Η κυβέρνηση «χτίζει» αφήγημα για τη μετέωρη μεσαία τάξη

Την ξεχασμένη μεσαία τάξη φαίνεται πως επαναφέρει στην επικοινωνιακή της στρατηγική η κυβέρνηση, την ώρα που τα ποσοστά των δημοσκοπήσεων αποτυπώνουν την οργή των πολιτών για την ακρίβεια και την υπερφορολόγηση.

Αξίζει να επισημανθεί πως οι φορολογικοί συντελεστές παραμένουν παγωμένοι για χρόνια, με αποτέλεσμα οι όποιες αυξήσεις αποδοχών (σε μισθούς ή συντάξεις) να έχουν «ροκανιστεί» από φόρους, ενώ την ίδια ώρα η μέση ελληνική οικογένεια αδυνατεί να αντεπεξέλθει στις τεράστιες υποχρεώσεις, επιλέγοντας στο τέλος του μήνα ποιες θα εκπληρώσει και ποιες θα μετακυλίσει για αργότερα.

Ηδη το οικονομικό επιτελείο έχει αρχίσει να «χτίζει» σταδιακά ένα νέο αφήγημα, το οποίο αναμένεται να ξεδιπλώσει τους επόμενους μήνες και θα κρατήσει επικοινωνιακά έως τον Σεπτέμβριο και τις ανακοινώσεις της ΔΕΘ. Αυτός ο χρονικός ορίζοντας έχει τεθεί άτυπα από την κυβέρνηση, καθώς υπάρχουν ακόμα πολλές προεκλογικές δεσμεύσεις που δεν έχει καν αγγίξει, ενώ οι δημοσιονομικοί χειρισμοί της δεν αφήνουν από του χρόνου πολλά περιθώρια ευελιξίας.

Αποτέλεσμα είναι να δίνονται υποσχέσεις για μειώσεις φόρων όταν και αν εισρεύσουν περισσότερα χρήματα στα κρατικά ταμεία από την πάταξη της φοροδιαφυγής. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών το Ελληνικό Δημόσιο θα εισπράξει 2,5 δισ. ευρώ από την πάταξη της φοροδιαφυγής έως το 2027.

Ολα τα παραπάνω έχει φροντίσει να «διαφημίσει» ήδη το οικονομικό επιτελείο, καθώς για πρώτη φορά τις ημέρες ψήφισης ενός νέου Προϋπολογισμού τα στελέχη της κυβέρνησης δεν ασχολούνταν με τα μέτρα που περιλαμβάνει η νέα εισηγητική έκθεση της επόμενης χρόνιας, αλλά με όσα σχεδιάζουν να ανακοινωθούν στην επόμενη ΔΕΘ του 2025 με εφαρμογή το μεθεπόμενο έτος, δηλαδή το 2026!

Αλλαγές

Ενδεικτική είναι η αναφορά του υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστή Χατζηδάκη, προ ολίγων ημερών, ο οποίος τόνισε πως ο Σεπτέμβριος του 2025 θα είναι ο μήνας ανακοινώσεων για τις επόμενες αλλαγές στη φορολογική πολιτική.

Οπως είπε ο υπουργός, «λογικά θα έχουμε παραπάνω έσοδα του χρόνου και λογικά θα πάμε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και θα της πούμε ότι πλέον θα πρέπει να μας επιτρέψεις να κάνουμε παρεμβάσεις πέραν αυτών που έχουν συμφωνηθεί και να μειώσουμε κι άλλο τους φορολογικούς συντελεστές. Εμάς η προτεραιότητά μας είναι στους άμεσους φόρους».

Στην πρώτη γραμμή βρίσκονται η φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων, οι ασφαλιστικές εισφορές, τα τεκμήρια διαβίωσης και το τέλος επιτηδεύματος, ενώ η έμμεση φορολογία (μειώσεις ΦΠΑ, Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης) δεν φαίνεται να υπάρχει στους κυβερνητικούς σχεδιασμούς.

Τα χρόνια μετά τα καταστροφικά Μνημόνια και τις οικονομικές περιπέτειες στις οποίες μπήκε η χώρα χύθηκαν τόνους μελάνης για τον καθορισμό του εύρους της μεσαίας τάξης, η οποία στην πράξη είχε εξαφανιστεί.

