Σαρωτικές αλλαγές αναμένεται να προκαλέσει η Τεχνητή Νοημοσύνη (Τ.Ν.) ή Artificial Intelligence (A.I.) σε πολλούς τομείς της οικονομίας και, φυσικά, στα επαγγέλματα και στις ειδικότητες που μέχρι σήμερα υφίστανται στους παραγωγικούς, και όχι μόνο, κλάδους.
- Από τον Νάσο Χατζητσάκο, εφημερίδα «κυριακάτικη δημοκρατία»
Οι δομικές ανατροπές και οι εξελίξεις δεν θα γίνουν ύστερα από πολλά χρόνια. Ηδη έχουν αρχίσει. Αρκετά καθιερωμένα εδώ και δεκαετίες επαγγέλματα θα περάσουν στο χρονοντούλαπο, ενώ θα δημιουργηθούν ευκαιρίες για νέες ειδικότητες, οι οποίες θα πρέπει να είναι απόλυτα συγχρονισμένες με την Τ.Ν. Πολύ σύντομα, για παράδειγμα, όταν ένας καταναλωτής θα καλεί σε ένα τηλεφωνικό κέντρο εξυπηρέτησης πελατών, δεν θα συνδιαλέγεται με άνθρωπο τηλεφωνητή ή τηλεφωνήτρια, αλλά με την Τεχνητή Νοημοσύνη.
Οπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς εντός των συνόρων, αν και στην Ελλάδα αρκετές από τις αλλαγές που ήδη αποτελούν πραγματικότητα στις υπόλοιπες χώρες του δυτικού κόσμου καθυστερούν αρκετά ως προς την υιοθέτησή τους, «η Τεχνητή Νοημοσύνη ήδη διαπερνά με ραγδαία ταχύτητα και στη χώρα μας όλους τους κλάδους της οικονομίας, φέρνοντας μαζί της ριζικές αλλαγές στο τοπίο της εργασίας». Στο πλαίσιο αυτό, θεωρούν δεδομένο ότι μέχρι το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας η Τ.Ν. αναμένεται τόσο να επηρεάσει δραστικά τις υφιστάμενες θέσεις εργασίας όσο και να δημιουργήσει νέες, άγνωστες έως τώρα ειδικότητες.
Ποια επαγγέλματα και από ποιους κλάδους και τομείς της οικονομίας αναμένεται είτε να περιοριστούν είτε ακόμα και να εξαφανιστούν τα αμέσως επόμενα χρόνια και στην Ελλάδα, λόγω της Τεχνητής Νοημοσύνης; Η αυτοματοποίηση μέσω της Τ.Ν. θα πλήξει δυσανάλογα θέσεις εργασίας που βασίζονται σε επαναλαμβανόμενες εργασίες και ρουτίνας. Σε κίνδυνο τίθενται κλάδοι όπως η παραγωγή, η μεταφορά, η διοίκηση, τα logistics, η εξυπηρέτηση πελατών και όχι μόνο.
Συγκεκριμένα, με βάση τις πρόσφατες διεθνείς μελέτες και εκτιμήσεις, στη «λίστα» με τους κλάδους και τους τομείς που θα επηρεαστούν από τη χρήση της Τ.Ν. και τα επαγγέλματα που είναι… υπό εξαφάνιση συμπεριλαμβάνονται τα εξής:
- Παραγωγική διαδικασία (πρωτογενής τομέας): Η ρομποτική και η αυτοματοποίηση παραγωγικών διεργασιών θα οδηγήσουν σε μείωση της ανάγκης για εργατικό δυναμικό στα εργοστάσια και στις βιομηχανίες. Πολύ απλά, σε πολύ λίγο καιρό στην παραγωγική διαδικασία θα απαιτείται πιο μικρός αριθμός ανθρώπινου δυναμικού (π.χ. εργάτες και τεχνίτες) από αυτόν που υφίσταται σήμερα, αφού πολλές από τις βαριές και μη εργασίες θα τις αναλάβουν συστήματα τα οποία θα διαχειρίζεται η Τεχνητή Νοημοσύνη.
