Φοίτησε στο κολέγιο του Ιτον. Σπούδασε οικονομικά και πολιτικές επιστήμες στην Οξφόρδη. Δίδαξε στο Κεντ. Διαθέτει ένα από τα πλουσιότερα «πόθεν έσχες» Ελλήνων πολιτικών με μετρητά, ακίνητα και μετοχές ακόμα και στην Goldman Sachs. Αναμφισβήτητα, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος είναι ένας τυχερός άνθρωπος.
Την περασμένη Κυριακή έδωσε μια συνέντευξη στην «Καθημερινή» και έγινε το πρόσωπο της εβδομάδας, προκαλώντας τσουνάμι προστριβών και μεγάλη αναταραχή στον ΣΥΡΙΖΑ με όσα είπε για τον Αλέξη Τσίπρα, αλλά και την οργή των social media για τα περί «αστικής αυτοπεποίθησης».
Βασικό νόημα των λεχθέντων Τσακαλώτου ήταν ο θρίαμβος του προνομίου επί της πραγματικής αξίας. Στην συνέντευξή του ενημέρωσε το πανελλήνιο ότι διαθέτει αυτοπεποίθηση, «αστική» συγκεκριμένα. Και ο λόγος στον οποίο απέδωσε την αυτοπεποίθησή του είναι ότι έχει πάει «σε ένα σχολείο που ιδρύθηκε το 1500, σε ένα κολέγιο, στην Οξφόρδη (Queens College Oxford), που ιδρύθηκε το 1341».
Ο κ. Τσακαλώτος λέει ουσιαστικά ότι η όποια αξία του («αυτοπεποίθηση») εδράζεται στη συγκυρία, όχι σε προσωπικά του επιτεύγματα. Στην προκειμένη, στη σύμπτωση να έχει, προτού καν γεννηθεί, την οικονομική δυνατότητα για να μπορεί να σπουδάζει σε πανάκριβα σχολεία και ιδρύματα του εξωτερικού, όπως η Οξφόρδη.
Ο Τσακαλώτος γεννήθηκε μέσα στα προνόμια. Δεν υπήρχε τίποτε στα γονίδια του μικρού Ευκλείδη όταν ήρθε στη ζωή το 1960, που του έδινε περισσότερες πιθανότητες να αποκτήσει τη θέση που έχει στη ζωή απ’ ό,τι στα γονίδια οποιουδήποτε από τα υπόλοιπα παιδάκια που γεννήθηκαν εκείνη τη χρονιά. Αλλά, προχωρώντας στη ζωή, οι πιθανότητες διευρύνονταν πολύ για τον ίδιο και μειώνονταν δραματικά για τους υπολοίπους.
Το σχολείο του κ. Τσακαλώτου, το Ιτον, δεν είναι απαραίτητα το καλύτερο. Αυτό για το οποίο οι γονείς, όπως προφανώς έκανε και ο ναυπηγός μπαμπάς του κ. Τσακαλώτου, πληρώνουν περί τις 50.000 λίρες τον χρόνο είναι για την έγκαιρη εξασφάλιση μιας θέσης στο όχημα που διαιωνίζει το προνόμιο πρόσβασης σε πόστα ισχύος και επιρροής. Και πολύ περισσότερο για το κολέγιο του κ. Τσακαλώτου, την Οξφόρδη.
Ο Πλάτωνας, τον οποίο παρεμπιπτόντως η αγαπημένη Οξφόρδη του κ. Τσακαλώτου έχει τοποθετήσει στον πυρήνα των κλασικών σπουδών της, υποστήριζε ότι τα πιο εμφανή σημάδια ενός κακού πολιτικού είναι η αυταρέσκεια. Ο Πλάτωνας είχε δίκιο, φυσικά. Οι πολιτικοί μπορούν να επιλέξουν όποιον ιδεολογικό αυτοπροσδιορισμό επιθυμούν, να αλλάξουν συμβούλους, συνεργάτες, ακόμα και τις πολιτικές τους ή κόμμα, αλλά μόνο ο χαρακτήρας έχει σημασία. Και ο ενοχλητικός κομπασμός και αυτοθαυμασμός, όπως στην προκειμένη του κ. Τσακαλώτου, αποκαλύπτουν τον τρόπο με τον οποίο πραγματικά σκέφτεται.
