Μελέτη αξιολόγησης της εφαρμογής των κινήτρων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού σχετικά με τη δόμηση κτιρίων με έξτρα ύψος και τετραγωνικά εκπονεί το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
- Από τον Βασίλη Παπακωνσταντόπουλο
Μέσα από τη μελέτη φιλοδοξεί να τεκμηριώσει τη χρησιμότητα των μπόνους δόμησης, η ισχύς των οποίων έχει προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων σε πολλούς δήμους της Αττικής. Στόχος της ηγεσίας του ΥΠΕΝ, μάλιστα, είναι η μελέτη να καταρτιστεί το ταχύτερο δυνατόν, προκειμένου να την έχει στα χέρια του στις 11 Οκτωβρίου, ημερομηνία στην οποία αναμένεται να συνεδριάσει η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας για να αποφανθεί οριστικά για τη συνταγματικότητα των ευνοϊκών διατάξεων του ΝΟΚ.
Ουσιαστικά το υπουργείο επιμένει στην εφαρμογή του ΝΟΚ ως έχει, παρά την πλήρη αντίθεση της ΚΕΔΕ και σειρά αποφάσεων του ΣτΕ, με τις οποίες έχει κρίνει αντισυνταγματικά τα μπόνους δόμησης. Η εκπόνηση της μελέτης, η οποία θα χρηματοδοτηθεί από πόρους του Πράσινου Ταμείου μέσω του προγράμματος δράσεων περιβαλλοντικού ισοζυγίου, είχε προβλεφθεί στον πρόσφατο νόμο 5106/2024. Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, η μελέτη είναι απαραίτητη για να στηρίξει τις θέσεις του για τη διατήρηση των «περιβαλλοντικών κινήτρων» του ΝΟΚ, όπως τα χαρακτηρίζει, με δεδομένο ότι οι ανώτατοι δικαστές στις αποφάσεις τους είχαν διαπιστώσει απουσία τεκμηρίωσης και ανάγκη αξιολόγησης της εφαρμογής τους.
Ετσι, με πρόσφατη υπουργική απόφαση που υπέγραψε ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Νίκος Ταγαράς, καθορίζεται το ελάχιστο περιεχόμενο της μελέτης αξιολόγησης της εφαρμογής των κινήτρων για την περιβαλλοντική αναβάθμιση και βελτίωση της ποιότητας ζωής σε πυκνοδομημένες και αστικές περιοχές. Οπως επισημαίνεται, η μελέτη αποτελεί τεύχος με αντικείμενο την εφαρμογή των κινήτρων του ν. 4067/2012 «Νέος Οικοδομικός Κανονισμός», και ιδίως αυτών που οδηγούν σε προσαύξηση του ύψους των κτιρίων. «Σε αυτό θα περιλαμβάνονται γενικές κατευθύνσεις και αρχές, οι οποίες θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον σχεδιασμό, τη χωροθέτηση και την κατασκευή κτιρίων, με εφαρμογή κινήτρων για την περιβαλλοντική αναβάθμιση και βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών, στο πλαίσιο του ορθολογικού πολεοδομικού σχεδιασμού, της βιωσιμότητας και της πολιτικής προς την κλιματική ουδετερότητα και την πράσινη μετάβαση, σύμφωνα με τις επιταγές του Συντάγματος, τη σχετική νομολογία του ΣτΕ, αλλά και τους κανόνες της τέχνης και της επιστήμης» αναφέρει η υπουργική απόφαση.
Η μελέτη θα περιλαμβάνει (ενδεικτικά και όχι περιοριστικά) τα ακόλουθα:
1. Αναλυτική παράθεση των σημαντικότερων κατευθύνσεων κινήτρων αστικής αναζωογόνησης, πολεοδομικής αναβάθμισης και ελαχιστοποίησης του ενεργειακού αποτυπώματος των κτιρίων, βάσει διεθνών πρακτικών και παραδειγμάτων, με έμφαση σε αυτά που αναφέρονται στην αντιμετώπιση περιβαλλοντικών θεμάτων και προκλήσεων.
2. Ανάλυση του ιστορικού νομοθετικού πλαισίου των σχετικών προβλέψεων στους οικοδομικούς κανονισμούς της χώρας και της διαχρονικής εξέλιξής τους, με ειδικότερη ανάλυση ως προς τα άρθρα 10, 10Α, 15, 19 και 25 του ΝΟΚ, υπό το πρίσμα του πολεοδομικού κεκτημένου και των αρχών βιώσιμης ανάπτυξης.