Ηδη στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, η αυτοματοποίηση έχει προκαλέσει την απώλεια εκατομμυρίων θέσεων εργασίας σε βιομηχανίες όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, η χαλυβουργία και η υφαντουργική. Στην Κίνα, η οποία διαθέτει μία από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες στον κόσμο, η υιοθέτηση της Τ.Ν. έχει αγγίξει κλάδους όπως η πληροφορική, η κατασκευή αυτοκινήτων και η παραγωγής ενέργειας. Ανάλογα παραδείγματα υπάρχουν στην Ιαπωνία και τη Γερμανία, όπου ήδη διαμορφώνονται «έξυπνα» εργοστάσια, στα οποία τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο έχει η Τεχνητή Νοημοσύνη.
- Μεταφορές: Η Τ.Ν. ήδη τις επηρεάζει καθοριστικά. Οι επιχειρήσεις την αξιοποιούν σε σχέση με την εξεύρεση τρόπων εξοικονόμησης χρόνου και καυσίμων, ενώ η Τεχνητή Νοημοσύνη δηλώνει παρούσα και στην… οδήγηση των οχημάτων. Δεν θα περάσει αρκετός χρόνος από τη στιγμή κατά την οποία η Τ.Ν. θα αντικαταστήσει τους οδηγούς, τόσο στα μεγάλα οχήματα όσο ακόμα και στα ταξί. Μέσα στα αμέσως επόμενα χρόνια θεωρείται βέβαιο ότι στους δρόμους θα καθιερωθούν drones και αυτόνομα οχήματα, με την Τεχνητή Νοημοσύνη σε ρόλο… σοφερίνας, περιορίζοντας σε μεγάλο βαθμό τα φυσικά πρόσωπα και θέτοντας εκτός αγοράς χιλιάδες επαγγελματίες (όπως οδηγοί, ταξιτζήδες και διανομείς).
- Διαλογή και συσκευασία: Η Τ.Ν. μπορεί να ταξινομεί και να συσκευάζει προϊόντα με ταχύτητα και ακρίβεια, μειώνοντας το κόστος, τα λάθη και το απαιτούμενο ανθρώπινο δυναμικό.
- Λογιστική και αποθήκευση (logistics): Η Τ.Ν. μπορεί να βελτιστοποιήσει την αποθήκευση, τη διαχείριση αποθεμάτων και τη διανομή προϊόντων, αυξάνοντας την αποδοτικότητα και μειώνοντας -και σε αυτή την περίπτωση- τον απαιτούμενο χρόνο.
- Υπηρεσίες και διοίκηση: Δυναμικά παρούσα θα δηλώσει η Τ.Ν. και στον χώρο των υπηρεσιών και της διοίκησης επιχειρήσεων και οργανισμών. Πολλές από τις εργασίες γραφείου για τις οποίες μέχρι στιγμής απαιτείται ανθρώπινο χέρι και ανθρώπινος νους για να γίνουν θα αυτοματοποιηθούν με τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης. Παράλληλα, μέσω της Τ.Ν. θα γίνεται σε απειροελάχιστο χρόνο η ανάλυση δεδομένων, ενώ θα συμβάλει καθοριστικά και στη λήψη αποφάσεων, μειώνοντας την ανάγκη μεγάλου αριθμού στελεχών και υπαλλήλων που σήμερα ανήκουν στο διοικητικό προσωπικό μας επιχείρησης.
- Εξυπηρέτηση πελατών: Τις δύο προηγούμενες δεκαετίες ένας από τους τομείς που παρουσίασε αύξηση προσωπικού ήταν αυτός της εξυπηρέτησης πελατών. Οπως όλα δείχνουν, τα επόμενα χρόνια θα παρουσιάσει εντελώς διαφορετική εικόνα. Η Τεχνητή Νοημοσύνη εξελίσσεται ραγδαία κάθε δευτερόλεπτο που περνά, και σύντομα, όπως εκτιμούν ειδικοί της Πληροφορικής και των τεχνολογιών, θα είναι σε θέση να υποκαταστήσει χιλιάδες τηλεφωνητές και τηλεφωνήτριες στα call centers και ευρύτερα στον τομέα της εξυπηρέτησης πελατών.