Ο κ. Τσακαλώτος, ήδη έχοντας λύσει τα προβλήματα της ζωής του, έσπευδε να γίνει ένα με τον κόσμο που αγωνιούσε για την επιβίωσή του στην πλατεία Συντάγματος το 2011. Με πύρινους λόγους κατά των δανειστών επιχειρούσε να ξεσηκώσει, με κούφιες υποσχέσεις όπως αποδείχθηκε, έναν απελπισμένο λαό που έβλεπε το παρόν και το μέλλον του να σαπίζουν.
Είναι ο ίδιος άνθρωπος που, έχοντας φροντίσει να καβαλήσει το κύμα των «Αγανακτισμένων» όπως και τόσοι άλλοι, θα γινόταν από τον Ιούλιο 2015, μία μέρα μετά το δημοψήφισμα της γυριστής από τον Αλέξη Τσίπρα, ο μακροβιότερος υπουργός Οικονομικών στη ζοφερή μνημονιακή δεκαετία. Στα τέσσερα χρόνια συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝ.ΕΛ. με Τσακαλώτο στο ΥΠΟΙΚ, η μεσαία τάξη δέχτηκε μια επίθεση τόσο σκληρή που, μαζί με το Μακεδονικό, ήταν και η βασική αιτία της εκλογικής ήττας του 2019.
Σύμφωνα με τον κ. Τσακαλώτο, «ένα από τα χειρότερα πράγματα στον νεοφιλελευθερισμό δεν είναι οι ανισότητες. Είναι ότι έχει μειωθεί η κοινωνική κινητικότητα». Δυστυχώς, πέρα από την τζάμπα φλυαρία, ο κ. Τσακαλώτος δοκιμάστηκε στην πράξη. Επί υπουργίας του, η κοινωνική κινητικότητα, δηλαδή η πιθανότητα ένας άνθρωπος μέσα από τον προσωπικό του μόχθο να ξεκολλήσει από την τάξη στην οποία γεννήθηκε, «πάγωσε». Η μεσαία τάξη, η ατμομηχανή της ελληνικής οικονομίας και της κοινωνίας, «άδειασε».
Κι ακριβώς αυτό είναι το πρόβλημα. Δεν έχουμε κανέναν έλεγχο για τις συνθήκες στις οποίες γεννιόμαστε. Ως εκ τούτου, ο κ. Τσακαλώτος δεν χρειάζεται να απολογηθεί γι’ αυτό που είναι. Οι πολιτικές του πράξεις, όμως, αποδείχθηκαν ολέθριες.
Ασφαλώς και ο κ. Τσακαλώτος δεν είναι τόσο αφελής ώστε να μην κατανοεί ότι η αυτοδιαφήμισή του ως ένα προϊόν της ελίτ δεν απευθύνεται στο κοινό του ΣΥΡΙΖΑ. Το μήνυμα «είμαι καλύτερος γιατί πήγα στην Οξφόρδη» και κυρίως η δράση του όσο εξάσκησε πολιτική από θέση εξουσίας δεν γοητεύουν κανέναν αυτοδημιούργητο άνθρωπο και γενικότερα τους ψηφοφόρους κάθε κόμματος.
Αρα, ποιον είχε ως αποδέκτη, πέρα από τα εσωκομματικά του ΣΥΡΙΖΑ, η συνέντευξη στην «Καθημερινή» σε ένα τάιμινγκ που ήδη «μυρίζει» εκλογές; Τις Βρυξέλλες; Το επιχειρηματικό κατεστημένο, εγχώριο ή ξένο; Τον Στουρνάρα; Τα σενάρια περί λύσης «τεχνοκρατών»;
Σε όποιον κι αν διαφημίζει την «πραμάτεια» του ο κ. Τσακαλώτος, αυτή η έλλειψη αυτοσυγκράτησης είναι επικίνδυνη, ειδικά για κάποιον που εξασκεί οικονομικές πολιτικές σε μια χώρα. Ακριβώς επειδή συγχέει την προσωπική αξία της συντριπτικής πλειοψηφίας των ανθρώπων των μικρομεσαίων εισοδημάτων, που παλεύουν ολομόναχοι κόντρα στις πιθανότητες μπας και ξεφύγουν από τα δύσκολα, με το κλαμπ των εκλεκτών του «τυχερού σπέρματος», που γεννήθηκαν με τα προβλήματα λυμένα.
