Κάθε χρόνο τέτοιες ημέρες οι πολίτες αναζητούν το χρώμα του ενδύματος για τα ρεβεγιόν των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Φέτος, όμως, θα πρέπει να αναζητήσουν ποιο χρώμα τιμολογίου ηλεκτρικού ρεύματος ταιριάζει στην τσέπη τους. Επιλογή κάθε άλλο παρά εύκολη, καθώς επικρατεί πολύ μεγάλη σύγχυση για τον τρόπο υπολογισμού των τιμών. Καλό θα ήταν να καλέσετε στο τραπέζι έναν μαθηματικό, αφού η εξίσωση για τον υπολογισμό της τελικής χρέωσης στο ρεύμα είναι εξαιρετικά σύνθετη.
- Του Βασίλη Παπακωνσταντόπουλου
Ακόμα και οι προμηθευτές δεν έχουν ξεκάθαρη εικόνα για το νέο πλαίσιο, ζητώντας πριν από λίγες ημέρες διευκρινίσεις από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και Υδάτων. Ολη αυτή η ασάφεια έχει προκαλέσει αλαλούμ γύρω από τα νέα τιμολόγια ρεύματος, που θα τεθούν σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου, με τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θόδωρο Σκυλακάκη να ασκεί κριτική στους προμηθευτές ότι δεν επιθυμούν τον ανταγωνισμό και τις εταιρείες να θεωρούν ότι η κυβέρνηση προωθεί το πράσινο τιμολόγιο. Και στη μέση οι καταναλωτές, οι οποίοι κείτονται χαμένοι στα χρώματα, χωρίς να γνωρίζουν ποιο τιμολόγιο τους συμφέρει.
Το πόσο μπερδεμένοι είναι όλοι παραδέχθηκε εμμέσως και ο ίδιος ο υπουργός. «Το πιο σημαντικό που θέλω να καταλάβει ο κόσμος είναι να μην πέφτει στην παγίδα της σύγχυσης. Περιμένετε μέχρι την 1/1/2024 να δείτε τις τελικές τιμές των τιμολογίων» δήλωσε ο κ. Σκυλακάκης, υπογραμμίζοντας πως τότε μόνο θα μπορούν να ξέρουν ποιες θα είναι οι τελικές τιμές των τιμολογίων που προσφέρουν οι πάροχοι. «Είχαμε 30-40 διαφορετικά τιμολόγια και τα ομαδοποιήσαμε σε τρεις μεγάλες κατηγορίες με εισήγηση της ΡΑΑΕΥ. Δηλαδή τα σταθερά, αυτά που αγοράζεις και έχεις μία σταθερή τιμή, τα κυμαινόμενα, αυτά που αγοράζεις αλλά παίζει η τιμή ανάλογα με το πώς εξελίσσεται το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος, και τα δυναμικά, που δεν μας αφορούν ως νοικοκυριά, γιατί αφορούν αυτούς που έχουν έξυπνους μετρητές. Η μόνη διαφορά, πέραν του να κατηγοριοποιήσουμε τα τιμολόγια σε τρεις κατηγορίες, είναι ότι προσθέσαμε ένα τέταρτο τιμολόγιο, στο οποίο οι πάροχοι είναι υποχρεωμένοι να δίνουν μία τιμή, που είναι ευθέως συγκρίσιμη για όλους» εξήγησε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Πώς όμως ο κόσμος να μην πέφτει στην παγίδα της σύγχυσης όταν το τοπίο παραμένει θολό ακόμα για τις εταιρίες; Κάτι που αποτυπώθηκε και στην πρόσφατη σύσκεψη της ΡΑΑΕΥ με τους παρόχους, οι οποίοι εξέφρασαν πλήθος αποριών για το νέο πλαίσιο. Υποστήριξαν ότι υπάρχουν αρκετά τεχνικά ζητήματα εφαρμογής, για τα οποία είτε υφίστανται διαφορετικές ερμηνείες και διχογνωμίες στο θεσμικό πλαίσιο είτε χρήζουν περαιτέρω διευκρινίσεων.
