Ο παγκόσμιος χάρτης υποκλοπών με τα «γκρίζα υπερόπλα»

Την τελευταία εβδομάδα του Ιουλίου, ο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν περνούσε την πόρτα του Μεγάρου Μαξίμου. Ο Σαουδάραβας διάδοχος του πριγκιπικού θρόνου, κρύβοντας μέσα στην πανάκριβη κελεμπία του όλες τις σκιές για τη δολοφονία του δημοσιογράφου Κασόγκι, συνάντησε τον Ελληνα πρωθυπουργό. Εκείνη τη μέρα, στις 26 Ιουλίου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε να σκεφτεί πια σοβαρότερα πράγματα από τις επενδύσεις με πετροδόλαρα. Αρχισε να καίγεται για την ίδια την πολιτική επιβίωσή του μετά τις αποκαλύψεις Ανδρουλάκη.

• Από τον Βασίλη Γαλούπη

Μετά τον τεμαχισμό Κασόγκι το 2018, ο Σαλμάν, ως ύποπτος για την εντολή εξόντωσης από τη Δύση, έγινε ανεπιθύμητος στον δυτικό κόσμο. Ελάχιστοι ηγέτες καταδέχτηκαν να τον συναντήσουν, ρισκάροντας τη σκληρή κριτική των ΜΜΕ της χώρας τους. Ο Μπάιντεν είχε υποσχεθεί ότι δεν θα βρεθεί μαζί του ποτέ.

Το κλίμα άλλαξε όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία και προέκυψε ο φόβος του ενεργειακού κραχ. Τους τελευταίους μήνες, ο Σαλμάν συναντήθηκε με αρκετούς δυτικούς, τον Μπάιντεν, τον Μακρόν, ακόμα και με τον Μητσοτάκη.

Η στιγμή που η «χρυσή» σαγιονάρα του Σαουδάραβα πάτησε σε ελληνικό έδαφος συνέπεσε με την έναρξη του πιο μεγάλου σκανδάλου υποκλοπών στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Μια κακή συγκυρία. Ο Σαλμάν θεωρείται ο ηγέτης που έχει κατασκοπεύσει περισσότερο από κάθε άλλον στον κόσμο όσους τον κατέκριναν.

Λάτρης του Pegasus ο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν

Ο Σαουδάραβας κροίσος είναι λάτρης του Pegasus, του πιο προηγμένου κατασκοπευτικού εργαλείου. Η ίδια ισραηλινή εταιρία κατασκευάζει και την πιο «light» έκδοση του Pegasus, το Predator, που λειτουργώντας εντός ελληνικής επικράτειας επιχείρησε να υποκλέψει όσα έλεγε στο κινητό του ο Ανδρουλάκης, ενώ παγίδευσε το τηλέφωνο του δημοσιογράφου Κουκάκη.

Pegasus και Predator είναι οι δύο εκδοχές του ίδιου κατασκοπευτικού εργαλείου από την ίδια μητρική εταιρία, την NSO. Το Pegasus θεωρείται το πιο ισχυρό και ακριβό όπλο κατασκοπίας στον κόσμο. Από το 2011, που βγήκε στην παγκόσμια αγορά, πωλείται σε κρατικές υπηρεσίες πληροφοριών σε όλο τον κόσμο, υποσχόμενο ότι μπορεί να κάνει ό,τι κανείς άλλος: να «σπάσει» με συνέπεια και αξιοπιστία τις κρυπτογραφημένες επικοινωνίες οποιουδήποτε τηλεφώνου iPhone ή Android.

Έκτοτε η Ευρώπη έχει ησύχως χρησιμοποιήσει το Pegasus για να αποτρέψει τρομοκρατικές επιθέσεις, να καταπολεμήσει το οργανωμένο έγκλημα, ακόμα και να καταστρέψει ένα παγκόσμιο κύκλωμα κακοποίησης παιδιών, εντοπίζοντας δεκάδες υπόπτους σε περισσότερες από 40 χώρες. Οι Αρχές στο Μεξικό το χρησιμοποίησαν για να συλλάβουν τον El Chapo, τον βαρόνο των ναρκωτικών.

Η χρήση του ξέφυγε εκτός ελέγχου

Μέχρι που, όπως έγινε πρόσφατα γνωστό, η χρήση του ξέφυγε εκτός ελέγχου. Το Μεξικό χρησιμοποιούσε το λογισμικό κατασκοπίας όχι μόνο εναντίον γκάνγκστερ, αλλά και εναντίον δημοσιογράφων και πολιτικών. Η Σαουδική Αραβία το χρησιμοποίησε για να κατασκοπεύει τις επικοινωνίες του Τζαμάλ Κασόγκι, του αρθρογράφου της «Washington Post», τον οποίο Σαουδάραβες πράκτορες σκότωσαν και τεμάχισαν στην Κωνσταντινούπολη.

