Πολεοδομικό χάος λόγω απουσίας σχεδιασμού

Το πολεοδομικό χάος που επικρατεί σε πολλές περιοχές της χώρας φέρνουν στο προσκήνιο οι υποθέσεις στη Μήλο, στη Μύκονο και τη Σαντορίνη. Περιοχές φυσικού κάλλους, όπως το Σαρακήνικο, παραμένουν ουσιαστικά απροστάτευτες, ενώ στα άλλα δύο νησιά των Κυκλάδων συνεχίζεται η οικοδομική δραστηριότητα παρότι υπάρχει σε ισχύ απόφαση αναστολής έκδοσης οικοδομικών αδειών.

• Από τον Βασίλη Παπακωνσταντόπουλο, εφημερίδα «κυριακάτικη δημοκρατία»

Οι μηχανικοί του Δημοσίου ασκούν έντονη κριτική στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, υποστηρίζοντας ότι το Σαρακήνικο είναι παντελώς αθωράκιστο θεσμικά, με το ΥΠΕΝ να διενεργεί ελέγχους εκ των υστέρων, παραπέμποντας την οριστική λύση στην ολοκλήρωση των Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων.

Η χορήγηση οικοδομικής άδειας για την ανέγερση ξενοδοχείου πέντε αστέρων στο Σαρακήνικο της Μήλου προκάλεσε αίσθηση στην κοινή γνώμη, αναδεικνύοντας τα σοβαρά προβλήματα της θεσμοθετημένης διαδικασίας των οικοδομικών αδειών. Το ΥΠΕΝ ζήτησε την άμεση διακοπή των εργασιών στο υπό ανέγερση ξενοδοχείο μέχρι να ολοκληρωθεί ο έλεγχος νομιμότητας της οικοδομικής άδειας. Γνωστοποίησε επίσης ότι αρχίζει ο πολεοδομικός σχεδιασμός στο νησί με την εκπόνηση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Μήλου, όπου από τις προδιαγραφές θα προκύπτουν σαφείς οδηγίες στους μελετητές για την προστασία του τοπίου και του φυσικού περιβάλλοντος σε περιοχές όπως είναι το Σαρακήνικο.

Πρακτικά όμως αυτό σημαίνει ότι δεν θα είναι έτοιμο πριν από την επόμενη διετία, διάστημα στο οποίο θα υπάρχει κενό, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την προστασία της περιοχής. Πρόβλημα που επιτείνεται από την καθυστέρηση στην ολοκλήρωση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών για τον καθορισμό χρήσεων γης στις ευαίσθητες περιοχές της χώρας, ώστε στη συνέχεια να υπογραφούν τα σχετικά Προεδρικά Διατάγματα. Μελέτες που θα ξεδιαλύνουν το τοπίο και θα δώσουν σε όλους σαφή εικόνα για το επιτρέπεται σε κάθε περιοχή. Μέχρι σήμερα όμως έχουν εγκριθεί μόλις τρεις από τις συνολικά 23 μελέτες, ενώ φυσικά δεν έχει εγκριθεί ούτε ένα Προεδρικό Διάταγμα.

«Στο Σαρακήνικο οι άδειες βγήκαν παράνομα. Διότι η Πολεοδομία της Μήλου, ξανακοιτώντας την άδεια, η οποία βγαίνει από τον μηχανικό, ανακάλυψε ότι είχε παρατυπίες. Και την έχει ακυρώσει. Εμείς θα την ψάξουμε και για άλλους λόγους» τόνισε ο Θόδωρος Σκυλακάκης. Ο υπουργός πάντως δεν γλίτωσε από τα βέλη της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Μηχανικών Δημοσίων Υπαλλήλων Διπλωματούχων Ανώτατων Σχολών (Π.Ο. ΕΜΔΥΔΑΣ), που χαρακτηρίζει την υπόθεση στο Σαρακήνικο ακόμα μία περίπτωση πολεοδομικής ασυδοσίας με καταστροφικές συνέπειες για το φυσικό περιβάλλον, αποτέλεσμα της αδυναμίας και αδιαφορίας της Πολιτείας να ελέγξει και να αδειοδοτήσει την ανεξέλεγκτη τουριστική ανάπτυξη και να προστατέψει ένα εξαιρετικής ομορφιάς ιδιαίτερο νησιωτικό τοπίο.

