Κλίμα αισιοδοξίας ότι μετά την πανδημία και με βασικό όπλο τα χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης η οικονομία θα εκτοξευθεί με πολύ γρήγορους ρυθμούς και όλοι θα γευτούμε τους καρπούς της καλλιεργεί η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, σε μια προσπάθεια να γεμίσει με προσδοκίες τους πολίτες, τις οποίες ενδεχομένως να θελήσει να εξαργυρώσει προτού λάβουν τον… πικρό λογαριασμό.
- Του Πάνου Σώκου
Όμως, ο κίνδυνος για μια οικονομική πανδημία με θύματα και πάλι τα μεσαία και χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα είναι ορατός και πολύ άμεσος. Η κυβέρνηση κρύβει «κάτω από το χαλί» αρνητικά δεδομένα, που προδιαγράφουν δύσκολη συνέχεια για τους εργαζομένους, τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τα δημόσια οικονομικά.
Παράγοντες της αγοράς, οικονομικοί αναλυτές αλλά και πολιτικά στελέχη ακόμα και του κόμματος που κυβερνά συγκλίνουν σε μια σειρά από δεδομένα για την περίοδο αμέσως μετά την Covid-19.
Απόσυρση μέτρων στήριξης
Η υποχώρηση της πανδημίας και η επαναφορά της ζωής σε κανονικούς ρυθμούς σημαίνουν ότι θα αποσυρθούν άμεσα όλα τα (από ευρωπαϊκά κονδύλια) μέτρα στήριξης των εργαζομένων και των επιχειρήσεων, που ισχύουν από την αρχή της πανδημίας και έχουν κρατήσει την ανεργία περίπου στα ίδια επίπεδα με την προ πανδημίας εποχή και τις επιχειρήσεις σε στοιχειώδη λειτουργία.
Η απόσυρση των μέτρων στήριξης επομένως θα έχει τα εξής αποτελέσματα:
- Το κλείσιμο πολλών μικρών και μεσαίων κυρίως επιχειρήσεων, που δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στην αποπληρωμή των συσσωρευμένων και ληξιπρόθεσμων οφειλών τους προς το Δημόσιο, τα ασφαλιστικά ταμεία και τις τράπεζες, πληρωμές που δεν έκαναν μέσα στην πανδημία. Όσοι χρωστάνε θα βρεθούν σε αδιέξοδο ενώ ο νέος πτωχευτικός κώδικας θα ανοίξει για τα καλά την όρεξη σε Εφορία και τράπεζες για να αρχίσουν τον χορό των πλειστηριασμών και των κατασχέσεων.
- Στην ίδια θέση θα βρεθούν και πολλά νοικοκυριά, που επίσης έχουν οφειλές προς τράπεζες και Εφορία και τα οποία δυσκολεύονται να αποπληρώσουν. Η προστασία της πρώτης κατοικίας έχει ήδη αρθεί με ό,τι αυτό σημαίνει στις συνθήκες της οικονομικής πανδημίας που διαμορφώνονται.
- Το κλείσιμο αυτών των επιχειρήσεων θα αφήσει χωρίς δουλειά χιλιάδες εργαζομένους, ενώ και όσες επιχειρήσεις δεν κλείσουν θα μετακυλήσουν το οικονομικό τους πρόβλημα στους εργαζομένους τους με απολύσεις προσωπικού και μειώσεις μισθών και ημερομισθίων, σε μια προσπάθεια να μειώσουν το κόστος λειτουργίας τους. Το νέο εργασιακό νομοσχέδιο τους βοηθά ως έναν βαθμό. Επομένως, η ανεργία θα αυξηθεί και η ανθρωπιστική κρίση που ζήσαμε έντονα στα χρόνια των Μνημονίων θα επανεμφανιστεί. Αυτό είναι σίγουρο ότι θα συμβεί, το περιέγραψε εξάλλου και ο πρωθυπουργός στην Κοινωνική Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε., που έγινε τον Μάιο στη Λισαβόνα, λέγοντας ότι η Ευρώπη θα αποσύρει τα μέτρα στήριξης, που σημαίνει ότι πολλές παλιές θέσεις εργασίας θα χαθούν και για να χρυσώσει το χάπι, πρόσθεσε ότι θα δημιουργηθούν άλλες νέες θέσεις εργασίας με την αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης. Ζήσε, Μάη μου…
Η παραδοχή αυτή του πρωθυπουργού υποκρύπτει και κάτι άλλο πέρα από αύξηση της ανεργίας, με θύματα κυρίως παλιούς εργαζομένους, που δεν θα μπορέσουν να απορροφηθούν στις νέας γενιάς θέσεις εργασίας, όποτε αυτές δημιουργηθούν. Υποκρύπτει, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, ότι πολλές παλιές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις πιθανόν να μην μπορέσουν να ωφεληθούν από τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης, γιατί ίσως είναι εκτός προϋποθέσεων. - Το αισιόδοξο κλίμα που καλλιεργείται από την κυβέρνηση ότι η αγορά γρήγορα θα ανακάμψει και θα απορροφήσει τις απώλειες των επιχειρήσεων χωρίς επιπτώσεις στους εργαζομένους αλλά και χωρίς λουκέτα είναι αμφίβολο να συμβεί για δύο λόγους: Πρώτον, υπήρχε και πριν από την πανδημία μειωμένη κατανάλωση λόγω χαμηλών εισοδημάτων και υψηλής ανεργίας κι αυτό πολύ περισσότερο θα συνεχίσει να υπάρχει και μετά την πανδημία. Δεύτερον, σύμφωνα με έρευνα του ΙΟΒΕ τον Ιανουάριο του 2021, το 59% δηλώνει πως μόλις και τα βγάζει πέρα, ενώ το 15% είτε έχει χρεωθεί είτε «τρώει από τα έτοιμα».