Σύμφωνα με τα ευρήματα επίσημων οργανώσεων ψηφιακής εγκληματολογίας, όπως η Διεθνής Αμνηστία και το Citizen Lab του Πανεπιστημίου του Τορόντο, πάνω από 450 τηλέφωνα στοχοποιήθηκαν σε διάφορες χώρες, με πολλά από τα θύματα να είναι «υψηλού προφίλ», όπως αξιωματούχοι των ΗΠΑ και δημοσιογράφος των «New York Times». Στη λίστα περιλαμβάνονται και περιπτώσεις όπου επίσημοι κρατικοί φορείς, όπως οι γαλλικές υπηρεσίες πληροφοριών, έχουν επιβεβαιώσει δημόσια «επιθέσεις» παγίδευσης κινητών.

Ο κατάλογος περιλαμβάνει αποκλειστικά και μόνο όσους διαπιστωμένα βρέθηκαν με το Pegasus στα τηλέφωνά τους κι όχι αυτούς που υπάρχει η υποψία ότι στοχοποιήθηκαν.
Ανάμεσα στα «θύματα» είναι ο Τζεφ Μπέζος της Amazon, στον οποίο φέρεται ότι εστάλη το spyware μέσω μηνύματος WhatsApp από τον Σαουδάραβα Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν. Ο ζάπλουτος Μπέζος ανέθεσε ιδιωτική έρευνα σε εταιρία, από την οποία διαπιστώθηκε ότι το τηλέφωνό του είχε λάβει ένα περίεργο μήνυμα από τον Σαλμάν κι έκτοτε παγιδεύτηκε. Ο Μπέζος δίστασε να παραδώσει το τηλέφωνό του σε οποιονδήποτε άλλον εκτός από τους επιλεγμένους ερευνητές που είχε προσλάβει.

Η NSO, η ισραηλινή εταιρία που πουλάει το Pegasus και το Predator σε κρατικές υπηρεσίες πληροφοριών σε ολόκληρο τον κόσμο, αρνείται να επιβεβαιώσει την ταυτότητα των πελατών της, ενώ διαφημίζει ότι η ψηφιακή εγκληματολογική ανάλυση δεν μπορεί να ανιχνεύσει το λογισμικό της. Κάτι που καταρρίπτεται, αφού το σύστημα ελέγχου της Eυρωβουλής ήταν αυτό που εντόπισε την απόπειρα υποκλοπής στον Έλληνα ευρωβουλευτή.

Ωστόσο, αυτά τα δύο σκιώδη εργαλεία έχουν αγοραστεί από πολλά κράτη, που τα χρησιμοποιούν κατά το δοκούν με διάφορα νομότυπα προσχήματα. Η ελληνική κυβέρνηση είναι μια από αυτές που βρίσκονται στο στόχαστρο της Ε.Ε. Οι υπηρεσίες και οι Αρχές της Ένωσης ελέγχουν και ζητούν επίσημες απαντήσεις αν υπήρξε εν κρυπτώ αγορά του Predator, για να διαπιστωθεί αν χρησιμοποιήθηκε καταχρηστικά απέναντι σε πολίτες της χώρας.

Πώς «την πάτησε» το FBI

Στην Αμερική, το FBI έχει αγοράσει το Pegasus, και μάλιστα στην εξελιγμένη έκδοση «μηδενικού κλικ», που δεν «απαιτεί» καν για την παγίδευση από τους χρήστες να πατήσουν κάτι σε ένα συνημμένο ή σύνδεσμο.

Η Αμερική μπορούσε θεωρητικά να μετατρέψει στιγμιαία οποιοδήποτε τηλέφωνο στον κόσμο σε κατασκοπευτικό εργαλείο. Οπουδήποτε, εκτός από τις ΗΠΑ. Το Ισραήλ, θέλοντας να καθησυχάσει τους φόβους των Αμερικανών ότι άλλες χώρες θα μπορούσαν να κατασκοπεύουν τις ΗΠΑ, ζήτησε από την NSO να προγραμματίσει το Pegasus ώστε να είναι ανίκανο να στοχεύσει αριθμούς κινητών των ΗΠΑ. Το πρόβλημα, όμως, ήταν ότι εμπόδιζε και τους Αμερικανούς να κατασκοπεύουν Αμερικανούς!

