Σε εξέλιξη βρίσκεται η εκπόνηση Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΕΠΣ) σε ολόκληρη τη χώρα, με τις πρώτες αντιδράσεις να προμηνύουν… μάχη χαρακωμάτων. Η παρουσίαση των ΕΠΣ της Μυκόνου και της Σαντορίνης από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έγινε σε τεταμένο κλίμα, ειδικά στο νησί των ανέμων, με φορείς και πολίτες να εναντιώνονται σε πολλές από τις προτεινόμενες διατάξεις.
- Από τον Βασίλη Παπακωνσταντόπουλο
Δεν αποκλείεται βέβαια οι περιορισμοί των ΕΠΣ, τα οποία θα κυρωθούν με Προεδρικά Διατάγματα, να έχουν ημερομηνία λήξης, καθώς το ΥΠΕΝ ανοίγει διάπλατα παράθυρο για ευέλικτα πολεοδομικά σχέδια.
Αυτό σημαίνει ότι στα πολεοδομικά σχέδια θα προβλέπονται εκ των προτέρων και χρήσεις γης υπό προϋποθέσεις, ώστε με την κατασκευή των αναγκαίων υποδομών δικτύων κυρίως σε εξωαστικές περιοχές να καλύπτεται εκ των υστέρων η φέρουσα ικανότητα ανά περιοχή για οικιστικές επεκτάσεις, στρατηγικές επενδύσεις και άλλες χρήσεις γης και να μπορούν να αρθούν με μία απλή διαπιστωτική πράξη οι περιορισμοί που θα έχουν επιβληθεί από τα Προεδρικά Διατάγματα των πολεοδομικών σχεδίων. Κάτι που αναμένεται να οδηγήσει σε προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας, αλλά και να αφήσει περιθώριο για… παζάρια σχετικά με τις αρτιότητα και την οικοδομησιμότητα μιας περιοχής, προκειμένου να προχωρήσει μία επένδυση.
«Εκτός από τις χρήσεις γης για τις οποίες είμαστε έτοιμοι να πούμε ότι μπορεί να υπάρχουν σε μία περιοχή, θα εισηγηθώ στο υπουργικό συμβούλιο να βάλουμε και χρήσεις γης, υπό προϋποθέσεις πραγματοποίησης των αναγκαίων έργων που τις καθιστούν εφικτές, με βάση τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας», δήλωσε πριν από λίγες ημέρες ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θεόδωρος Σκυλακάκης.
Υποστήριξε πως πρόκειται για μία μεταρρύθμιση πρόνοια για την αναπτυξιακή προοπτική περιοχών της χώρας, οι οποίες σήμερα περιορίζονται από συγκεκριμένες χρήσεις γης, διότι ελλείψει βασικών έργων υποδομών (π.χ. ύδρευσης, αποχέτευσης, ενέργειας, αφαλάτωσης, οδοποιίας κ.λπ.) η φέρουσα ικανότητα είναι περιοριστική. Ο κ. Σκυλακάκης εξέφρασε την εκτίμηση ότι η συγκεκριμένη πρωτοβουλία θα μπορέσει να λύσει πάρα πολλά προβλήματα, όταν θα κληθούν τόσο η κυβέρνηση όσο και οι δήμοι να πάρουν αποφάσεις για την επιλογή περιοχών σε σχέση με τις χρήσεις γης. Και αυτό διότι μετά, όταν θα γίνουν τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, η πιθανότητα αλλαγής τους ή ο χρόνος αλλαγής τους θα είναι πολύ πιο δύσκολος.
Τον σχεδιασμό του ΥΠΕΝ εξειδίκευσε ο γενικός γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού του υπουργείου Ευθύμιος Μπακογιάννης, παρουσιάζοντας το Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο στη Μύκονο. Οπως είπε, οι αρτιότητες μπορούν να επανεξεταστούν μετά μία πενταετία και να μειωθούν στο μισό εφόσον εκτελεστούν τα έργα υποδομών που περιλαμβάνει το πολεοδομικό σχέδιο.
