Μόλις στα 29 του εκλέχθηκε βουλευτής, στα 36 του ορίστηκε υπουργός Παιδείας, μία δεκαετία αργότερα υπουργός Εξωτερικών και λίγο πριν από τα 60 του πρωθυπουργός. Θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι πρόκειται για κάποιο παιδί-θαύμα της πολιτικής, που έφτασε μέχρι τα ύψιστα αξιώματα.
Στην πραγματικότητα, όμως, για τη 40χρονη καριέρα του Γιώργου Παπανδρέου θα αρκούσε μια περιγραφή από ελάχιστες λέξεις: «Γιος του Ανδρέα». Αυτό ήταν πάντα το… διαβατήριό του, το οικόσημο Παπανδρέου. Από τα πρώτα πολιτικά του βήματα μέχρι και την προχθεσινή του υποψηφιότητα για την προεδρία του ΚΙΝ.ΑΛ.
Για τον Γιώργο Παπανδρέου δεν υπάρχει κάποια άγνωστη πτυχή στα πολιτικά του πεπραγμένα, κάτι που δεν γνωρίζει και ο τελευταίος Έλληνας. Αυτό που αγνοείται είναι το θετικό του αποτύπωμα, κάτι που να έπραξε και λειτούργησε προς όφελος του τόπου και του λαού.
Σήμερα, στα 69 του πια, ο Γιώργος Παπανδρέου επιστρέφει σε ένα πολιτικό σκηνικό ταλαιπωρημένο, σε ένα κόμμα που ο ίδιος κατεδάφισε, σε έναν ψηφοφόρο που πρώτα τον απαξίωσε και έπειτα τον ξέχασε. Αν ο Γεώργιος Παπανδρέου και στη συνέχεια ο Ανδρέας «έχτισαν» τον χώρο του Κέντρου, ο εγγονός και γιος Γιώργος το γκρέμισε – μαζί με το ΠΑΣΟΚ, το διάδοχο κόμμα της πάλαι ποτέ Ένωσης Κέντρου.
Το ερώτημα είναι τι ακριβώς ψάχνει σήμερα ο… τελευταίος των Παπανδρέου με την εμπλοκή του στις εκλογές του ΚΙΝ.ΑΛ. Επιδιώκει να βρει σωσίβιο πολιτικής ύπαρξης, να αρπάξει ό,τι απέμεινε από το «οικογενειακό κειμήλιο» του ΠΑΣΟΚ ή απλά να πάρει την προσωπική του ρεβάνς για τον τρόπο που εκδιώχθηκε από την πρωθυπουργία, δέκα χρόνια πριν, από τον Βενιζέλο και την παρέα του;
Ο πολιτικός που έριξε την Ελλάδα στα… «βράχια»
Το βέβαιο είναι ότι ο Παπανδρέου επενδύει για πολλοστή φορά στο μοναδικό προσόν του: το επώνυμό του. Όμως, με μια διαφορά πλέον από τότε που είχε εκλεγεί πρωθυπουργός: Το brand name ΠΑΣΟΚ έχει μετατραπεί εδώ και χρόνια σε αντικείμενο χαβαλέ στα social media, το «λεφτά υπάρχουν» έχει εξελιχθεί σε διαχρονικό ανέκδοτο, ο ίδιος δεν κατάφερε καν να μπει στη Βουλή με το προσωπικό του κόμμα ΚΙΔΗΣΟ και, το βασικότερο, έχει στιγματιστεί μια για πάντα ως ο άνθρωπος που έριξε την Ελλάδα στα… «βράχια».
Ο Γιώργος Παπανδρέου έχει γράψει τη δική του ιστορία στην ελληνική πολιτική. Μια ιστορία που διαβάζεται σε μόλις τρεις λέξεις: χρεοκοπία, Μνημόνιο, τρόικα! Όλες οι προηγούμενες σελίδες στο βιβλίο του έχουν σκιστεί από τη συλλογική μνήμη. Και επόμενες δύσκολα θα υπάρξουν, ακόμα κι αν εκλεγεί πρόεδρος του ΚΙΝ.ΑΛ., ελπίζοντας σε νεκρανάσταση του πασοκικού κουφαριού.