Εταζε διαγραφή χρέους στους «Αγανακτισμένους»
Σε ένα ταπεινό τραπεζάκι, στη μέση του Συντάγματος, κάθονταν τέσσερις άνθρωποι. Οι τρεις έγιναν υπουργοί. Ηταν Μάιος του 2011 όταν οι Τσακαλώτος, Βαρουφάκης και Κατρούγκαλος (μαζί με τον Καζάκη) μιλούσαν στο κοινό των «Αγανακτισμένων» στην «κάτω» πλατεία. Οσο κατακεραύνωναν την τρόικα, ο κόσμος -καθισμένος οκλαδόν- κρεμόταν από τα χείλη τους.
«Θέλουμε, αντί για τις αγορές, να κυβερνάει η πολιτική και θέλουμε, αντί να εκβιάζεται ο λαός για χάρη των πιστωτών, να εκβιαστούν οι πιστωτές με τη δική μας τη δύναμη» ρητόρευε ο Τσακαλώτος από τότε με το γνωστό κόκκινο σακίδιο στην πλάτη.
«Είναι ρεαλιστικό να βάλουμε τώρα ένα άλλο μοντέλο; Αν, όταν γίνει η ψήφιση του δεύτερου Μνημονίου, είναι εδώ 1.000.000 άνθρωποι, θα δείτε ότι μερικά πράγματα είναι ρεαλιστικά. Τώρα, έχουμε τη δύναμη να διαπραγματευτούμε, γιατί τώρα γίνεται το μπάχαλο στην Ευρώπη. Αλλα λένε οι Γερμανοί, άλλα οι Γάλλοι. Τι δημοκρατία είναι αυτή που υπάρχει μια τεχνοκρατική λύση και μόνο αυτή;» τόνιζε.
Οκτώ χρόνια μετά, τον Μάρτιο 2019, δήλωνε για όσα έλεγε στην πλατεία: «Οταν αναλάβαμε το 2015, ξεκινήσαμε με την άποψη ότι θα καταφέρναμε μια καλύτερη συμφωνία για το χρέος, αλλά ηττηθήκαμε. Η πρώτη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ζητούσε διαρκώς συμφωνία για το χρέος. Μετά κάναμε έναν συμβιβασμό: αποδεχθήκαμε το πρόγραμμα, γιατί υπήρξε υπόσχεση για συμφωνία για το χρέος στο τέλος του προγράμματος».
Απέναντι από την πλατεία Συντάγματος είναι ως γνωστόν το υπουργείο Οικονομικών. Στην πλατεία ο κ. Τσακαλώτος έταζε σβήσιμο χρέους κι έτσι βγήκε για πρώτη φορά βουλευτής το 2012. Οταν, όμως, πήγε… απέναντι, στο ΥΠΟΙΚ, έγινε ένας από τους πιο πειθαρχημένους υπουργούς στα «θέλω» της τρόικας.
Να υπενθυμίσουμε ότι το χρέος της Ελλάδας βρίσκεται σήμερα στο 208% του ΑΕΠ, όσο ποτέ άλλοτε. Ουδέποτε, δηλαδή, έγινε συμφωνία για το χρέος ως… μπόνους για τα μαζικά «ναι» του τότε «τσάρου». Μια ακόμα αυταπάτη του «συμβιβασμένου» κ. Τσακαλώτου.
«Εξαΰλωνε» τη μεσαία τάξη και ο Σόιμπλε τον αποθέωνε
Οι πολιτικές του Τσακαλώτου, με τις ευλογίες του Τσίπρα βέβαια, από τον Ιούλιο 2015 μέχρι τις εκλογές του 2019 ήταν αυτές που στοίχισαν περισσότερο στον ΣΥΡΙΖΑ από οτιδήποτε άλλο. Η τακτική των φόρων απομάκρυνε από τον ΣΥΡΙΖΑ εκείνο το κομμάτι ψηφοφόρων που είδαν διπλασιασμό των επιβαρύνσεων και που είναι άνθρωποι της πραγματικής οικονομίας.
Πρόκειται για ψηφοφόρους της μεσαίας τάξης που ψηφίζουν πιο ευέλικτα, με γνώμονα κυρίως την τσέπη τους και δίχως πολιτικές δεσμεύσεις.