Μία ενδεικτική βάση υπολογισμού, όμως, αποτελεί το εύρος ανάμεσα στο 100% και το 150% του μέσου εθνικού εισοδήματος. Στη χώρα μας, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. για το έτος 2023, ανέρχεται στα 17.937 ευρώ, δηλαδή η μεσαία τάξη μπορεί να προσδιοριστεί ανάμεσα στα 18.000 και τα 28.000 ευρώ ή τα 40.000 ευρώ για μια οικογένεια.

Πρακτικά αυτό σημαίνει πως μεσαία τάξη θα μπορεί να θεωρηθεί ένα οικογενειακό εισόδημα από τα 1.200 ευρώ μηνιαίως έως και τα 3.000 ευρώ.

Μείωση φορολογικών συντελεστών: «Ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι»

Η αρχή αναμένεται να γίνει με την κλίμακα φορολογίας εισοδήματος και συγκεκριμένα με την επανεξέταση των φορολογικών συντελεστών. Το οικονομικό επιτελείο προχωρά ήδη στον επανασχεδιασμό των συντελεστών, ωστόσο η εφαρμογή του νέου πλαισίου αναμένεται να ισχύσει από το 2026, δηλαδή οι φορολογούμενοι θα το δουν στην τσέπη τους στις φορολογικές δηλώσεις που θα υποβάλουν το 2027.

Ο εισαγωγικός συντελεστής 9% για τα πρώτα 10.000 ευρώ εισοδήματος δεν φαίνεται να αλλάζει, ωστόσο επανεξετάζεται ο αμέσως επόμενος συντελεστής του 22%, ο οποίος αφορά το κλιμάκιο εισοδήματος μεταξύ 10.001 ευρώ έως και 20.000 ευρώ. Πρόκειται για τον συντελεστή που «καίει» τη συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων και τη λεγόμενη μεσαία τάξη. Στόχος είναι να περιοριστεί η «ψαλίδα» μεταξύ των δύο πρώτων συντελεστών, καθώς οι επόμενοι κλιμακώνονται ηπιότερα (28%, 36%, 44%) και αφορούν υψηλότερα εισοδήματα. Είναι ενδεικτικό πως εισοδήματα άνω των 20.000 ευρώ δηλώνει το 11% των φορολογουμένων, όταν πριν από μία 10ετία το αντίστοιχο ποσοστό ξεπερνούσε το 15%, δηλαδή η ευημερία που ευαγγελίζεται η κυβέρνηση και η αύξηση των εισοδημάτων δεν έχουν καλύψει ακόμα τις τεράστιες απώλειες των Μνημονίων. Αν, για παράδειγμα, ο συντελεστής στο κλιμάκιο από 10.001 ευρώ έως 20.000 ευρώ μειωθεί στο 15% από 22%, αυτό θα σημάνει μείωση του φόρου κλιμακίου από τα 2.200 ευρώ στα 1.500 ευρώ, οδηγώντας σε έμμεση αύξηση αποδοχών κατά 50 ευρώ τον μήνα (για τους εργαζομένους στον ιδιωτικό τομέα με τους 14 μισθούς).

Ωστόσο, στο τραπέζι βρίσκονται και άλλες παρεμβάσεις που αφορούν υψηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια. Για παράδειγμα, εξετάζεται το σενάριο να αλλάξει ο συντελεστής για εισοδήματα άνω των 40.000 ευρώ. Σήμερα φορολογούνται με συντελεστή 44% και πλέον προτείνεται να μειωθεί στο 35%, προκειμένου να ελαφρυνθούν και όσοι βρίσκονται στο «ταβάνι» της μεσαίας τάξης.

Παράλληλα εξετάζεται η αναπροσαρμογή του ανώτατου φορολογικού συντελεστή, ο οποίος σήμερα ισχύει για εισοδήματα άνω των 40.000 ευρώ και πλέον με 44% να φορολογούνται εισοδήματα άνω των 100.000 ευρώ.