Η Μήλος έχει μείνει χωρίς ειδικό καθεστώς προστασίας

«Το Σαρακήνικο, όπως και ολόκληρη αυτή η περιοχή της Μήλου, είναι παντελώς αθωράκιστο θεσμικά ως προς την προστασία του. Δεν είναι δασική έκταση, βάσει των γνωμοδοτήσεων, δεν πρόκειται για αρχαιολογικό χώρο, δεν ήταν στη ζώνη αιγιαλού, δεν εμπίπτει σε περιοχή Νatura 2000 (παρά τα μοναδικά λευκά πετρώματα ηφαιστειακής προέλευσης), δεν διέπεται από κάποιο άλλο καθεστώς προστασίας και, τέλος, με την επιλογή οικοδόμησης “λίγων” κλινών (<100) εμπίπτει στη νομοθεσία για Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις και η περίφημη Περιβαλλοντική Αδειοδότηση συρρικνώνεται σε μια απλή δήλωση του Μηχανικού (κατ’ αντιστοιχία με τη δήλωσή του για όρους και πολεοδομικά μεγέθη στην οικοδομική άδεια). Συνεπώς, επειδή η περιοχή δεν διέπεται από καμία περιοριστική διάταξη, δεν απαιτείται κανένας περαιτέρω έλεγχος από δημόσια υπηρεσία! Το νησί έμεινε τελικά χωρίς ειδικό καθεστώς προστασίας γιατί το Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ), αν και μελετήθηκε από το 2007, δεν κατατέθηκε εντός προθεσμίας», αναφέρουν μεταξύ άλλων οι μηχανικοί του Δημοσίου.

Επισημαίνουν ότι η χρηστή διοίκηση επιβάλλει την τήρηση της ισονομίας και της ισοπολιτείας, και ως εκ τούτου το ΥΠΕΝ θα πρέπει άμεσα να εκδώσει Εγκύκλιες Οδηγίες προς όλες τις ΥΔΟΜ για τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να λειτουργήσουν στο πλαίσιο πάντα της τήρησης της νομιμότητας.

Σύμφωνα με την Π.Ο. ΕΜΔΥΔΑΣ, η ακραία υποστελεχωμένη ΥΔΟΜ της μίας υπαλλήλου, φαίνεται απλά να γίνεται θεατής της πλατφόρμας ηλεκτρονικής έκδοσης αδειών, τη στιγμή που στη Μήλο τουλάχιστον τέσσερις ακόμα τουριστικές αναπτύξεις προωθούνται σε περιοχές ιδιαίτερου φυσικού ενδιαφέροντος. Σε ένα νησί, που ακόμη δεν έχει Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ούτε καν συμβασιοποιημένο), που δεν είχε ποτέ κάποιο χωρικό σχέδιο χρήσεων θεσμοθετημένο και που ακόμη δεν έχει εγκριθεί η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη των περιοχών Νatura του νησιού.

«Η Πολιτεία δηλαδή μέσα από τη διαχρονική της αμέλεια και αδιαφορία έχει αφήσει αυτού του τύπου την τουριστική ανάπτυξη ειδικά στις εκτός σχεδίου περιοχές, στην “τύχη τους”. Δεν φρόντισε να θωρακίσει θεσμικά με συγκεκριμένου όρους, δεσμεύσεις κι απαγορεύσεις, σε συγκεκριμένες κρίσιμες περιοχές όπως αυτή κι άλλες παρόμοιες περιπτώσεις. Ούτε να στελεχώσεις τις αρμόδιες υπηρεσίες. Με την εσκεμμένη αυτή απραξία της δίνει “γην και ύδωρ” στα μεγάλα τουριστικά συμφέροντα που έχουν αφεθεί ανεξέλεγκτα να καταστρέφουν το μοναδικό ελληνικό τοπίο», καταλήγει η ομοσπονδία.

Από την πλευρά της η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού υποστηρίζει ότι η περίπτωση της Μήλου αποκάλυψε ένα μεγάλο κενό στην προστασία τμημάτων της χώρας με ιδιαίτερου κάλλους τοπίο, το οποίο μένει έτσι στη διάκριση του κάθε επενδυτή. Προκειμένου να προληφθεί η ολοκληρωτική αλλοίωση του τοπίου του Σαρακήνικου, ζητά από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας να προωθηθεί άμεσα ο χαρακτηρισμός της περιοχής ως προστατευόμενης (π.χ. ιδιαίτερου φυσικού κάλλους) και αδόμητης λόγω των γεωλογικών σχηματισμών και του μοναδικού τοπίου της, να δημοσιευτεί η γεωλογική μελέτη του ΣΧΟΟΑΠ, που προωθούσε ο δήμος, προκειμένου να γίνουν γνωστές οι προτάσεις της για την περιοχή των γεωλογικών σχηματισμών της Β. Μήλου.