Επιστολές
Στο πλαίσιο αυτό, η ΡΑΑΕΥ θα αποστείλει τις επόμενες μέρες επιστολές σε όλες τις εταιρίες, με σκοπό τον ορθό τρόπο εφαρμογής των τιμολογίων και τη σωστή ενημέρωση των καταναλωτών εν όψει της κατάργησης των επιδοτήσεων. Η Αρχή θα στείλει άλλη μία επιστολή, με την οποία θα ζητά από κάθε προμηθευτή να παραδώσει υλικό για τον τρόπο με τον οποίο επικοινώνησε στους πελάτες του την ενημέρωση για τα νέα τιμολόγια που θα ισχύσουν από την 1η Ιανουαρίου 2024. Εφόσον διαπιστωθούν παρεκκλίσεις από τη νομοθεσία, τονίζεται ότι θα επιβληθούν και οι σχετικές κυρώσεις.
Κόντρα Σκυλακάκη – παρόχων για το πράσινο τιμολόγιο
Το νέο σύστημα υπολογισμού έχει φέρει «σύννεφα» στις σχέσεις της ηγεσίας του υπουργείου με τους προμηθευτές, ειδικά για το πράσινο τιμολόγιο. Σε αυτό θα μεταπέσουν αυτόματα από την 1η Ιανουαρίου όσοι καταναλωτές (το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό αυτών είναι πελάτες της ΔΕΗ) δεν επιλέξουν κάποιο από τα υπόλοιπα πακέτα που προσφέρονται στην αγορά. Οι πάροχοι θεωρούν ότι το πράσινο τιμολόγιο περιορίζει την εμπορική τους ελευθερία υπέρμετρα και ουσιαστικά βοηθά μόνο τη ΔΕΗ, η οποία έχει και τους περισσότερους «αδρανείς» συνδρομητές. Ετσι, πολλοί από αυτούς στέλνουν ενημερωτικά μηνύματα στους πελάτες τους, αποθαρρύνοντάς τους να επιλέξουν το πράσινο τιμολόγιο, υποστηρίζοντας ότι είναι ακριβότερο από άλλα πακέτα, όπως π.χ. το κίτρινο.
Η στάση αυτή δεν έμεινε ασχολίαστη από τον κ. Σκυλακάκη, ο οποίος άσκησε σκληρή κριτική στις εταιρίες, κατηγορώντας τις ότι δεν επιθυμούν τον ανταγωνισμό. «Κάποιοι πάροχοι δεν είναι καθόλου ευτυχείς γι’ αυτό το τιμολόγιο. Κάποιοι μου θυμίζουν αυτό που λέγεται για τον “διάβολο και το λιβάνι” στο πώς αντιμετωπίζουν το πράσινο τιμολόγιο. Και αυτό διότι δεν θέλουν κάποιοι από τους παρόχους να συγκρίνονται οι τιμές και να συμπεριφέρονται σαν να θέλουν να προκαλέσουν μία ευρύτερη σύγχυση» υποστήριξε ο υπουργός.