«Σήμερα βάζουμε 8 στρέμματα, το οποίο είναι αρκετά περιοριστικό και δημιουργεί προφανώς ζητήματα που έχουν να κάνουν με την κάθετη ιδιοκτησία. Με την πρόβλεψη των υποδομών φέρουσας ικανότητας και τη σχετική ρύθμιση που θα ψηφιστεί έως το τέλος του χρόνου και θα συμπαρασύρει και τα Π.Δ. δίνεται η δυνατότητα μείωσης των στρεμμάτων αρτιότητας έως 50% και σε κάθε περίπτωση όχι κάτω των 4 που είναι ελαχιστος αριθμός στρεμμάτων» υπογράμμισε ο κ. Μπακογιάννης, αφήνοντας παράλληλα να εννοηθεί ότι θα υπάρξει αύξηση των δυνατοτήτων δόμησης μέσω του προγράμματος αναγνώρισης δημοτικών οδών.
Η δέσμευση αυτή δεν φάνηκε πάντως να πείθει τους κατοίκους της Μυκόνου, στην οποία ισχύει ήδη διετής αναστολή έκδοσης οικοδομικών αδειών. Η πρόταση της μελέτης του υπουργείου για αύξηση της ελάχιστης αρτιότητας από τα 4 στα 8 στρέμματα για την κατοικία συνάντησε οργισμένη αντίδραση, με τους ντόπιους να επισημαίνουν ότι καταστρέφεται η μικρή ιδιοκτησία, ενώ ευνοούνται οι ισχυροί. Μεταξύ άλλων, υποστήριξαν ότι στο νησί τους δεν μπορούν να αξιοποιήσουν τα μικρά οικόπεδα, αλλά την ίδια ώρα οι μεγάλες τουριστικές επενδύσεις προχωρούν ακάθεκτες. Η ένταση ήταν μεγάλη, με αρκετούς να ξεσπούν σε αποδοκιμασίες κατά της αντιπροσωπίας του υπουργείου, ενώ δεν έλειψαν και κάποιες ύβρεις.
Πυρά κατά του υπ. Περιβάλλοντος για τις επιλεκτικές μεγάλες επενδύσεις
Τόσο στη Μύκονο όσο και στη Σαντορίνη οι πολίτες εμφανίστηκαν κάθετα αντίθετοι στη δημιουργία μεγάλων συγκροτημάτων ξενοδοχείων με βίλες προς ενοικίαση ή πώληση, επισημαίνοντας ότι υπάρχει προνομιακή μεταχείριση εις βάρος των μικρομεσαίων οικογενειακών επιχειρήσεων. Σε μια προσπάθεια κατευνασμού των έντονων αντιδράσεων ο κ. Μπακογιάννης τόνισε ότι στη Μύκονο πρώτα θα γίνει το ΕΠΣ και θα ακολουθήσουν οι στρατηγικές επενδύσεις, αν και εφόσον πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις, έχουν τα χαρακτηριστικά και πληρούν τους αυξημένους περιβαλλοντικούς όρους που βάζουν οι φορείς.
Στη Σαντορίνη σύσσωμο το δημοτικό συμβούλιο αλλά και παραγωγικοί φορείς του νησιού ζήτησαν να μπει άμεσο φρένο στην τουριστική και την οικιστική ανάπτυξη. Πρόσφατα άλλωστε το δημοτικό συμβούλιο ζήτησε ομόφωνα από την Πολιτεία να μην εγκρίνει ούτε μία νέα κλίνη (ξενοδοχείου ή Airbnb) στο νησί, απόφαση την οποία επικύρωσε η 25μελής τουριστική επιτροπή στην οποία συμμετέχουν όλοι οι φορείς του νησιού.
Οι εκπρόσωποι της τοπικής Αρχής του νησιού ζήτησαν από τον Ευθύμιο Μπακογιάννη να επιβληθεί πλήρης αναστολή οικοδομικών αδειών στο νησί έως την τελική έγκριση του νέου ΕΠΣ. Αίτημα που ο γενικός γραμματέας του ΥΠΕΝ ζήτησε να υποβληθεί γραπτώς για να το προωθήσει αρμοδίως για τελική απόφαση. Αντίθετοι στην έλευση μεγάλων επενδυτών είναι και οι ξενοδόχοι της Σαντορίνης. Η ένωση ξενοδόχων είναι κάθετη για τις στρατηγικές επενδύσεις, ενώ προτείνουν η απαιτούμενη έκταση 40 στρεμμάτων για την ανέγερση ξενοδοχειακών μονάδων 150 κλινών να ισχύσει σε όλο το νησί και όχι σε συγκεκριμένες ζώνες.