- Εκδόσεις, σχεδίαση, μόδα και… κατασκευή κτιρίων: Η Τεχνητή Νοημοσύνη σύντομα θα αλλάξει πολλά δεδομένα (και) σε τομείς όπως αυτοί των εκδόσεων, της σχεδίασης (όπως ο χώρος της μόδας) και της κατασκευής ακινήτων. Την απειλητική «ανάσα» της Τ.Ν. ήδη νιώθει μια σειρά ειδικοτήτων στον χώρο των εκδόσεων (όπως διορθωτές, σχεδιαστές σελίδων, ηλεκτρονικών και μη, γραφίστες, ακόμα φυσικά και οι συντάκτες κειμένων).
Με την περαιτέρω είσοδο της Τεχνητής Νοημοσύνης σε κάθε μήκος και πλάτος της οικονομίας και της αγοράς, άρδην θα αλλάξουν τα δεδομένα και σε οτιδήποτε σχετίζεται με τη σχεδίαση, δηλαδή από τη διαμόρφωση φυλλαδίων μέχρι την… κατασκευή κτιρίων. Ακόμα και επαγγέλματα τα οποία βασίζονται σε «βαριά» πτυχία, όπως αρχιτέκτονες και πολιτικοί μηχανικοί, θα απαιτούν μικρότερη συμμετοχή του ανθρώπινου παράγοντα σε σχέση με σήμερα, ενώ τεχνίτες και εργάτες θα είναι σε σημαντικό βαθμό περιττοί, δεδομένου ότι τις δικές τους εργασίες θα αναλάβουν ρομποτικά μηχανήματα τα οποία θα ελέγχονται από την Τ.Ν.
Συνολικά, η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι δεδομένο ότι ήδη έχει φέρει μαζί της μια σειρά από προκλήσεις και ευκαιρίες για το παρόν και το μέλλον της εργασίας. Η προσαρμοστικότητα, η εκπαίδευση και η συνεργασία θα είναι απαραίτητες για να αξιοποιηθούν τα οφέλη της και να διασφαλιστεί ένα δίκαιο και βιώσιμο μέλλον για όλους. Ειδάλλως, προβλήματα όπως είναι η ανεργία και η φτωχοποίηση των κοινωνιών ενδέχεται να μεγιστοποιηθούν.
Νέο επάγγελμα: Υπεύθυνος ηθικής
Παράλληλα με την εξαφάνιση κάποιων θέσεων εργασίας, η Τεχνητή Νοημοσύνη θα δημιουργήσει νέα, άγνωστα έως τώρα επαγγέλματα. Η ζήτηση από πλευράς επιχειρήσεων για προσωπικό ικανό να παρακολουθήσει τις ραγδαίες εξελίξεις στην τεχνολογία θα εστιάσει σε εξειδικευμένες ειδικότητες, οι οποίες θα συνδυάζουν τεχνογνωσία Τ.Ν. με δεξιότητες κριτικής σκέψης, δημιουργικότητας και κοινωνικής ευφυΐας.
Στο ερώτημα «τι επαγγέλλεστε;», τα επόμενα χρόνια οι απαντήσεις που θα δύνανται να δοθούν θα είναι… «υπεύθυνος ηθικής Τ.Ν.» ή «εκπαιδευτής Τ.Ν.»!
Πιο αναλυτικά, ορισμένες από τις ειδικότητες οι οποίες αναμένεται το αργότερο έως το 2030 να καθιερωθούν είναι οι εξής:
- Ειδικοί Τ.Ν.: Μηχανικοί, επιστήμονες δεδομένων, προγραμματιστές και τεχνικοί Τ.Ν. θα είναι απαραίτητοι για την ανάπτυξη, τη συντήρηση και τη βελτιστοποίηση συστημάτων Artificial Intelligence.
- Αναλυτές δεδομένων: Η ειδικότητα αυτή αναμένεται να διευρυνθεί αριθμητικά και νέες θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν. Δεδομένης της ανάπτυξης των συστημάτων Τ.Ν., η ικανότητα εξαγωγής χρήσιμων συμπερασμάτων από τεράστιες ποσότητες δεδομένων θα γίνει περιζήτητη σε όλους τους κλάδους.
- Ειδικοί στη ρομποτική και την αυτοματοποίηση: Παράλληλα, θα αυξηθούν οι θέσεις εργασίας σε ειδικότητες οι οποίες σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την εγκατάσταση, τη συντήρηση και τη λειτουργία ρομποτικών συστημάτων και αυτοματοποιημένων γραμμών παραγωγής, με… επικεφαλής την Τ.Ν.