Με το που τέθηκε σε εφαρμογή το τρίτο Μνημόνιο, μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015, άρχισε η φοροεπιδρομή Τσακαλώτου. Δεν είναι τυχαίο ότι από τον Ιανουάριο του 2016, αμέσως μετά την εκλογή Μητσοτάκη στις εσωκομματικές εκλογές, η Ν.Δ. ήταν ήδη πρώτο κόμμα στις περισσότερες δημοσκοπήσεις. Από τον Μάρτιο κιόλας η παρτίδα για τις επόμενες εκλογές, που θα γίνονταν τρία χρόνια μετά, είχαν ήδη χαθεί για τον ΣΥΡΙΖΑ.
Η φορομπηχτική πολιτική ήταν ουσιαστικά επιτρεπτή από την τρόικα, αφού με τα επιδόματα στα πολύ χαμηλά στρώματα εξασφαλιζόταν μεν ένα μίνιμουμ κοινωνικό προφίλ για την κυβέρνηση, αλλά την ίδια ώρα έβγαιναν όλοι οι υπολογισμοί για τα υψηλά πλεονάσματα και την αποπληρωμή των δανεικών που ρουφούσαν και το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων.
Η επιβάρυνση στη μεσαία τάξη από φόρους και εισφορές ήταν εξοντωτική. Το πρώτο, άλλωστε, που έκανε ο Μητσοτάκης με το που ανέλαβε ήταν η μείωση των φόρων. Η ζημιά που προκάλεσε το οικονομικό μείγμα Τσακαλώτου είναι και ένας από τους λόγους που ο ΣΥΡΙΖΑ όχι μόνο έχασε στις εκλογές, αλλά δεν καρπώνεται ούτε το σημαντικό κομμάτι δυσαρεστημένων από την τωρινή διακυβέρνηση της Ν.Δ.
Η αδυναμία του να λέει «όχι» ακόμα και στις πιο διαλυτικές για την κοινωνία απαιτήσεις των δανειστών ενθουσίασε κάποτε ακόμα και τον βιτριολικό Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, που είχε περιγράψει τον Τσακαλώτο ως «εξαιρετικό υπουργό Οικονομικών» και «αριστοτεχνικό διαπραγματευτή», σύμφωνα με το Politico. Επί υπουργίας του κ. Τσακαλώτου, φόροι εκτοξεύτηκαν, συντάξεις πετσοκόφτηκαν, η ανεργία καταγραφόταν σε πάνω από 25%, το ποσοστό πληθυσμού που είχε πέσει πια επίσημα στο όριο της φτώχειας ήταν στο 35,7% και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ καταποντίστηκε.
Τον έβαλε στο περιθώριο ο Τσίπρας, αλλά τον αγκαλιάζει ο Στουρνάρας
Το προφίλ που θέλει να χτίσει επικοινωνιακά ο Ευκλείδης Τσακαλώτος είναι αυτό του νεομαρξιστή φιλελεύθερου δικαιωματιστή. Από το 2014 που συγκρότησε, μαζί με τους Δρίτσα, Χριστοδουλοπούλου, Σακελλαρίδη κ.ά., την «Κίνηση των 53» ασκεί συστηματικά εσωκομματική αντιπολίτευση στον Αλέξη Τσίπρα, με κατά καιρούς βολές κατά των «προεδρικών», όπως έχει συμβεί με τους Νίκο Παππά, Παύλο Πολάκη κ.ά. Για παράδειγμα, τον περασμένο Ιούνιο είχε δηλώσει: «Μη χρεώνετε στον ΣΥΡΙΖΑ τις θέσεις του Πολάκη για το εμβόλιο».
Ο ίδιος ο Τσακαλώτος, πάντως, φαίνεται να γνωρίζει ότι δεν κάνει το λεγόμενο «γκελ στις μάζες» ώστε να ηγηθεί ενός κόμματος εξουσίας σε βάθος χρόνου. Θέλει να έχει ρόλο, πάντως, και τον διεκδικεί με παρεμβάσεις, όπως η πρόσφατη. «Δεν έχουμε δελφίνους στο κόμμα» συνηθίζει να λέει.