Πυρά κατά του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας εξαπέλυσαν όμως και επιχειρηματίες του τουριστικού κλάδου, σε πρόσφατο συνέδριο που διοργάνωσε το τμήμα Τουριστικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Μεταξύ άλλων υπογράμμισαν ότι λείπουν ο στρατηγικός σχεδιασμός και και η συνέπεια. Εξήγησαν ότι το να αγοράσει κάποιος επιχειρηματίας μια έκταση, να καταστρώσει ένα πλάνο με ορίζοντας πενταετίας, να δαπανήσει μεγάλα ποσά και και τελικά στην 5ετία να μην έχει καν εκδώσει οικοδομική άδεια οδηγεί σε αδιέξοδο. Επισήμαναν επίσης ότι η Μύκονος είναι αδόμητη κατά 53%, αλλά βρίσκεται στο κόκκινο γιατί το κράτος δεν έκανε τα απαιτούμενα έργα υποδομής. Υποστήριξαν ότι υπάρχουν αρκετοί που επένδυσαν πριν από την αναστολή των αδειών και τώρα δεν μπορούν να ολοκληρώσουν τα πρότζεκτ τους, ενώ ζήτησαν να υπάρξει μία μεταβατική περίοδος για τις επενδύσεις που υλοποιούνται.
Τι προβλέπεται για το νησί των ανέμων
Σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος, με την πρόταση του ΕΠΣ Μυκόνου επιδιώκεται η εύρεση της ισορροπίας μεταξύ της ανάγκης για προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της ανάγκης για τουριστική ανάπτυξη. Ειδικότερα, προτείνονται βασικές Ζώνες Προστασίας: Δικτύου Natura 2000, καταφυγίου άγριας ζωής, νησιωτικών υγρότοπων, προστασίας ταμιευτήρων, προστασίας ρεμάτων/παραρεμάτιας βλάστησης, αρχαιολογικών χώρων και μνημείων, ανάγλυφου και τοπίου, διαφύλαξης αξιόλογων παραλιών και ακτών κολύμβησης. Αντίστοιχα, προτείνονται Ζώνες Ελέγχου Χρήσεων Γης για εγκαταστάσεις αποθήκευσης – μεταποίησης – διαχείρισης απορριμμάτων (με 2 υποζώνες), για τουρισμό και αναψυχή στις νότιες περιοχές της Μυκόνου, για ήπια τουριστική δραστηριότητα στη δυτική ακτή του νησιού, στη Χερσόνησο Διακόφτη και στην περιοχή ταμιευτήρα Μαραθίου, για αγροτοκτηνοτροφία στην Ανω Μερά, όπως και για εξωαστική περιοχή στη Χώρα Μυκόνου.
Κεντρική ιδέα της πρότασης αποτελεί ο καθορισμός μίας ενιαίας ζώνης τουρισμού – αναψυχής – παραθεριστικής κατοικίας στις νότιες περιοχές της Μυκόνου, ενώ όλο το υπόλοιπο τμήμα του νησιού θεωρείται, καταρχάς, περιοχή προστασίας και ήπιου ή/και εναλλακτικού τουρισμού. Η ανάπτυξη τουριστικών καταλυμάτων εντός των τουριστικών ζωνών θα είναι δυνατή μόνο μετά την ολοκλήρωση των απαραίτητων έργων υποδομής με χρονικό ορίζοντα πενταετίας, δηλαδή έργων ύδρευσης (αφαλατώσεις – δίκτυα), αποχέτευσης και διαχείρισης αποβλήτων, οδοποιίας, θέσεων στάθμευσης, καθώς και έργων δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας. Στην πρόταση του ΕΠΣ έχουν ενσωματωθεί και τα συμπεράσματα της Εκθεσης Εκτίμησης Φέρουσας Ικανότητας. Κατά την επεξεργασία των προτάσεων του ΕΠΣ λήφθηκαν υπόψη πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ για τη δόμηση σε νησιά, ώστε οι προτάσεις του ΕΠΣ να είναι συμβατές με τη νομολογία και να μπορούν να εγκριθούν σε λογικό χρονικό ορίζοντα.
