Τη στιγμή που οι περισσότεροι κλάδοι της ελληνικής οικονομίας ζητούν επιτακτικά την ενεργοποίηση του τραπεζικού συστήματος για την ενίσχυση της ρευστότητας στην αγορά μετά την άρση των μέτρων απαγόρευσης, έχει αρχίσει να προετοιμάζεται διεθνώς το έδαφος για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
Όχι μόνο των ελληνικών, αλλά και άλλων χωρών. Μέσα σε αυτό το κλίμα, οι τράπεζες επιχειρούν να ανοίξουν την κάνουλα για τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων, εκφράζοντας παράλληλα ανησυχίες για νέα γενιά «κόκκινων» δανείων.
Στην Ελλάδα τα πιστωτικά ιδρύματα έχουν ήδη δεχτεί τρεις φορές ενέσεις κεφαλαίων και φαίνεται ότι το σκηνικό ίσως επαναληφθεί και τέταρτη φορά. Το παράθυρο για νέα ανακεφαλαιοποίηση άνοιξαν πριν από λίγες ημέρες αξιωματούχοι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, υποστηρίζοντας ότι τα τραπεζικά συστήματα ορισμένων χωρών (δεν διευκρίνισαν ποιων) ενδεχομένως να χρειαστούν ανακεφαλαιοποίηση ή ακόμη και αναδιάρθρωση, εάν οι οικονομίες τους υποστούν σημαντική ζημιά εξαιτίας του lockdown στις προσπάθειες ανάσχεσης του κορωνοϊού.
Τη σκυτάλη πήρε ο γνωστός και μη εξαιρετέος Πολ Τόμσεν, ο οποίος προχώρησε σε μαύρες προβλέψεις για την ελληνική οικονομία. Λίγο πριν βγει στη σύνταξη, ο διευθυντής του Ευρωπαϊκού Τμήματος του ΔΝΤ τόνισε μεταξύ άλλων ότι οι ελληνικές τράπεζες εξακολουθούν να έχουν υψηλό ποσοστό «κόκκινων» δανείων και συνεπώς θα δυσκολευτούν να στηρίξουν την ανάκαμψη της οικονομίας.
Την ίδια μέρα ο οίκος αξιολόγησης Moody’s προχώρησε στην υποβάθμιση των προοπτικών των ελληνικών τραπεζών σε «σταθερό» από «θετικό», εκτιμώντας ότι η κερδοφορία των ελληνικών τραπεζών θα αποδυναμωθεί.
Σημαντικές επιπτώσεις στο τραπεζικό σύστημα από την απότομη υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας λόγω της πανδημίας «βλέπει» και το ΙΟΒΕ. Στην έκθεση για την πορεία της ελληνικής οικονομίας το πρώτο τρίμηνο του 2020 αναφέρει πως αναμένεται πλήγμα στην κερδοφορία τους, ενώ είναι ορατός ο κίνδυνος ανάσχεσης της τάσης μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Δυσοίωνα μηνύματα για τις ελληνικές τράπεζες προκύπτουν και από διαδικτυακή ημερίδα της EY Ελλάδος. Όπως εξήγησε ο Γιώργος Παπαδημητρίου, επικεφαλής Τομέα Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών EY Ελλάδος και επικεφαλής Κλάδου Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών EY Κεντρικής, Ανατολικής, Νοτιοανατολικής Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας, η δημιουργία νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων δημιουργεί νέους κινδύνους και οι επιπτώσεις της πανδημίας θα θέσουν σε δοκιμασία την ανθεκτικότητα του τραπεζικού συστήματος.
«Είναι ζωτικής σημασίας να υπάρξει μια συντονισμένη νομισματική, δημοσιονομική και κανονιστική στήριξη τόσο από τις ευρωπαϊκές Αρχές όσο και από την ελληνική κυβέρνηση. Οι τράπεζες θα πρέπει να προχωρήσουν στην αναδιάρθρωση και στον μετασχηματισμό τους, καθώς και στη βελτίωση της αποτελεσματικότητάς τους, ενώ παράλληλα θα αλλάζουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο» σημείωσε.
Τα προγράμματα
Σε αυτό το περιβάλλον κυβέρνηση και τράπεζες ετοιμάζουν νέο πακέτο δανείων κεφαλαίου κίνησης ύψους σχεδόν 4 δισ. ευρώ για την ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων. Οι πόροι θα προέλθουν από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, το ΤΕΠΙΧ (Ταμείο Επιχειρηματικότητας) και από ίδια κεφάλαια των τραπεζών. Το πακέτο αυτό είναι ανεξάρτητο από τα υπόλοιπα μέτρα που έχει ανακοινώσει η κυβέρνηση με πόρους από εγγυοδοτικά ταμεία.