Έτσι, τον Ιανουάριο του 2022, η NSO προσέφερε στις ΗΠΑ μια λύση: ένα νέο σύστημα, το Phantom, που μπορεί να χακάρει οποιονδήποτε αριθμό στην Αμερική, με ειδική άδεια του Ισραήλ στην NSO.

Διαπιστωμένες παραβιάσεις σε τέσσερις χώρες, ύστερα από έρευνα των Αρχών

Γαλλία: Παρακολουθούνταν έξι από το Μαρόκο

Η περίπτωση της Γαλλίας υπήρξε η πρώτη εξωτερική και επίσημη επιβεβαίωση της μαζικής έρευνας για τους στόχους της ισραηλινής NSO. Η γαλλική έρευνα διεξήχθη από την ANSSI, την Εθνική Υπηρεσία της Γαλλίας για την Ασφάλεια των Πληροφοριακών Συστημάτων, σε συνεργασία με τη μονάδα κυβερνοασφάλειας της αστυνομίας. Υπήρξαν έξι περιπτώσεις παγίδευσης, με τα περισσότερα θύματα κατασκοπίας να είναι δημοσιογράφοι και με τις υποψίες να στρέφονται στο Μαρόκο.

Ενδεικτικά:

• Μπρουνό Ντελπό: Το τηλέφωνο του διευθυντή του παρισινού ραδιοφωνικού σταθμού TSF Jazz διαπιστώθηκε από το Citizen Lab ότι είχε μολυνθεί το 2019, ακριβώς τη στιγμή που έκανε αίτηση για την προεδρία του Radio France.
• Λενέ Μπρεντού: Η δημοσιογράφος του Mediapart επιβεβαιώθηκε από την Υπηρεσία Ασφάλειας Υπολογιστών της Γαλλίας ότι είχε μολυνθεί από το Pegasus. Η συγκεκριμένη δούλευε πάνω σε έρευνα για τον επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών του Μαρόκου.
• Αρχισυντάκτης του France24, που δεν κατονομάζεται, είχε μολυνθεί από το Pegasus τρεις φορές: τον Μάιο του 2019, τον Σεπτέμβριο του 2020 και τον Ιανουάριο του 2021.
• Αρνό Μοντμπούρ: Πρώην υπουργός στην κυβέρνηση του Μανουέλ Βαλς. Πιθανολογείται ότι στοχοποιήθηκε από το Μαρόκο.

Ουγγαρία: Παγίδευση πέντε δημοσιογράφων

Τουλάχιστον πέντε δημοσιογράφοι από τις συνολικά έξι διαπιστωμένες περιπτώσεις επιβεβαιώθηκε ότι είχαν πέσει θύματα κατασκοπίας στην Ουγγαρία μέσω Pegasus, και μάλιστα κάμποσες φορές, το 2019 και το 2021.

Από αυτούς:

• Η δημοσιογράφος Μπριγκίτα Τσίκας ήταν αστυνομική ρεπόρτερ.
• Ο Ζόλταν Πάβα ήταν πρώην πολιτικός του Ουγγρικού Σοσιαλιστικού Κόμματος (MSZP) και σήμερα είναι ο εκδότης της αντικυβερνητικής ιστοσελίδας ειδήσεων Ezalenyeg.hu. Διαπιστώθηκε ότι το τηλέφωνό του μολύνθηκε την ίδια ημέρα που έγινε γνωστό ότι η συμβουλευτική εταιρία του υπέγραψε συμβόλαιο με το κόμμα της αντιπολίτευσης Δημοκρατικός Συνασπισμός (DK).
• Ο Ντάνιελ Νέμεθ ήταν φωτορεπόρτερ που ακολουθούσε τον πρόεδρο Όρμπαν. Δύο από τα τηλέφωνά του μολύνθηκαν το 2021.

Πολωνία: Στο στόχαστρο πολιτικοί αντίπαλοι

Αποκαλύφθηκε ότι εξέχουσα μέλη της πολωνικής αντιπολίτευσης είχαν πέσει θύματα κατασκοπίας κι ότι σε όλες τις περιπτώσεις εκτιμάται πως τις υποκλοπές τις έκανε η πολωνική κυβέρνηση. Να σημειωθεί ότι η Πολωνία αγόρασε το λογισμικό κατασκοπίας Pegasus για λογαριασμό του πολωνικού οργάνου καταπολέμησης διαφθοράς, ύστερα από συνάντηση που είχαν το 2017 ο τότε πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου και ο Πολωνός πρόεδρος Ντούντα.