Είναι, πάντως, από τους λίγους ανθρώπους του ΣΥΡΙΖΑ που μιλάει με το σύστημα. Δηλαδή, με τραπεζίτες, μεγαλοεπιχειρηματίες, Ευρωπαίους πολιτικούς κ.ά. Μάλιστα, είναι από τα τεχνοκρατικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που έχει αγκαλιάσει ο Στουρνάρας, όπως συνέβη και με τον Χουλιαράκη, αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών επί Τσακαλώτου, που είναι στο ίδιο μήκος κύματος.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο Τσίπρας μετά τις εκλογές ξήλωσε άμεσα από τομεάρχη οικονομικών του ΣΥΡΙΖΑ τον Τσακαλώτο, όπως και από όλο το οικονομικό τιμ α’ γραμμής, τοποθετώντας τον «συντονιστή οικονομικών υποθέσεων και οικονομίας άνευ χαρτοφυλακίου». Είναι αυτό που στην πολιτική λέγεται «σουτάρισμα διά αναβαθμίσεως».
Ουσιαστικά, δηλαδή, ο πρώην πρωθυπουργός δείχνει, εμμέσως πλην σαφώς, με αυτόν τον τρόπο ότι αναγνωρίζει την ευθύνη που έχει ο ίδιος για τις οικονομικές πολιτικές Τσακαλώτου, πετώντας τον εκτός οικονομικού επιτελείου, ενώ δεν τον είχε καλέσει ούτε στη σχετική εκδήλωση παρουσίασης του οικονομικού προγράμματος. Είναι κι αυτός ένας από τους λόγους της δυσαρέσκειας Τσακαλώτου που, όπως μπορεί κάποιος να ερμηνεύσει από την τελευταία του συνέντευξη, φιλοδοξεί σε έναν διαφορετικό, αλλά σίγουρα ισχυρό ρόλο από αυτόν του αντι-Τσίπρα.
Στην πρόσφατη συνέντευξή του ο Τσακαλώτος λέει ουσιαστικά ότι ο Τσίπρας δεν ξέρει να επιλέγει συμβούλους. Και φαίνεται ότι έχει δίκιο. Ειδικά για τις δύο περιπτώσεις των συμβούλων που μετέπειτα έγιναν υπουργοί Οικονομικών, δηλαδή τους Τσακαλώτο και Βαρουφάκη.
Ενα γεμάτο «πόθεν έσχες»
O Μπέντζαμιν Γιόουετ, αντιπρύτανης του πανεπιστημίου της Οξφόρδης το 1882, παιδαγωγός και λάτρης των ελληνικών, έλεγε ότι «το πραγματικό μέτρο του πλούτου μας είναι πόσο θα αξίζαμε αν χάναμε όλα τα χρήματά μας». Ωστόσο, το «πόθεν έσχες» αντιμετωπίζει τα πράγματα πιο… πρακτικά.
Ο Τσακαλώτος επέστρεψε τη δεκαετία του ’90 στην Ελλάδα για να εργαστεί ως ακαδημαϊκός και σύντομα ασχολήθηκε με την αριστερή πολιτική. Οταν εξελέγη βουλευτής το 2012, το «πόθεν έσχες» του προκάλεσε εντύπωση, αφού τον κατέτασσε σε έναν από τους πιο εύπορους της Βουλής.
Ενδεικτικά, στο «πόθεν έσχες» του 2017 είχε δηλώσει εισοδήματα περίπου 63.000 ευρώ (και άλλα 130.000 ευρώ της συζύγου του), ενώ εμφάνιζε επενδύσεις σε αμοιβαία κεφάλαια κολοσσών των διεθνών αγορών, όπως η BlackRock, η Goldman Sachs κ.ά. Η συνολική αποτίμηση αυτών των τίτλων κατά τη χρονική περίοδο στην οποία αφορούσε η δήλωση «πόθεν έσχες», ανερχόταν σε 440.000 ευρώ.
Η σύζυγός του προτίμησε ασφαλιστικά προϊόντα, αλλά και ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, συνολικής αποτίμησης περίπου 144.000 ευρώ.
Ο κ. Τσακαλώτος διατηρούσε αποταμιεύσεις 53.000 ευρώ περίπου, ενώ η σύζυγός του ποσό περίπου 155.000 ευρώ.
Ο πρώην υπουργός Οικονομικών είχε στην κατοχή του μία μονοκατοικία 200,31 τ.μ., από κοινού με τη σύζυγό του, σε οικόπεδο 432 τ.μ. στην Κηφισιά. Στην ίδια περιοχή διέθετε και ένα διαμέρισμα 113 τ.μ. στην Κηφισιά, εξ ολοκλήρου δικό του. Στην Πρέβεζα είχε δύο διαμερίσματα 106 τ.μ. και 47 τ.μ., καθώς και ένα κατάστημα 60 τ.μ.
Βασίλης Γαλούπης