Έρχεται, δε, ως συνέχεια των διευκολύνσεων που παρέχουν ήδη οι τράπεζες στις επιχειρήσεις, με αναστολή δόσεων έως τον Σεπτέμβριο ή και έως το τέλος του έτους.
Ειδικότερα, οι τράπεζες θα αρχίσουν άμεσα τη χορήγηση νέων δανείων, ύψους 2,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων το 1 δισ. ευρώ (δηλαδή το 40%) των κεφαλαίων προέρχεται από τους πόρους του ΤΕΠΙΧ ΙΙ. Το ανώτατο όριο δανείου προς τις επιχειρήσεις ανέρχεται στα 400.000 ευρώ, η διάρκεια των δανείων δεν θα μπορεί να ξεπεράσει τα πέντε χρόνια και το Δημόσιο θα επιδοτήσει για δύο χρόνια το επιτόκιο.
Απαραίτητη προϋπόθεση για να λάβει μια επιχείρηση (μικρές, μεσαίες και μεγάλες) τη χρηματοδότηση από αυτό το πρόγραμμα είναι η διατήρηση των θέσεων εργασίας όπως αυτές ήταν πριν ξεσπάσει η υγειονομική κρίση του κορωνοϊού.
Το δεύτερο πακέτο θα προέλθει από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Η ΕΤΕπ ανοίγει χρηματοδοτικό δανειακό πρόγραμμα για νέες χορηγήσεις κεφαλαίου κίνησης για κάλυψη αναγκών. Μέσω των ελληνικών τραπεζών θα διαθέσει άμεσα 600.000.000 ευρώ για τη χορήγηση νέων δανείων.
Τα δάνεια αφορούν κεφάλαια κίνησης για την κάλυψη αναγκών των επιχειρήσεων ,όπως η μισθολογική δαπάνη, η πληρωμή φόρων και ΦΠΑ και η πληρωμή ενοικίων. Η διάρκεια των δανείων δεν θα μπορεί να ξεπεράσει τα πέντε χρόνια και το επιτόκιο θα κυμαίνεται από 2,25% έως 4%.
Το τρίτο πακέτο απευθύνεται στις εταιρίες ενέργειας (ηλεκτρισμός, φυσικό αέριο κ.λπ.), με στόχο την ενίσχυση της ρευστότητας. Τα νέα δάνεια που θα δοθούν στη ΔΕΗ και στις εταιρίες/ιδιώτες παρόχους, καθώς παρατηρείται στάση πληρωμών των λογαριασμών από επιχειρήσεις και νοικοκυριά, αναμένεται να ανέλθουν στα 500.000.000 ευρώ. Τα νέα δάνεια θα χορηγηθούν με τη μορφή κεφαλαίου κίνησης, πιθανότατα με εγγυήσεις του Ελληνικού Δημοσίου.
Όλα τα παραπάνω δάνεια έρχονται να προστεθούν σε εκείνα των 7 δισ. ευρώ που αναμένεται να διοχετευτούν από τις τράπεζες σε μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις. Η κυβέρνηση θα αντλήσει 2 δισ. ευρώ από το ΕΣΠΑ για τη δημιουργία εγγυοδοτικού ταμείου, μέσα από το οποίο θα μπορέσουν οι επιχειρήσεις να μοχλεύσουν συνολικά 7 δισ. ευρώ για δάνεια.
Το Δημόσιο θα παράσχει εγγυήσεις για τα 2 δισ. ευρώ, ενώ τα υπόλοιπα 5 δισ. ευρώ καλούνται να τα μοχλεύσουν οι επιχειρήσεις από τις τράπεζες. Μέχρι το τέλος του μήνα ή το αργότερο στις αρχές Μαΐου οι επιχειρηματίες θα μπορούν να πηγαίνουν στην τράπεζα και να ζητούν δάνειο για κεφάλαιο κίνησης έως 25% του ετήσιου τζίρου τους ή και περισσότερο αν το χρειάζονται, αλλά με τεκμηρίωση.
Οι χορηγήσεις αυτές αφορούν μόνο τις συνεπείς επιχειρήσεις (που εξυπηρετούσαν τα δάνειά τους μέχρι το τέλος του 2019) και μόνο νέα δάνεια, απαγορεύεται δηλαδή η χρήση τους για αναχρηματοδότηση υφιστάμενων δανείων και πιστωτικών γραμμών. Τα δάνεια θα έχουν διάρκεια έως πέντε ετών και στόχος είναι να ενισχυθεί η ρευστότητα των επιχειρήσεων ώστε να αντιμετωπίσουν τις υποχρεώσεις τους το επόμενο δύσκολο διάστημα εξαιτίας των επιπτώσεων του κορωνοϊού.