Χαρακτήρισε περίεργο πώς ένα τιμολόγιο με το οποίο μπορείς να συγκρίνεις τις τιμές, ενώ πριν δεν μπορούσες, πλήττει τον ανταγωνισμό. «Μάλλον πλήττει αυτούς που δεν θέλουν τον ανταγωνισμό, οι οποίοι στην ουσία λένε ότι το κράτος παρεμβαίνει στην αγορά. Ρωτώ: το κράτος δεν παρεμβαίνει στην αγορά όταν υποχρεώνει τα σούπερ μάρκετ να βάζουν τιμή ανά κιλό; Παρεμβαίνει γιατί πάρα πολλοί αλλάζουν τις συσκευασίες, ώστε να μπερδεύεται ο καταναλωτής και να νομίζει ότι παίρνει την ίδια συσκευασία, η οποία όμως έχει λιγότερο προϊόν. Γι’ αυτό βάζουμε την τιμή ανά κιλό. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στα τιμολόγια του ρεύματος. Υπάρχουν κόλπα με τις… συσκευασίες και γι’ αυτό ερχόμαστε και βάζουμε μια τιμή ανά κιλοβατώρα, που να είναι συγκρίσιμη μεταξύ των παρόχων. Για να καταλαβαίνει ο καταναλωτής ποιος είναι ο πιο φθηνός. Αυτή είναι η βασική παρέμβαση» σημείωσε ο κ. Σκυλακάκης, προσθέτοντας ότι ο καταναλωτής μπορεί να διαλέξει όποιο τιμολόγιο θέλει.
Ποιες είναι οι τέσσερις κατηγορίες χρέωσης που μπαίνουν στη ζωή μας
Σε κάθε περίπτωση, οι καταναλωτές καλούνται από την 1η Ιανουαρίου να επιλέξουν τιμολόγιο ρεύματος. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του υπουργείου, διαμορφώνονται τέσσερις κατηγορίες. Τα σταθερά τιμολόγια που επισημαίνονται με μπλε χρώμα, τα κυμαινόμενα με κίτρινο χρώμα, τα δυναμικά (για όσους έχουν έξυπνο μετρητή κατανάλωσης) με πορτοκαλί και το ειδικό με πράσινο χρώμα. Ειδικότερα:
Μπλε: Πρόκειται για σταθερά τιμολόγια ορισμένου χρόνου, με σταθερή τιμή χρέωσης για όλη την περίοδο της σύμβασης. Ουσιαστικά θα είναι μια συμφωνία μεταξύ καταναλωτή και παρόχου για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα με σταθερή τιμή, ανεξαρτήτως της τιμής που θα έχει στο Χρηματιστήριο Ενέργειας.
Κίτρινα: Πρόκειται για κυμαινόμενα τιμολόγια τα οποία είναι συνδεδεμένα με την τιμή της χονδρεμπορικής στο Χρηματιστήριο ενέργειας. Αυτά διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες: i. με καθορισμό τιμής εκ των προτέρων της περιόδου κατανάλωσης και ii. με καθορισμό τιμής εκ των υστέρων.
Πορτοκαλί: Τα λεγόμενα δυναμικά τιμολόγια. Αφορούν τη δυνατότητα δυναμικής τιμολόγησης, με διαφορετικές τιμές -ακόμα και μέσα στη διάρκεια της ημέρας-, με βάση τις τιμές της αγοράς. Προϋπόθεση για την επιλογή αυτών των τιμολογίων συνιστά η λειτουργία έξυπνου τηλεμετρούμενου μετρητή στην παροχή των καταναλωτών.
Πράσινο: Πρόκειται για τιμολόγια κυμαινόμενης χρέωσης, διαφορετική ανά μήνα. Ο προμηθευτής θα ανακοινώνει την τιμή χρέωσης έως την πρώτη ημέρα του μήνα εφαρμογής, δηλαδή οι καταναλωτές θα γνωρίζουν κάθε 1η του μήνα την τιμή που θα πληρώνουν. Η τιμή θα ανακοινώνεται στην ιστοσελίδα της ΡΑΕ, από όπου θα μπορεί ο καταναλωτής να δει με ποια τιμή θα τιμολογηθεί ανά μήνα. Κάθε μηνά θα δημοσιεύεται διαφορετική τιμή ανάλογα με τη διακύμανση της χρηματιστηριακής αγοράς.