Απορρυθμισμένη οικονομία, έλλειμμα στα ύψη
Η δημοσιονομική κατάσταση της χώρας δεν θα μείνει αλώβητη. Όταν αρθεί η πανευρωπαϊκή χαλάρωση που επικρατεί (λόγω της πανδημίας) στα ελλείμματα και στη νομισματική πολιτική, η Ελλάδα θα δυσκολευτεί να επανέλθει στα χαμηλά ελλείμματα που επιβάλλει το Σύμφωνο Σταθερότητας, αλλά και να συνεχίσει να δανείζεται με χαμηλά επιτόκια, όπως δανείζεται μέσα στην πανδημία λόγω της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ.
Για να επιτευχθεί το 3% στο έλλειμμα, χρειάστηκαν τρία Μνημόνια και γι’ αυτό είναι πολλοί εκείνοι που υποστηρίζουν ότι και πάλι η χώρα θα υποχρεωθεί από τους δανειστές της να μπει σε μια μνημονιακή λογική με περιοριστικά μέτρα, αφού πολλοί άξονες της οικονομίας έχουν απορρυθμιστεί και το έλλειμμα έχει φτάσει στα ύψη. Αυτό σημαίνει ότι η περίπτωση μειώσεων σε μισθούς και στον δημόσιο τομέα είναι ένα ενδεχόμενο με το ανάλογο πολιτικό και κοινωνικό κόστος.
Επιπλέον η οικονομία έχει πρόβλημα υψηλού δημόσιου χρέους, το οποίο μπορεί να είχε ρυθμιστεί το 2018 και να θεωρήθηκε βιώσιμο, όμως ήδη κινείται σε ποσοστό 210% του ΑΕΠ (ο μέσος όρος της ευρωζώνης είναι στο μισό). Μόνη λύση για να συνεχίσει το χρέος μας να θεωρείται βιώσιμο είναι μια ρύθμιση για όλες τις χώρες της Ευρώπης, αφού σε όλες έχει αυξηθεί το χρέος τους λόγω της πανδημίας.
Πού ποντάρει η κυβέρνηση
Το αισιόδοξο κλίμα που καλλιεργεί η κυβέρνηση στηρίζεται καταρχάς στην υποβάθμιση και την απόκρυψη των παραπάνω αρνητικών δεδομένων, αλλά και στην πρόβλεψη για υψηλό ρυθμό ανάπτυξης, που μπορεί να φτάσει και το 6% το 2022 και να συνεχίσει σε υψηλούς ρυθμούς και τα επόμενα χρόνια.
Οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης, λένε στην κυβέρνηση, μπορεί να έρθουν λόγω:
- Της μεγάλης αποταμίευσης των νοικοκυριών, των χρημάτων που θα διοχετευτούν, όπως λένε στην κυβέρνηση, στην κατανάλωση, καθώς ελπίζουν ότι οι αγορές που θα γίνονταν πριν από την πανδημία και αναβλήθηκαν θα γίνουν όταν αυτή λήξει. Το ίδιο λένε ότι μπορεί να συμβεί και με επενδύσεις επιχειρήσεων, εγχώριων αλλά κυρίως ξένων, που πήγαν πίσω λόγω της πανδημίας.
- Των ευρωπαϊκών κονδυλίων που θα εισρεύσουν στην οικονομία της χώρας από το τρέχον έτος και για αρκετά χρόνια μετά. Τα χρήματα αυτά θα μπορέσουν να βοηθήσουν καθοριστικά την οικονομία, υπό την προϋπόθεση ότι θα μπορέσει το ελληνικό κράτος να τα απορροφήσει όλα, γιατί συνήθως δεν τα απορροφά. Πρόκειται για τα 32 δισ. από το Ταμείο Ανάκαμψης (τα πρώτα τέσσερα αναμένεται άμεσα να εκταμιευτούν), τα κονδύλια από το νέο ΕΣΠΑ, που μπορεί να φτάσουν και τα 27 δισ., ενώ απομένουν άλλα δέκα δισ. ευρώ από το τρέχον ΕΣΠΑ.
- Της βαριάς βιομηχανίας της χώρας, που είναι ο τουρισμός. Η κυβέρνηση ελπίζει φέτος να πιάσει το 50% των εσόδων του 2019, δηλαδή περίπου 8-9 δισ. ευρώ, και από του χρόνου να επανέλθει στα υψηλά επίπεδα της προ πανδημίας εποχής.