Αλλωστε έχει παρατηρηθεί πως οι αυξήσεις μισθών «κολλάνε» και στην υπέρμετρη φορολογία στις επιχειρήσεις, καθώς σήμερα για έναν μισθό ιδιωτικού υπαλλήλου της τάξεως των 1.000 ευρώ καθαρά τον μήνα ή τα 14.000 ευρώ ετησίως, το εργοδοτικό κόστος ανέρχεται στα 1.818 ευρώ τον μήνα ή στα 21.812 ευρώ τον χρόνο.

Αντίστοιχα, για να δοθεί ένας καθαρός μισθός 1.800 ευρώ, ο εργοδότης θα πρέπει να καταβάλλει μαζί με φόρους και εισφορές για τον εργαζόμενο το ποσό των 3.679 ευρώ τον μήνα (!) και για 2.000 ευρώ καθαρά το εργοδοτικό κόστος εκτοξεύεται στα 4.212 ευρώ τον μήνα, δηλαδή σε φόρους και εισφορές πηγαίνει ένα ποσό που υπερβαίνει τον μηνιαίο μισθό του εργαζομένου.

Η παγίδα που κρύβει το «ψαλίδι» στις ασφαλιστικές εισφορές

Αυτός είναι και ο λόγος που οι παραγωγικοί φορείς επαναλαμβάνουν συνεχώς την ανάγκη μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών. Η κυβέρνηση προχωρά από το 2025 σε νέα μείωσή τους κατά μία μονάδα (0,5 στον εργοδότη και 0,5 στον εργαζόμενο) και απομένει η υλοποίηση της προεκλογικής δέσμευσης της κυβέρνησης για μια νέα μείωση κατά επιπλέον 0,5% έως το 2027.

Ωστόσο οι μειώσεις των εισφορών κρύβουν μερικές φορές κινδύνους, καθώς, αν υπάρξει «ψαλίδισμα» σε συγκεκριμένους τομείς, ενδέχεται να οδηγήσουν σε μείωση των συντάξιμων αποδοχών. Να σημειωθεί ότι η μείωση κατά 4,4 μονάδες που πραγματοποιήθηκε τα προηγούμενα χρόνια προήλθε από μη ανταποδοτικές εισφορές (κατάρτισης, εργατικής εστίας κ.ά.) και από την εισφορά ανεργίας, ενώ μέχρι σήμερα δεν έχουν μειωθεί οι εισφορές για σύνταξη και ασθένεια.

Στο κυβερνητικό επιτελείο γνωρίζουν ότι ο στόχος για αύξηση του μέσου μισθού στα 1.500 ευρώ δεν μπορεί να επιτευχθεί εύκολα, εάν δεν παρασχεθούν κίνητρα προς τις επιχειρήσεις, πολλώ δε μάλλον όταν η τελευταία αύξηση του κατώτατου μισθού οδήγησε σε αύξηση του μισθολογικού κόστους των επιχειρήσεων κατά 4,4%.

Το πολύ υψηλό μη μισθολογικό κόστος εξάλλου αποτελεί, σύμφωνα με όλες τις μελέτες, ένα εξαιρετικά σημαντικό αντικίνητρο για την περαιτέρω αύξηση κυρίως των μέσων και των υψηλών αμοιβών.

Είναι χαρακτηριστικό ότι πάνω από 6 στα 10 ευρώ που δίνει ένας εργοδότης για έναν καλοπληρωμένο εργαζόμενο πάνε σε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές εργαζομένου και εργοδότη.

Το πλαίσιο για τα τεκμήρια διαβίωσης

Η μείωση των τεκμηρίων διαβίωσης κατά 30% αποτελεί ακόμα μία προεκλογική δέσμευση της κυβέρνησης, η οποία δεν έχει υλοποιηθεί έως και σήμερα. Στο υπουργείο Οικονομικών έχει συσταθεί εδώ και 10 μήνες ειδική ομάδα εργασίας για να επαναξιολογήσει το πλαίσιο, το οποίο έχουν χαρακτηρίσει άδικο και τα ίδια τα στελέχη του οικονομικού επιτελείου.

Κάθε χρόνο στην «τσιμπίδα» των τεκμηρίων διαβίωσης πέφτουν εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες, οι οποίοι καλούνται να πληρώσουν υψηλότερο φόρο από αυτόν που αναλογεί στο εισόδημά τους με βάση τις τεκμαρτές δαπάνες διαβίωσης.