Με την έγκριση του ΕΠΣ οι αρτιότητες για την οικοδόμηση γεωτεμαχίων αυξάνονται: α) Για κατοικίες, από τα 4 στρέμματα στα 8, προκειμένου να εκδίδεται άδεια δόμησης, β) Για τουριστικές επενδύσεις, από 10 σε 30 στρέμματα.
Οι προτάσεις του προκρινόμενου ΕΠΣ Θήρας
Βασικός στόχος είναι ο δραστικός περιορισμός της εκτός σχεδίου δόμησης, που συνδέεται άμεσα με την προστασία των σημαντικών αναπτυξιακών πόρων του δήμου, όπως η γεωργική γη, το φυσικό περιβάλλον, οι αρχαιολογικοί χώροι και οι παραδοσιακοί οικισμοί. Παράλληλα, επιδιώκεται η δημιουργία ευνοϊκών προϋποθέσεων ανάπτυξης του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα -όπου σήμερα το νησί υστερεί- και η διαφοροποίηση του αναπτυγμένου τουριστικού τομέα με την ενίσχυση εναλλακτικών μορφών τουρισμού και την ομαλότερη κατανομή των τουριστικών ροών στον χώρο και τον χρόνο. Για να ικανοποιηθεί αυτός ο διπλός στόχος προστασίας και ανάπτυξης με όρους βιωσιμότητας προτείνονται συγκεκριμένες ζώνες υποδοχής δραστηριοτήτων, με κατάλληλους πολεοδομικούς όρους και περιορισμούς, ώστε να μπορεί να υλοποιηθεί μια πολιτική μείωσης ή απαγόρευσης νέων δραστηριοτήτων εκτός των συγκεκριμένων περιοχών.
Σύμφωνα με τις προτάσεις του προκρινόμενου ΕΠΣ Θήρας:
1) το τοπίο διαρθρώνεται σε τοπιακές ενότητες, με ιδιαίτερα μορφολογικά χαρακτηριστικά και φυσιογνωμία, ως υποδοχείς ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού και γεωργικής δραστηριότητας,
2) καθορίζονται τρεις επιμέρους περιοχές τοπίου καλλιέργειας αμπελιών, με προοπτική να εξελιχθούν σε ΠΟΠ, και συμπληρώνονται με μία επιπλέον ζώνη γεωργικής δραστηριότητας και συμβατών χρήσεων στην ανατολική ακτή της Θήρας,
3) καθορίζονται ζώνες δραστηριοτήτων τουρισμού-αναψυχής σε συγκεκριμένες παραθαλάσσιες περιοχές που ήδη λειτουργούν ως τουριστικές (Περίσσα, Μονόλιθος) ή προσφέρονται για μια πιο μακροπρόθεσμη ανάπτυξη (βόρεια της Οίας) και
4) το αεροδρόμιο ως πύλη εισόδου συμπληρώνει ο προγραμματιζόμενος Νέος Επιβατικός / Εμπορικός Λιμένας στον γειτονικό Μονόλιθο. Δημιουργούνται έτσι οι προϋποθέσεις για τη βιώσιμη ανάπτυξη μιας ζώνης παραγωγικών δραστηριοτήτων, logistics και εμπορικών λειτουργιών σε άμεση εξυπηρέτηση από τις μείζονες αυτές συγκοινωνιακές υποδομές του νησιού.
Πέρα απ’ αυτό προτείνονται η οριοθέτηση των παραδοσιακών οικισμών προ του ’23 Θόλος, Φοινικιά και Ημεροβίγλι, που δεν έχουν μέχρι σήμερα οριοθετηθεί, και η επανέγκριση του ορίου των 18 οριοθετημένων οικισμών. Για το σύνολο των παραπάνω οικισμών (με εξαίρεση τον οριοθετημένο οικισμό της Περίσσας) προτείνεται ζωνοποίηση σύμφωνα με τις προβλέψεις του σχεδίου Π.Δ., που το ΥΠΕΝ έθεσε υπόψη των μελετητών. Τέλος, με βάση τις ανάγκες που έχουν προκύψει από την εκτίμηση της χωρητικότητας για το έτος 2040 σε συνδυασμό με τις προτεινόμενες πολιτικές του ΕΠΣ, προτάθηκαν επεκτάσεις στους οικισμούς Οία, Φηρά και στους νέους οριοθετημένους οικισμούς Θόλο και Ημεροβίγλι.
Πηγή: Κυριακάτικη Δημοκρατία