Ο άνθρωπος που τράβηξε πάνω του τους κεραυνούς όσο κανείς άλλος πρωθυπουργός στη Μεταπολίτευση άφησε πίσω του συντρίμμια. Μια Ελλάδα τσακισμένη, που ακόμα παλεύει να ορθοποδήσει, ένα ΠΑΣΟΚ κατεστραμμένο και βυθισμένο σε ανυποληψία, οι 3.000.000 ψηφοφόροι του 2009 προδομένοι, ένα όνομα πολιτικής οικογένειας πλήρως απαξιωμένο. Αν μη τι άλλο, ο Γιώργος Παπανδρέου διεκδικεί ξανά την καρέκλα του στο πολιτικό τραπέζι, αλλά ο ίδιος ήταν που πρώτα την πριόνισε και μετά την έσπασε. Τα πεπραγμένα του το αποδεικνύουν…
Η παράδοση άνευ όρων στο Καστελόριζο
Η ημέρα όπου ο Παπανδρέου έβαλε την πολιτική του ταφόπλακα ήταν η 23η Απριλίου 2010. Η εικόνα από το ακριτικό Καστελόριζο έφτασε σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, αλλά και ολόκληρου του κόσμου, με ένα κοινό καθηλωμένο εν μέσω καταιγιστικών εξελίξεων.
Μόλις τρεις μήνες νωρίτερα, στις 13 Ιανουαρίου 2010, ο Παπανδρέου διαβεβαίωνε τους πολίτες από το Ζάππειο ότι «δεν υπάρχει περίπτωση να προσφύγουμε στο ΔΝΤ. Δεν το έχουμε ανάγκη». Όλα αυτά πήγαν γρήγορα «περίπατο» κάτω από την ασφυκτική πίεση Ε.Ε. και ΔΝΤ.
Με το έλλειμμα και το χρέος να καλπάζουν, ο τότε πρωθυπουργός φόρεσε μια γραβάτα σε πένθιμο μοβ χρώμα και με φόντο το ήσυχο λιμανάκι του νησιού έριξε με διάγγελμα τη μεγαλύτερη «βόμβα» που έχει πέσει στη χώρα μας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο:
«Είναι εθνική και επιτακτική ανάγκη να ζητήσουμε επισήμως από τους εταίρους μας την ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης. Έχω ήδη δώσει εντολή στον υπουργό Οικονομικών να κάνει τις απαραίτητες ενέργειες. Βρισκόμαστε σε μια δύσκολη πορεία, μια νέα “οδύσσεια” για τον Ελληνισμό. Όμως, πλέον ξέρουμε τον δρόμο για την Ιθάκη και έχουμε χαρτογραφήσει τα νερά».
Την επόμενη ημέρα, οι περισσότερες εφημερίδες έκαναν λόγο για «παράδοση άνευ όρων». Ήταν η επίσημη έναρξη των Μνημονίων στη χώρα μας. Ένα επίπονο ταξίδι που διαρκεί μέχρι σήμερα, αφού η επιτροπεία που ξεκίνησε από τότε θα διαρκέσει δεκαετίες.
Στρος-Καν: «Αυτός ζητούσε από το 2009 το ΔΝΤ»
Το 2016, ο Γιώργος Παπανδρέου δήλωσε σε συνέντευξή του ότι «δεν έφερα εγώ το ΔΝΤ, η Γερμανία το επέβαλε», προκειμένου να αποποιηθεί τις τεράστιες πολιτικές ευθύνες του για το χαντάκωμα της χώρας.
Ο Ντομινίκ Στρος-Καν, όμως, είχε δώσει, δύο χρόνια πριν, μια άλλη εκδοχή, πιο ενδιαφέρουσα και πειστική. Σε συνέντευξη που παραχώρησε το 2014 ο πρώην ισχυρός άνδρας του ΔΝΤ, υποστήριξε πως από το 2009 ο Παπανδρέου τού είχε πει πως η Ελλάδα θα πρέπει να μπει στο ΔΝΤ.