- Υπεύθυνοι ηθικής Τ.Ν.: Ναι, μέσα στα νέα επαγγέλματα θα είναι και οι «υπεύθυνοι ηθικής Τεχνητής Νοημοσύνης». Το θέμα της υιοθέτησης ηθικών αξιών από την Τ.Ν. είναι ένα ζήτημα το οποίο έχει ανοίξει μεγάλη συζήτηση στον δυτικό κόσμο τα τελευταία χρόνια και απαιτείται ο ανθρώπινος παράγοντας για να κατευθύνει την Τεχνητή Νοημοσύνη σε αποφάσεις οι οποίες θα λαμβάνουν υπόψη την ηθική.
- Εκπαιδευτές Τ.Ν.: Η εκπαίδευση και η εξοικείωση του εργατικού δυναμικού με τις νέες τεχνολογίες εκτιμάται ότι θα δημιουργήσει ζήτηση για εκπαιδευτές και συμβούλους Τεχνητής Νοημοσύνης. Ετσι, από τις εποχές που στα τσίρκο χρειάζονταν εκπαιδευτές άγριων θηρίων, τώρα η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με την ανάγκη ικανών… εκπαιδευτών Τ.Ν., για να μη βρεθεί στο άμεσο μέλλον αντιμέτωπη με επικίνδυνες αποφάσεις της.
«Θα μειώσω την ανάγκη ανθρώπινης παρέμβασης»
Η «κυριακάτικη δημοκρατία» με ερωτήματα προς την Τεχνητή Νοημοσύνη (μέσω της εφαρμογής Gemini της Google) ρώτησε ευθέως ποια επαγγέλματα θα αντικαταστήσει έως το 2030 και εκείνη, χωρίς -κανέναν- φόβο και πάθος απάντησε:
«Ως μοντέλο Τεχνητής Νοημοσύνης δεν έχω την ικανότητα να αντικαταστήσω άμεσα επαγγέλματα. Η λειτουργία μου εστιάζει στην επεξεργασία πληροφοριών, στην παραγωγή κειμένου και την υποβοήθηση εργασιών. Ωστόσο, η Τ.Ν. μπορεί να φέρει αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο εκτελούνται κάποιες εργασίες, επηρεάζοντας έμμεσα διάφορα επαγγέλματα.
Πιθανές επιπτώσεις:
- Αυτοματοποίηση εργασιών: Η Τ.Ν. μπορεί να αυτοματοποιήσει επαναλαμβανόμενες και τυποποιημένες εργασίες, μειώνοντας την ανάγκη για ανθρώπινη παρέμβαση. Αυτό μπορεί να επηρεάσει εργαζομένους σε γραφεία, data entry, λογιστική, παραγωγή και άλλους κλάδους.
- Βελτίωση παραγωγικότητας: Η Τ.Ν. μπορεί να αναλύει δεδομένα, να λύνει προβλήματα και να παίρνει αποφάσεις πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη ακρίβεια από τον άνθρωπο. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της παραγωγικότητας σε διάφορους τομείς, όπως η υγεία, οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και η εξυπηρέτηση πελατών.
- Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας: Παράλληλα με την εξαφάνιση κάποιων επαγγελμάτων, η Τ.Ν. θα δημιουργήσει νέες ευκαιρίες. Θα χρειαστούν ειδικοί στην ανάπτυξη, στη συντήρηση και την εφαρμογή συστημάτων Τ.Ν., σύμβουλοι ηθικής, εκπαιδευτές και άλλα επαγγέλματα που σχετίζονται με την τεχνολογία αυτή.
Η Τ.Ν. φέρνει ριζικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε. Η άμεση αντικατάσταση επαγγελμάτων δεν είναι ο στόχος, αλλά η βελτιστοποίηση εργασιών και η δημιουργία νέων ευκαιριών. Η προσαρμοστικότητα, η εκπαίδευση σε νέες δεξιότητες και η συνεργασία με τα συστήματα Τ.Ν. θα είναι απαραίτητες για να ακμάσουμε στο μέλλον».