Οσοι καταναλωτές δεν έχουν σύμβαση προμήθειας και όσοι δεν διατηρούν συμβόλαια σταθερής χρέωσης θα μεταπέσουν αυτόματα στο νέο πράσινο τιμολόγιο, που θα είναι ενιαίο για όλους τους παρόχους, εφόσον μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου δεν δηλώσουν την πρόθεσή τους να πάνε σε κάποιο άλλο πρόγραμμα. Εκτιμάται ότι στο πράσινο τιμολόγιο θα μεταφερθεί άνω του 70% των πελατών.
Το ειδικό τιμολόγιο θα μπορεί να εμπεριέχει και πάγια χρέωση προμήθειας, ύψους έως 5 ευρώ ανά μήνα, καθώς και εκπτώσεις. Η βασική τιμή προμήθειας θα παραμένει σταθερή, κατ’ ελάχιστον για έξι μήνες, ενώ η πάγια χρέωση προμήθειας και οι εκπτώσεις θα μπορούν να τροποποιούνται κάθε μήνα, κατόπιν ανακοίνωσης στην ιστοσελίδα των παρόχων και ενημέρωσης, με τον πρώτο λογαριασμό κατανάλωσης που θα ακολουθεί την τροποποίηση.
Η εξίσωση του… Αϊνστάιν
Σύμφωνα με την υπουργική απόφαση, οι προμηθευτές είναι υποχρεωμένοι να αναλύουν όλες τις τιμολογιακές παραμέτρους της μεθοδολογίας του πράσινου τιμολογίου που θα ισχύει για κάθε κατηγορία πελατών, ήτοι τη Βασική Τιμή Προμήθειας, την Πάγια Χρέωση Προμήθειας, τυχόν εκπτώσεις και τις τιμές των συντελεστών του Μηχανισμού Διακύμανσης. Η σχετική… απλή εξίσωση, κατά την οποία θα προκύπτει ο ορισμός μηχανισμού διακύμανσης, είναι η εξής:
Οπου: Μ: Ο μήνας κατανάλωσης. Αντιστοίχως ως «Μ-1» νοείται ο προηγούμενος μήνας του μήνα κατανάλωσης. α: Συντελεστής προσαύξησης. Το ύψος του συντελεστή α επιλέγεται ελεύθερα από τον προμηθευτή.
ΤΕΑ Μ-1: O μέσος όρος των ημερήσιων Τιμών Εκκαθάρισης Αγοράς Επόμενης Ημέρας του προηγούμενου μήνα του μήνα κατανάλωσης «Μ», όπως αυτός δημοσιεύεται από το Χρηματιστήριο Ενέργειας.
β: Ο συντελεστής β προκύπτει ως το γινόμενο του σταθερού συντελεστή α με τη διαφορά της Τιμής Εκκαθάρισης Αγοράς του προηγούμενου μήνα (ΤΕΑΜ-1) μειωμένη κατά την Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς του προ προηγούμενου μήνα (ΤΕΑΜ-2). Ο συντελεστής β λαμβάνει μηδενική τιμή για τον πρώτο μήνα εφαρμογής, ήτοι τον Ιανουάριο 2024.
[β=α*(ΤΕΑ Μ-1 – ΤΕΑ Μ-2)]Lu και Ll: Τα όρια της περιοχής ασφαλείας, εντός της οποίας δεν ενεργοποιείται ο μηχανισμός διακύμανσης και άρα η Χρέωση Προμήθειας, διαμορφώνεται βάσει της Βασικής Τιμής Προμήθειας.
Ο προμηθευτής ορίζει περιοχή μη ενεργοποίησης του μηχανισμού διακύμανσης επιλέγοντας άνω όριο (Lu) και κάτω όριο (Ll). Ο μηχανισμός διακύμανσης ενεργοποιείται όταν η ΤΕΑΜ-1 είναι μικρότερη του κάτω ορίου ή μεγαλύτερη του άνω ορίου. Τα άνω (Lu) και κάτω (Ll) όρια επιλέγονται ελεύθερα από τον προμηθευτή.
