Σκάνδαλο, που στην πρακτική του συναγωνίζεται ακόμη και εκείνο της εταιρίας Opinion Poll, για το οποίο σύντομα η Ολομέλεια της Βουλής θα αποφασίσει εάν θα οδηγηθεί σε εξεταστική επιτροπή, αποτελεί η δημοσκόπηση που έδωσε με απευθείας ανάθεση ο πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού Ιωάννης Λιανός στην εταιρία Focus Bari για τον κλάδο των εφημερίδων, και συγκεκριμένα «για την εναλλαξιμότητα μεταξύ των ενημερωτικών εφημερίδων και το προφίλ του αναγνωστικού κοινού».
- Από τη
Μαρία Παναγιώτου
Τα ευρήματα -ή τα, ας πούμε, ευρήματα– της συγκεκριμένης δημοσκόπησης συμπεριελήφθησαν στο κείμενο των δεύτερων απόψεων, που δημοσίευσε η Επιτροπή Ανταγωνισμού, στο πλαίσιο της κανονιστικής παρέμβασης που έχει εξαγγείλει για τον χώρο της διανομής Τύπου, στον οποίο σήμερα κατέχει μονοπωλιακή θέση το πρακτορείο διανομής «Άργος» (ευρύτερων συμφερόντων του εφοπλιστή Βαγγέλη Μαρινάκη). Άρα, πιθανότατα, η δημοσκόπηση «φυτεύτηκε» στο κείμενο για να δικαιολογήσει κάποιες από τις αποφάσεις που θα ακολουθήσουν.
Η απευθείας ανάθεση για αυτή τη δημοσκόπηση αναρτήθηκε στη Δι@υγεια, στις 27 Μαΐου, υπογεγραμμένη από τον κ. Λιανό, ενώ η Focus Bari έλαβε το ποσό των 9.858 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ) από το ταμείο της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Έλαβε, δηλαδή, έναν σκασμό λεφτά -κατά το λαϊκότερον- για να διεξαγάγει την πλέον παράδοξη δημοσκόπηση, καθώς κάποια από τα ευρήματα μόνο γέλιο μπορούν να προκαλέσουν, αφού συμπεριλαμβάνονται σε αυτά ακόμη και εφημερίδες… αγνώστων λοιπών στοιχείων!
Από την άλλη, όμως, η ίδια η ταυτότητα της έρευνας, ο τρόπος δηλαδή που διεξήχθη, σε πραγματικό δείγμα περίπου 261 ατόμων, δεν προκαλεί γέλια, αλλά σοβαρά ερωτήματα για τις σκοπιμότητες που προσπάθησε να εξυπηρετήσει, αλλά και για τον βαθμό που ο πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού είναι μέρος αυτών των σκοπιμοτήτων.
Πίσω στην εποχή των… σπηλαίων
Στην εισαγωγή της δημοσκόπησης, όπου παρουσιάζεται η ταυτότητα της έρευνας, αναφέρονται αρχικά τα εξής στοιχεία:
- Πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2021 με τη μέθοδο των τηλεφωνικών συνεντεύξεων (Computer Assisted Telephone Interviews).
- Περιελάμβανε δείγμα 1.000 ατόμων.
- Το δείγμα που χρησιμοποιήθηκε καλύπτει αστικές και μη αστικές περιοχές, άνδρες και γυναίκες σε όλο το ηλικιακό φάσμα, από 18 έως 74 ετών, και σε κάθε εκπαιδευτική βαθμίδα ή επαγγελματική απασχόληση.
Μάλιστα, σε υποσημείωση στο τέλος δίνονται αναλυτικά τα ποσοστά από κάθε κατηγορία αντιπροσώπευσης στο δείγμα, για να αποδειχθεί -και καλά…- η αντιπροσωπευτικότητα. Η «δημοκρατία» έχει στο παρελθόν δημοσιεύσει μεγάλη έρευνα, μέσα από την οποία απεδείκνυε πόσο αναξιόπιστη μέθοδος είναι σήμερα η συλλογή στοιχείων μέσω σταθερών τηλεφώνων.
Όπως ανέφερε η εφημερίδα τότε, η διείσδυση των σταθερών τηλεφώνων στα νοικοκυριά των προηγμένων χωρών έχει αλλάξει ραγδαία και, από 95%-98% που ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 2000, σήμερα το ποσοστό αυτό κυμαίνεται στο 70%-75%. Επισημαίναμε, επίσης, ότι το ποιος βρίσκεται στο νοικοκυριό και ποιος απαντά στο τηλέφωνο την ώρα που τηλεφωνεί ο δημοσκόπος αποτελεί σήμερα ένα από τα σοβαρά θέματα μεροληψίας των δημοσκοπήσεων.
Αλλά, σε αυτή την περίπτωση, δεν χρειάζεται καν να σταθούμε στο σημείο αυτό. Όπως εξηγείται στη συνέχεια στη συγκεκριμένη έρευνα, από τα 1.000 άτομα που ερωτήθηκαν, το 73,3% «υποστήριξε ότι δεν διαβάζει καθόλου εφημερίδες πολιτικού ή/και οικονομικού περιεχομένου», ενώ μόλις το υπόλοιπο 26,7% αποκρίθηκε θετικά. Εν ολίγοις, μόνο το 26,7% απάντησε στην έρευνα.