Αποκάλυψε, μάλιστα, έναν διάλογο που είχαν τότε:
- Γιώργος Παπανδρέου: «Ντομινίκ, απ’ αυτά που βλέπω εδώ, θα έχουμε ανάγκη από ένα σχέδιο του ΔΝΤ».
- Ντομινίκ Στρος-Καν: «Χωρίς αμφιβολία, αλλά εδώ υπάρχει κι ένας επιπλέον παράγοντας, που είναι η Ευρωπαϊκή Ενωση. Θα πρέπει να μιλήσεις με τους Ευρωπαίους εταίρους σου, ώστε να είναι σίγουροι πως το ΔΝΤ θα έρθει να ασχοληθεί με τις υποθέσεις της Ελλάδας».
- Γιώργος Παπανδρέου: «Α, ναι, το πιστεύεις;»
- Ντομινίκ Στρος-Καν: «Ναι, το πιστεύω».
Τη νύχτα που τού ξήλωσαν τα πρωθυπουργικά γαλόνια
Ο εφιάλτης κάθε πρωθυπουργού είναι ο εξοστρακισμός του. Και ο Γιώργος Παπανδρέου δεν «έπεσε» διά των εκλογών ή με ψηφοφορία στη Βουλή. Αποπέμφθηκε, ουσιαστικά. Η θητεία του διήρκεσε μόλις 25 μήνες. Εκλέχθηκε με 3.000.000 ψήφους και ποσοστό 44% στις 4 Οκτωβρίου 2009, για να εξαναγκαστεί σε παραίτηση στις 11 Νοεμβρίου 2011. Στις εκλογές του Μαΐου του 2012, το ΠΑΣΟΚ συνετρίβη με 13,2%, έχοντας χάσει… 2.200.000 ψηφοφόρους!
Θρυαλλίδα των εξελίξεων ήταν η απόφαση Παπανδρέου για διενέργεια δημοψηφίσματος με αντικείμενο τη συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου 2011, η οποία εξασφάλισε στην Ελλάδα μια δήθεν ευνοϊκή περικοπή του χρέους κατά 50% με αντάλλαγμα το δεύτερο Μνημόνιο. Ο Ανδρέας Λοβέρδος, αντίπαλός του σήμερα στις εσωκομματικές εκλογές, είχε αντιταχθεί από την πρώτη στιγμή. Ο Ευάγγελος Βενιζέλος αρχικά υποστήριξε μαχητικά το δημοψήφισμα, αλλά στη συνέχεια, ευθυγραμμιζόμενος, όπως συνήθως, με το Βερολίνο, «άδειασε» τον Παπανδρέου.
Ο τότε πρωθυπουργός κλήθηκε εκτάκτως στις Κάννες για να συναντήσει τους εκνευρισμένους Μέρκελ και Σαρκοζί, που τον διέταξαν το δίλημμα στο δημοψήφισμα να είναι «“ναι” ή “όχι” στο ευρώ». Σύμφωνα με γαλλικά δημοσιεύματα, ο Σαρκοζί, σε έξαλλη κατάσταση και βρίζοντας τον Παπανδρέου, πάτησε το ένα πόδι στην καρέκλα του και ήταν έτοιμος να ανέβει στο τραπέζι… για να του επιτεθεί!
Την ώρα που ετοιμαζόταν ο Παπανδρέου να επιστρέψει από τις Κάννες ενημερώθηκε από συνεργάτη του ότι ο Βενιζέλος, που είχε διανυκτερεύσει στο νοσοκομείο για να αποφύγει τις δηλώσεις, θα τοποθετηθεί κατά του δημοψηφίσματος, με τον πρωθυπουργό να φέρεται ότι απάντησε: «Αποκλείεται να το κάνει αυτό ο Βαγγέλης». Τα ξημερώματα, ο Βενιζέλος, ο οποίος συνόδευε τον Παπανδρέου στις Κάννες, προέβη όντως στη σχετική δήλωση, με τον εξ απορρήτων του, Δημήτρη Λιντζέρη, να λέει λίγες ώρες μετά ότι «ο Παπανδρέου είναι παρελθόν».