Ουσιαστικά, ο Μηχανισμός Διακύμανσης περιλαμβάνει τέσσερις συντελεστές. Το «κάτω» και το «άνω όριο» της μέσης χονδρεμπορικής τιμής του προηγούμενου μήνα, που όταν αυτή τα υπερβαίνει, τότε ο μηχανισμός ενεργοποιείται αυτόματα. Επίσης, έναν πολλαπλασιαστή προσαύξησης και ένα σύστημα διόρθωσης, ώστε τον επόμενο μήνα να διορθώνεται το όποιο λάθος έκανε ο προμηθευτής ως προς τις τιμές που ανακοίνωσε τον προηγούμενο.
Τι να προσέξουν οι καταναλωτές
Οπως επισημαίνει το νέο ΙΝΚΑ, οι καταναλωτές θα πρέπει να γνωρίζουν ότι το μεγαλύτερο δέλεαρ που έχουν οι εταιρίες αυτή τη στιγμή οι πάροχοι είναι η έκπτωση συνέπειας. Αν εφαρμόζεται μια έκπτωση συνέπειας καθ’ όλη τη διάρκεια της σύμβασης, θα επιβραβεύεται για κάποιους μήνες. Επίσης, να μην παρασύρονται από πολύ μεγάλες προσφορές, γιατί θα μπορούσαν να αφορούν έκπτωση μόνο για τον πρώτο μήνα. Με τη δυνατότητα του κυμαινόμενου τιμολογίου, οποιεσδήποτε παραπλανητικές διαβεβαιώσεις ότι «σου εξασφαλίσαμε την καλύτερη δυνατή τιμή» δεν πρέπει να επηρεάζουν την κρίση του καταναλωτή.
Σημαντικό είναι να κατανοήσουν ότι στο κυμαινόμενο τιμολόγιο ο καταναλωτής δεν προστατεύεται από τυχόν αυξήσεις στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος. Θα υπάρχει η δυνατότητα να επιστρέψει κάποιος στην προηγούμενη σύμβαση με τον πάροχό του με μία απλή διαδικασία και να επιλέξει οποιοδήποτε είδους τιμολογίου ή πάροχο, με κατάρτιση σχετικής σύμβασης οποιαδήποτε στιγμή. Μόνη εξαίρεση αποτελούν τα σταθερά τιμολόγια, που από τη φύση τους έχουν μακροχρόνιες συμβάσεις.
Σύμφωνα με την καταναλωτική οργάνωση, έρχονται αυξομειώσεις στα τιμολόγια του ρεύματος με την ενσωμάτωση της ρήτρας αναπροσαρμογής. Η ρήτρα ήταν ένας σύνθετος τρόπος υπολογισμού του τελικού κόστους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Το μοντέλο που έχουμε στην Ελλάδα είναι ότι το 100% της παραγωγής περνάει μέσα από το Χρηματιστήριο της Ηλεκτρικής Ενέργειάς. Οπότε με αυτόν τον μαθηματικό τύπο υπολογιζόταν βάσει της διακύμανσης ποιο ήταν το τελικό κόστος σε σχέση με το κόστος πρώτης ύλης. Από τη στιγμή που παραμένουν ίδιοι ο τρόπος τιμολόγησης και η δομή της αγοράς χοντρικής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, θα εξακολουθήσουμε να έχουμε αυξομειώσεις στα τιμολόγια.
Παρ’ όλα αυτά στους νέους λογαριασμούς δεν θα υπάρχει ξεχωριστά το ποσό όπως υπολογίζεται δύναμει με τη ρήτρα αναπροσαρμογής, ωστόσο θα υπολογίζεται η τιμή κόστους, όπου ενσωματώνεται η ρήτρα αναπροσαρμογής. Αλλάζει στην ουσία ο τρόπος υπολογισμού, δεν είναι κάτι διαφορετικό, πάλι θα έχουμε διακύμανση.