«Ασφαλή» συμπεράσματα από… μόλις 260 ερωτηθέντες
Δηλαδή, η Focus Bari και ο κ. Λιανός προσπαθούν να μας πείσουν πως, ρωτώντας 260 ολόκληρους ανθρώπους (και τα 7/10 ενός ακόμη ανθρώπου), έβγαλαν ασφαλή συμπεράσματα για τις συνήθειες των Ελλήνων σε σχέση με τις εφημερίδες! Πρόκειται για την πλέον πρωτοφανή δήλωση μη αντιπροσωπευτικότητας του δείγματος παγκοσμίως, για την οποία ντρέπεται… πρωτίστως η επιστήμη της στατιστικής, αφού σε αυτή την περίπτωση η απόκλιση μπορεί να ξεπερνά ακόμη και το 6%! Και αυτό, όταν στην παγκόσμια σύγχρονη βιβλιογραφία αναφέρεται με σαφήνεια πως, σε ένα δείγμα 1.000 ατόμων, οι μέγιστες αποκλίσεις πρέπει να είναι της τάξης του 3%.
Εν ολίγοις, στα συμπεράσματα που εξήχθησαν από τη Focus Bari μπορεί μέχρι και οι έσχατοι να είναι στην πραγματικότητα πρώτοι, και οι ισορροπίες εντελώς διαφορετικές. Ωστόσο, στην παρουσίαση που δόθηκε στη δημοσιότητα, μόνο στα μικρά γράμματα των υποσημειώσεων αναφέρεται κάποια στιγμή ότι «η παρούσα ανάλυση θα πρέπει να ληφθεί υπό το πρίσμα του περιορισμένου δείγματος αναγνωστών που περιλαμβάνονται στην έρευνα, γεγονός το οποίο επιδρά και στην εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων».
Μια υποσημείωση που δεν εμπόδισε, βέβαια, την εταιρία και κυρίως την Επιτροπή Ανταγωνισμού να παρουσιάσουν μεγαλόπρεπα και εντυπωσιακά διαγράμματα, που πιθανότατα θα καθορίσουν και τις αποφάσεις για το μέλλον της διανομής Τύπου. Τα τραγελαφικά, κ. Λιανέ, αλήθεια, δεν τα είδατε;
Τα παράδοξα μιας επιστημονικής παρωδίας
Με βάση το ποσοστό των ανθρώπων που πήραν τελικά μέρος σε αυτή την έρευνα, όλα μοιάζουν σαν επιστημονική παρωδία. Η εμφάνιση, ωστόσο, της εφημερίδας «Ελευθερία» στις προτιμήσεις του αναγνωστικού κοινού, σε ποσοστό 2,25%, ανεβάζει τη δημοσκοπική φάρσα σε άλλο επίπεδο.
Ακριβώς ποια εφημερίδα «Ελευθερία» κατέγραψαν οι μεγάλοι δημοσκόποι μας; Αυτήν που εκδίδεται στη Λάρισα και αποτελεί ιστορικό τίτλο του περιφερειακού Τύπου ή την αποτυχημένη «Ελευθερία του Τύπου», που εξέδωσε ο εφοπλιστής Βαγγέλης Μαρινάκης μόλις για δύο μήνες, την άνοιξη του 2017; Γιατί, εάν πρόκειται για την πρώτη, δεν έχει θέση σε μέτρηση που αφορά εφημερίδες πανελλαδικής κυκλοφορίας, ενώ, εάν πρόκειται για τη δεύτερη, τότε 2,5% από τους 261 (περίπου) που απάντησαν απλά ειρωνεύονταν τους μεγάλους δημοσκόπους μας.
Εκείνο, ωστόσο, που… απογειώνει την «πίστα» συμπεριλαμβάνεται στις ερωτήσεις που αφορούν τις ροές μεταξύ των αναγνωστών. Συγκεκριμένα, οι ερωτώμενοι κλήθηκαν να δηλώσουν εναλλακτικές εφημερίδες που θα επέλεγαν σε περίπτωση μη διαθεσιμότητας της εφημερίδας τους. Δηλαδή, την εφημερίδα που μπορεί να επιλέγουν ακόμη και σήμερα, εάν δεν βρουν αυτήν που συνηθίζουν στο περίπτερο.
Σε αυτή την ερώτηση, οι αναγνώστες της εφημερίδας «Το Βήμα της Κυριακής» απάντησαν πως σε ποσοστό 7% θα επέλεγαν την εφημερίδα «Βραδυνή της Κυριακής». Το ποσοστό αυτό αποτελεί άπειρο πολλαπλάσιο της σημερινής κυκλοφορίας της εφημερίδας «Βραδυνή της Κυριακής», γεγονός που μάλλον θα βάλει σε προβληματισμό ακόμη και τους συντελεστές της για την αξιοπιστία της έρευνας!
Την παρωδία ολοκληρώνει η σημείωση ότι το 70% των αναγνωστών, δηλαδή το 70% από τους περίπου 260, δηλαδή 182 άνθρωποι, δήλωσε πως προτίθεται να πληρώσει 10% περισσότερο από τη σημερινή τιμή πώλησης της εφημερίδας που προτιμά, προκειμένου να διασφαλιστεί η διατήρηση της ποιότητάς της. Με βάση αυτό το στατιστικό θα πάρετε αποφάσεις για τον κλάδο της διανομής Τύπου, κ. Λιανέ;
Αναρωτιόμαστε αν παρακολουθούσατε με επιμέλεια το μάθημα της στατιστικής στην ακαδημαϊκή σας πορεία…