Πώς θα γίνει η επιδότηση επιτοκίων
Στο μεταξύ, άρχισε τη Μεγάλη Τετάρτη η υποβολή των δηλώσεων για την Επιδότηση Τόκων Υφιστάμενων Δανείων Μικρών και Μεσαίων Επιχειρήσεων πληττόμενων από τα μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας του ιού Covid-19. Η κυβέρνηση καλύπτει με πόρους του ΕΣΠΑ τους τόκους υφιστάμενων ενήμερων δανείων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που πλήττονται από την κρίση του κορωνοϊού, για τους μήνες Απρίλιο, Μάιο και Ιούνιο, ενώ προβλέπεται η δυνατότητα παράτασης του χρονικού διαστήματος για επιπλέον δύο μήνες, εφόσον αυτό κριθεί απαραίτητο.
Ο συνολικός προϋπολογισμός του μέτρου στήριξης των δανειακών υποχρεώσεων των επιχειρήσεων θα ανέλθει σε 1,2 δισ. ευρώ, με αρχικό ποσό ύψους 750.000.000 ευρώ. Αφορά τόκους δανείων τακτής λήξης, ομολογιακών δανείων και συμβάσεων πίστωσης (ανοιχτών αλληλόχρεων λογαριασμών), περιλαμβανομένων τιτλοποιημένων δανείων και πιστώσεων με διαχειριστή χρηματοπιστωτικό ίδρυμα που μετέχει στη Δράση και τα οποία ήταν ενήμερα στις 31/12/2019.
Το συνολικό ποσό της δημόσιας χρηματοδότησης που δύναται να λάβει κάθε επιχείρηση δεν δύναται να ξεπερνάει τα 800.000 ευρώ.
Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να υποβάλουν ηλεκτρονικά τις αιτήσεις τους στο Πληροφοριακό Σύστημα Διαχείρισης Κρατικών Ενισχύσεων (www.ependyseis.gr/mis) μέχρι τις 30 Ιουνίου 2020.
Προκειμένου να υπάρχει ομαλή ροή υποβολής των αιτήσεων, η έναρξη δυνατότητας υποβολής δίνεται σταδιακά με βάση το τελευταίο ψηφίο του ΑΦΜ του δυνητικού λήπτη, ένα ψηφίο ανά ημέρα, με πρώτο το ψηφίο ένα, έως τη δέκατη ημέρα, όταν αποκτούν δυνατότητα υποβολής και οι ΑΦΜ με τελευταίο ψηφίο το 0. Από την 11η ημέρα και μέχρι και τις 30 Ιουνίου 2020 δύναται να υποβάλει αίτηση το σύνολο των ληπτών, ανεξαρτήτως ΑΦΜ.
Σύμφωνα με το ΦΕΚ, επιχειρήσεις που μπορούν να τύχουν δημόσιας χρηματοδότησης στο πλαίσιο της δράσης είναι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ανεξάρτητα από τη νομική τους μορφή, που νομίμως λειτουργούν στη χώρα. Οι επιχειρήσεις στις οποίες έχει χορηγηθεί δυνατότητα αναστολής καταβολής κεφαλαίου δανείου για την επιλέξιμη χρονική περίοδο δύνανται να λάβουν την ενίσχυση της παρούσας για τους τόκους της ίδιας περιόδου.
Οι προϋποθέσεις συμμετοχής
Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να δραστηριοποιούνται στις 19/3/2020 στους επιλέξιμους τομείς δραστηριότητας (ΚΑΔ) και να περιλαμβάνονται στις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜΜΕ). Επίσης, να μην αποτελούσαν προβληματικές επιχειρήσεις έως τις 31 Δεκεμβρίου 2019.
Διευκρινίζεται ότι η χρηματοδότηση μπορεί να χορηγείται σε επιχειρήσεις που δεν είναι προβληματικές και/ή επιχειρήσεις που δεν ήταν προβληματικές στις 31 Δεκεμβρίου 2019, αλλά οι οποίες αντιμετώπισαν προβλήματα ή κατέστησαν προβληματικές στη συνέχεια συνεπεία της έξαρσης της νόσου Covid-19.
Εφόσον δραστηριοποιούνται στη μεταποίηση και την εμπορία γεωργικών προϊόντων, να δεσμευτούν για τη μη μετακύλιση της λαμβανόμενης ενίσχυσης εν μέρει ή εξ ολοκλήρου σε πρωτογενείς παραγωγούς και για την υποχρέωση ότι η εν λόγω ενίσχυση δεν μπορεί να καθορίζεται με βάση την τιμή ή την ποσότητα των προϊόντων που αγοράζονται από τους πρωτογενείς παραγωγούς ή που διατίθενται στην αγορά από τις ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις.