Συγκεκριμένα, με βάση τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, περισσότεροι από 1,6 εκατομμύρια φορολογούμενοι πλήρωσαν φόρους με βάση το τεκμαρτό εισόδημά τους και όχι το πραγματικό. Μάλιστα, το ποσό που τους πρόσθεσε η Εφορία ανήλθε στα 5,5 δισ. ευρώ.

Τεκμήριο διαβίωσης είναι το ελάχιστο ετήσιο εισόδημα που απαιτείται να έχει ένας φορολογούμενος για να συντηρεί τα περιουσιακά του στοιχεία, κινητά και ακίνητα (αυτοκίνητα, σκάφη αναψυχής, κατοικίες -κύρια και δευτερεύουσες- κ.λπ.), καθώς και το ελάχιστο κόστος ετήσιας διαβίωσης.

Σήμερα, ο κάθε φορολογούμενος έχει ένα τεκμήριο διαβίωσης το οποίο ορίζεται ως εξής:

• 3.000 ευρώ αν είναι άγαμος ή έγγαμος ή μέρος συμφώνου συμβίωσης κι έχει επιλέξει να υποβάλει τη δήλωσή του χωριστά από τη σύζυγο ή τον σύζυγο ή το έτερο μέρος συμφώνου συμβίωσης.
• 2.500 ευρώ αν είναι έγγαμος ή έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης κι έχει επιλέξει να υποβάλει κοινή δήλωση με τη ή τον σύζυγο ή με το έτερο μέρος του συμφώνου συμβίωσης.

Τεκμήρια διαβίωσης εφαρμόζονται και για τα ακίνητα, τα οποία υπολογίζονται κυρίως από τις αντικειμενικές αξίες τους. Πρόκειται για το πιο δύσκολο κομμάτι των τεκμηρίων διαβίωσης, καθώς έρχεται η αυτόματη αναπροσαρμογή στις τιμές ζώνης με το νέο σύστημα που φέρνει το υπουργείο Οικονομικών και η αναθεώρηση των αντικειμενικών αξιών θα πραγματοποιείται κάθε δύο χρόνια, συνεπώς τα τεκμήρια διαβίωσης για τα ακίνητα θα αναπροσαρμόζονται συνεχώς.

Στόχος της κυβέρνησης είναι να υπάρξει μια μεσοσταθμική μείωση των τεκμηρίων κατά 30%, η οποία όμως δεν θα είναι οριζόντια, καθώς σε αυτή την περίπτωση θα υπάρξει και δημοσιονομικό κόστος.

Τα σενάρια που βρίσκονται ήδη στο τραπέζι είναι να αλλάξει ο τρόπος υπολογισμού των τεκμηρίων διαβίωσης για κατοικίες, Ι.Χ. αυτοκίνητα και σκάφη αναψυχής, τα οποία σε ορισμένες περιπτώσεις είναι εξωπραγματικά και τα κριτήρια έχουν παραμείνει σταθερά, παρά τις αλλεπάλληλες κρίσεις που έχουν βιώσει η χώρα και οι φορολογούμενοι. Μάλιστα, εκτιμάται ότι θα τροποποιηθούν και οι διατάξεις για τα ελάχιστα ποσά τεκμηρίων διαβίωσης των 3.000 ευρώ για τους άγαμους και των 5.000 ευρώ για τους έγγαμους ή όσους έχουν συνάψει σύμφωνα συμβίωσης.

Τέλος το… τέλος επιτηδεύματος

Το 2027 φαίνεται να κλείνει οριστικά ο κύκλος του τέλους επιτηδεύματος, με την κατάργησή του και για τις επιχειρήσεις. Το τέλος παύει να ισχύει από φέτος για όλα τα φυσικά πρόσωπα (ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι, ατομικές επιχειρήσεις και εργαζόμενοι με μπλοκάκι).

Στο τραπέζι βρίσκεται και η κατάργηση του τεκμαρτού τρόπου φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών, καθώς η ψηφιακή εποχή κλείνει σταδιακά τις τρύπες της φοροδιαφυγής, προκαλώντας εκ των πραγμάτων υψηλότερη φορολογική επιβάρυνση για όσους μέχρι πρότινος υποφορολογούνταν.

Πηγή: Κυριακάτικη Δημοκρατία