Στο στάδιο αυτό συμπεριλαμβάνεται εκτενής αναφορά στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο και στη νομολογία βάσει α) τυχόν ειδικότερων διατάξεων στο συνολικό εύρος της νομοθεσίας και β) της σημαντικότερης πρόσφατης εθνικής νομολογίας για το θέμα από το Συμβούλιο της Επικρατείας, με στόχο την καταγραφή των γενικών νομολογιακών κατευθύνσεων και αρχών, οι οποίες θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον σχεδιασμό και την εφαρμογή των κινήτρων.
3. Αναλυτική παράθεση των σημαντικότερων κατευθύνσεων εφαρμογής των κινήτρων, καθώς και των επιπτώσεών τους (ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια) βάσει εθνικών παραδειγμάτων στα μητροπολιτικά συγκροτήματα και σε μεγάλες πόλεις της χώρας.
4. Συμπεράσματα που θα περιλαμβάνουν κωδικοποίηση και νομική και τεχνική αξιολόγηση των στοιχείων που μελετήθηκαν (ποσοτικά και ποιοτικά), και προτάσεις για τυχόν βελτίωση και συμπλήρωση του σχετικού πλαισίου.
5. Οι προτάσεις θα πρέπει να είναι δεόντως τεκμηριωμένες και να έχουν κατά το δυνατόν αναφορές σε μετρήσιμα μεγέθη και συγκρίσεις κυρίως ως προς τα προκύπτοντα οφέλη για το περιβάλλον, τη βιώσιμη πολεοδομική ανάπτυξη, την αρχιτεκτονική των κτιρίων και την καλύτερη διαβίωση των κατοίκων, στον βαθμό που αυτό είναι εφικτό και δύναται να ποσοτικοποιηθεί.
Το Συμβούλιο της Επικρατείας δικαιώνει δημάρχους και πολίτες που προσέφυγαν
Η επίσπευση της μελέτης από την πλευρά του υπουργείου έρχεται ως συνέχεια των πολλαπλών αποφάσεων του Ε’ Τμήματος του ΣτΕ, με τις οποίες έχει δικαιώσει τους προσφεύγοντες δημάρχους και πολίτες. Ολα αναμένεται να κριθούν τον Οκτώβριο, οπότε έχει προγραμματιστεί να εκδικαστούν οι υποθέσεις στην Ολομέλεια του Ανώτατου Δικαστηρίου. Με δεδομένο ότι οι αποφάσεις δεν εκδίδονται από τη μια στιγμή στην άλλη, το τοπίο δεν πρόκειται να ξεκαθαρίσει πριν από τις αρχές του 2025.
Αυτή τη στιγμή, αρκετοί δήμοι, κυρίως της Αττικής, έχουν αναστείλει την εφαρμογή των ευνοϊκών διατάξεων του ΝΟΚ, και οι υπηρεσίες δόμησης δεν θα εκδίδουν άδειες που κάνουν χρήση των μπόνους. Πρόκειται μεταξύ άλλων για τους Δήμους Αθηναίων, Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης, Κηφισιάς, Αλίμου, Βριλησσίων, Αμαρουσίου, Χαλανδρίου, Νέου Ηρακλείου, Αγίας Παρασκευής και Παπάγου – Χολαργού. Η ΚΕΔΕ θεωρεί ότι οι αλλαγές που ψηφίστηκαν την άνοιξη δεν λύνουν το πρόβλημα της υπερδόμησης των πόλεων και ότι οι λόγοι των δύο αποφάσεων του Ε΄ Τμήματος του ΣτΕ περί αντισυνταγματικότητας εξακολουθούν να υφίστανται. Το τελευταίο διάστημα, τρεις δήμοι δικαιώθηκαν από το Συμβούλιο της Επικρατείας, στο οποίο είχαν προσφύγει για να αναστείλουν τις αποφάσεις του γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής, με τις οποίες είχε ακυρώσει τις εσωτερικές διαταγές των δήμων. Μάλιστα, το Ε’ Τμήμα του ΣτΕ δεν περιορίστηκε στους τυπικούς λόγους αναρμοδιότητας του γενικού γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης να εκδώσει μια τέτοια απόφαση, αλλά επεκτάθηκε και στην ουσία της αναστολής εκτέλεσης και στις ευεργετικές, για τη διαφύλαξη της φυσιογνωμίας των πόλεων, συνέπειές της.