Δεν θα πρέπει να εκκρεμεί σε βάρος τους εντολή ανάκτησης προηγούμενης παράνομης και ασύμβατης κρατικής ενίσχυσης βάση απόφασης Ε.Ε. ή ΔΕΕ.
Οι επιχειρήσεις που επιθυμούν να λάβουν την ενίσχυση θα πρέπει να δεσμευτούν ότι θα απασχολούν την 31/12/2020 τουλάχιστον ίδιο αριθμό εργαζομένων με τον αριθμό εργαζομένων που απασχολούσαν στις 19/03/2020. Η αναστολή συμβάσεων εργασίας στο πλαίσιο των μέτρων για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας του ιού Covid-19 δεν αποκλείει τη συμμετοχή των επιχειρήσεων. Δεν έχουν δικαίωμα υποβολής πρότασης οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί και οι εξωχώριες εταιρίες.
Ποιους τόκους καλύπτει η δράση
Όπως αναφέρεται στο ΦΕΚ, η δημόσια χρηματοδότηση καλύπτει τους συμβατικούς τόκους καθώς και την αναλογούσα εισφορά του ν. 128/75 των δανείων των επιλέξιμων επιχειρήσεων, και ειδικότερα επιχειρηματικών δανείων τακτής λήξης, ομολογιακών δανείων και Συμβάσεων Πίστωσης (ανοικτών αλληλόχρεων λογαριασμών), περιλαμβανομένων: 1) τιτλοποιημένων δανείων και πιστώσεων, 2) δανείων και πιστώσεων που έχουν μεταβιβαστεί λόγω πώλησης, σε αμφότερες τις περιπτώσεις (1 & 2) με διαχειριστή είτε χρηματοπιστωτικό ίδρυμα που μετέχει στη Δράση, είτε Εταιρία Διαχείρισης Απαιτήσεων (βάσει του ν. 4354/2015) η οποία έχει αναθέσει εγγράφως την υλοποίηση του συνόλου των εργασιών, που απαιτούνται στο πλαίσιο της Δράσης σε χρηματοπιστωτικό ίδρυμα που μετέχει στη Δράση, το οποίο και έχει την ευθύνη τήρησης των προβλεπομένων στην παρούσα απόφαση.
Τα ανωτέρω δάνεια πρέπει να ήταν ενήμερα στις 31/12/2019 (δηλαδή να μην υπερβαίνουν τις 90 ημέρες με σημείο αναφοράς την 31/12/2019). Τονίζεται ότι η ενημερότητα κρίνεται με σημείο αναφοράς την επιδοτούμενη οφειλή. Δεν καλύπτονται τόκοι υπερημερίας και λοιπά έξοδα. Δεν είναι επιλέξιμα κοινοπρακτικά δάνεια (δηλαδή δάνεια τα οποία έχουν χορηγηθεί από κοινοπραξία δανειστών που ανήκουν σε διαφορετικούς ομίλους).
Οι σχετικές δανειακές/πιστωτικές συμβάσεις πρέπει να έχουν συναφθεί και οι αντίστοιχες χρηματοδοτήσεις πρέπει να έχουν (στο σύνολό τους ή εν μέρει) χορηγηθεί πριν από την 1/4/2020. Για το χρονικό διάστημα από 1/4/2020 μέχρι και 30/6/2020 η δημόσια χρηματοδότηση καλύπτει τους συμβατικούς τόκους τριών μηνών που οφείλονται από τις επιλέξιμες επιχειρήσεις, σύμφωνα με τις αντίστοιχες δανειακές/πιστωτικές συμβάσεις.
Ειδικά για τις Συμβάσεις Πίστωσης (με ανοιχτούς αλληλόχρεους λογαριασμούς), καλύπτονται οι τόκοι για το χρεωστικό υπόλοιπο σύμφωνα με το τελευταίο -πριν ή κατά την 31/03/2020- προσωρινό κλείσιμο του αλληλόχρεου λογαριασμού, καθώς και οι τόκοι που προκύπτουν από τη χρήση του υφιστάμενου (κατά την 1/4/2020) πιστωτικού ορίου.
Οι επιχειρήσεις που λαμβάνουν χρηματοδότηση οφείλουν να απασχολούν στις 31/12/2020 ίδιο ή μεγαλύτερο αριθμό εργαζομένων με τον αριθμό εργαζομένων που απασχολούσαν στις 19/3/2020, βάσει των στοιχείων του συστήματος «Εργάνη».