Επίσης, να ανατεθεί άμεσα με ευθύνη του ΥΠΕΝ μελέτη αποκατάστασης του τοπίου από τις εργασίες ανέγερσης του ξενοδοχείου και τυχόν άλλες εργασίες στην περιοχή και να προχωρήσει τάχιστα η αποκατάσταση του πληγωμένου τοπίου.

Νέες αυθαιρεσίες εντοπίστηκαν στη Μύκονο

Την ίδια στιγμή, νέες πολεοδομικές αυθαιρεσίες, όπως μπάζωμα αιγιαλού και οικοδομικές εργασίες χωρίς άδεια, εντόπισαν στη Μύκονο τα μεικτά κλιμάκια με επιθεωρητές του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και της Οικονομικής Αστυνομίας.

Οι επιθεωρητές διενεργούν επιτόπιους ελέγχους, καταγράφοντας τις αυθαίρετες κατασκευές, συνεπικουρούμενοι από φωτογραφική απεικόνιση με τη χρήση drones ή/και δορυφορικών φωτογραφιών. Κατά τις αυτοψίες, που διενεργήθηκαν το χρονικό διάστημα 13-18 Φεβρουαρίου 2025, καταγράφηκαν 12 περιπτώσεις μικρότερων ή μεγαλύτερων παρανομιών.

Αναλυτικά, στην εκτός σχεδίου περιοχή Τούρλος και εντός ζώνης προστασίας, σε ακίνητο επιφανείας 4.093 τ.μ., με οικοδομική άδεια για την ανέγερση διώροφης κατοικίας 200 τ.μ. διαπιστώθηκαν: α) εκβραχισμοί περί τα 1.500 κ.μ. και γενικότερα επεμβάσεις στο φυσικό έδαφος, οι οποίες δεν συμφωνούν με τα εγκεκριμένα σχέδια της αναθεωρημένης οικοδομικής άδειας, β) κατασκευή ιδιωτικού δρόμου μήκους 25 μ. και πλάτους 5,6 μ. εκτός ιδιοκτησίας για την εξυπηρέτηση των αναγκών του έργου, καθώς και γ) πρόσφατα αποπερατωμένα κτίσματα στο ανατολικό τμήμα της ιδιοκτησίας, τα οποία δεν αποτυπώνονται στο τοπογραφικό της άδειας.

Στην εκτός σχεδίου περιοχή Πήγαδος, σε γήπεδο επιφανείας 4.018 τ.μ., ελέγχθηκε η ανέγερση νέου διώροφου κτιρίου με οικοδομική άδεια για επισκευή κτιρίου προϋφιστάμενου του 1955 και ανέγερση νέου διώροφου κτιρίου και διαπιστώθηκαν 192 τ.μ. αυθαίρετης δόμησης. Επειδή διαπιστώθηκε, επίσης, ότι το εν λόγω κτίριο βρίσκεται πλησίον κοίτης παρακείμενου ρέματος, θα ακολουθήσει ο σχετικός έλεγχος νομιμότητας της οικοδομικής άδειας.

Στην εκτός σχεδίου περιοχή Αμυγδαλίδι, σε γήπεδο επιφανείας 23,5 στρεμμάτων, πραγματοποιήθηκε έλεγχος σε συγκρότημα ξενοδοχείου συνολικής επιφάνειας 4.714 τ.μ. και διαπιστώθηκαν 130 τ.μ. αυθαίρετης δόμησης. Επίσης διαπιστώθηκε ότι τμήματα του συγκροτήματος βρίσκονται πλησίον κοίτης παρακείμενου ρέματος.

Οικοδομική δραστηριότητα υπάρχει και στη Σαντορίνη, παρά το γεγονός ότι εδώ και σχεδόν τέσσερα χρόνια ισχύει αναστολή έκδοσης οικοδομικών αδειών. Σύμφωνα με την Τοπική Επιτροπή Θήρας της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ), έχουν εντοπιστεί χρονικά κενά μεταξύ των σχετικών υπουργικών αποφάσεων, κατά τα οποία συνεχίζεται η αδειοδότηση και προέγκριση και κατόπιν η υλοποίηση νέων κατασκευών. Συνολικά, κατά την τελευταία τριετία, στα χρονικά κενά μεταξύ των αναστολών έχουν προεγκριθεί περίπου 26.000 τ.μ. νέας δόμησης.