω των φόρων
Από τα καύσιμα -Ειδικό Φόρο Κατανάλωση και ΦΠΑ- το Δημόσιο συγκεντρώνει κάθε χρόνο, όπως είναι προγραμματισμένο να συμβεί και το τρέχον έτος, πάνω από το 12% των φορολογικών εσόδων.
Οπως προκύπτει από τους κωδικούς του Προϋπολογισμού, τα προσδοκώμενα έσοδα διαμορφώνονται ως εξής:
- Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης βενζίνης: 2,137 δισ. ευρώ
- Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης diesel κίνησης: 1,381 δισ. ευρώ
- Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης diesel θέρμανσης: 359.000.000 ευρώ
- Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης στο υγραέριο: 106.000.000 ευρώ
- Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης στο φυσικό αέριο: 34.000.000 ευρώ
- ΦΠΑ στα πετρελαιοειδή και στα παράγωγα αυτών: 1,963 δισ. ευρώ
- ΦΠΑ στην ηλεκτρική ενέργεια και στο φυσικό αέριο: 13.000.000 ευρώ
Τα συγκεκριμένα νούμερα προβάλλει, άλλωστε, και το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, με την αιτιολογία πως μια μείωση των Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης και του ΦΠΑ θα προκαλούσε ένα σημαντικό δημοσιονομικό κενό στον Προϋπολογισμό, εκτοξεύοντας το έλλειμμα.