Ύστερα από μπαράζ τηλεφωνημάτων, άγριου παρασκηνίου και έχοντας χάσει όλους τους συμμάχους του στο κόμμα, ο Παπανδρέου υποχρεώθηκε να αποχωρήσει. Στις 6 Νοεμβρίου 2011, έπειτα από τη συνεδρίαση στο Προεδρικό Μέγαρο, εκδόθηκε ανακοίνωση για τη σύσταση νέας, μεταβατικής κυβέρνησης συνεργασίας, χωρίς τη διενέργεια εθνικών εκλογών. Πέντε ημέρες αργότερα, ο Γιώργος Παπανδρέου παραιτήθηκε.
Το ζεϊμπέκικο με τον Ισμαήλ Τζεμ και το «ναι» στο Σχέδιο Ανάν
Με τις πληγές από τη μαύρη νύχτα των Ιμίων να είναι ακόμα νωπέ, ο Γιώργος Παπανδρέου, που διαδέχθηκε το 1999 τον Θεόδωρο Πάγκαλο στο υπουργείο Εξωτερικών, χορεύει ένα ντροπιαστικό ζεϊμπέκικο που εξόργισε τη Λευκωσία και όχι μόνο. Ο Ιούλιος του 2001 σημαδεύτηκε από τις φωτογραφίες και τα βίντεο που έδειχναν τον Γιώργο Παπανδρέου να χορεύει, και τον Τούρκο ομόλογό του, μακαρίτη πια, Ισμαήλ Τζεμ να χτυπάει παλαμάκια!
Σηκώθηκε τόση «σκόνη» σε Ελλάδα και Κύπρο, που οι επικριτικές δηλώσεις ακόμα και υπουργών της κυβέρνησης Κληρίδη έφταναν στην Αθήνα η μια μετά την άλλη. Με πρώτο τον τότε υπουργό Άμυνας Σωκράτη Χάσικο, ο οποίος παρατήρησε ότι, την ώρα που ο Παπανδρέου έπαιρνε τις στροφές του ζεϊμπέκικου, ο ίδιος μιλούσε σε μνημόσυνα λειψάνων αγνοουμένων του ’74.
Σοβαροί πολιτικοί κύκλοι εκδήλωναν στον κυπριακό Τύπο την καχυποψία τους «αν και κατά πόσον τελικά αυτό που λέγεται ότι το Κυπριακό αποτελεί προϋπόθεση για τη βελτίωση των ελλαδοτουρκικών σχέσεων αποτυπώνεται κάθε φορά στις επαφές Παπανδρέου – Τζεμ».
Τον Απρίλιο του 2004, λίγες ημέρες πριν από το δημοψήφισμα για το Σχέδιο Ανάν, ο Γιώργος Παπανδρέου από τη θέση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης δήλωνε: «Τώρα που έχει έλθει η ώρα της κρισιμότερης απόφασης της σύγχρονης Ιστορίας μας, η μεγάλη δημοκρατική και προοδευτική παράταξη, συνεπής στις αρχές, στους αγώνες και στις παραδόσεις μας, λέει το “ναι” στο κοινό μέλλον των δύο κοινοτήτων, στην κοινή συμβίωση και την ένταξη μιας επανενωμένης Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
H τοποθέτηση Παπανδρέου έγινε λίγες ώρες πριν από το προγραμματισμένο διάγγελμα του Τάσσου Παπαδόπουλου, προκαλώντας εύλογα την οργή του Κύπριου Προέδρου, ο οποίος έκανε λόγο για απόκλιση συμφερόντων μεταξύ Ελλάδας – Λευκωσίας. Όπως είναι γνωστό, το Σχέδιο Ανάν απορρίφθηκε από τους Κυπρίους με συντριπτικό ποσοστό 76%. Για την ιστορία, η κατεχόμενη πλευρά το είχε εγκρίνει με 65%, «συμφωνώντας» ουσιαστικά με την οπτική Παπανδρέου.