Συγκεκριμένα:

• Ο Krzysztof Brejza, γερουσιαστής της Βουλής της Πολωνίας και μέλος του αντιπολιτευόμενου κόμματος Civic Platform (Πλατφόρμα των Πολιτών). Το τηλέφωνό του επιβεβαιώθηκε ότι είχε μολυνθεί περισσότερες από 30 φορές το 2019.
• Ο Roman Giertych, δικηγόρος που έχει εκπροσωπήσει ηγέτες του κόμματος Civic Platform του Brejza σε ευαίσθητες υποθέσεις και επιβεβαιώθηκε ότι είχε μολυνθεί πάνω από 10 φορές το 2019.
• Η Ewa Wrzosek, εισαγγελέας και επικριτής του κυβερνώντος κόμματος «Νόμος και Δικαιοσύνη». Ήταν αντίθετη με τις προσπάθειες της κυβέρνησης να υπονομεύσει το δικαστικό σώμα της Πολωνίας. Πριν επιβεβαιωθεί ότι το τηλέφωνό της παρακολουθείτο, είχε λάβει ειδοποίηση από την Apple, που την προειδοποιούσε ότι το τηλέφωνό της είχε χακαριστεί.
• Ο Michal Kolodziejczak, ηγέτης του Αγροτικού Κοινωνικού Κινήματος, χακαρίστηκε πριν από τις εκλογές του 2019
• Ο Tomasz Szwejgiert, ο οποίος ήταν επί χρόνια συνεργάτης των πολωνικών μυστικών υπηρεσιών και στη συνέχεια βρέθηκε σε αντιπαλότητα με ισχυρές προσωπικότητες. Μολύνθηκε από το Pegasus ενώ συνέγραφε ένα βιβλίο για τον επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της Πολωνίας Mariusz Kaminski. Χακαρίστηκε 21 φορές, από τον Μάρτιο ως τον Ιούνιο του 2019. Η κατασκοπία άρχισε αφού έστειλε ερωτήσεις στην πολωνική κυβέρνηση.

Ισραήλ: Χωρίς καν δικαστική εντολή

Το σκάνδαλο κατάχρησης του ισραηλινού Pegasus από κρατικές υπηρεσίες ταρακούνησε και τη χώρα κατασκευής. Η ισραηλινή αστυνομία χρησιμοποίησε το λογισμικό κατασκοπίας χωρίς δικαστική εντολή για να χακάρει τηλέφωνα κυβερνητικών αξιωματούχων, επιχειρηματιών και συνεργατών του πρώην πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, δημοσιογράφων, κ.ά.

«Ψαρεύονταν» οι πάντες, όπως:

• Ο γιος του πρώην πρωθυπουργού, Avner.
• Οι σύμβουλοί του για τα μέσα ενημέρωσης Topaz Luk και Jonathan Urich.
• Οι γενικοί διευθυντές των υπουργείων Οικονομικών, Δικαιοσύνης και Μεταφορών, Shai Babad, Keren Turner και Emi Pamor.
• Διοργανωτές διαδηλώσεων (ακόμα και για Άτομα με Αναπηρία).
• Ο μεγιστάνας των σούπερ μάρκετ Rami Levy και ο Yair Katz.
• Ο πρόεδρος του συνδικάτου των εργαζομένων στην Israel Aerospace Industries.
• Ο Dudu Mizrahi, διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας τηλεπικοινωνιών Bezeq.
• Η Stella Handler, πρώην CEO της Bezeq.
• Ο Shlomo Filber, πρώην γενικός διευθυντής του υπουργείου Επικοινωνιών, ο οποίος διορίστηκε από τον Νετανιάχου το 2015 και τώρα είναι βασικός μάρτυρας στην υπόθεση διαφθοράς του τηλεπικοινωνιακού γίγαντα Bezeq – κυβέρνησης Νετανιάχου.
• Ο Aviram Elad, πρώην συντάκτης της «Walla», η οποία φέρεται ότι παρείχε στον Νετανιάχου ευνοϊκή δημοσιογραφική κάλυψη με αντάλλαγμα επιχειρηματικές χάρες προς τη μητρική της εταιρία.

Υποκλοπές σε εφημερίδες και κανάλια

Διαπιστωμένη κατασκοπία μέσω Pegasus, με ονόματα και διευθύνσεις, ανιχνεύτηκε σε πολλές ακόμα χώρες, ευρωπαϊκές και μη.

1. Στη Φινλανδία, το υπουργείο Εξωτερικών της χώρας επιβεβαίωσε πως άγνωστος αριθμός Φινλανδών διπλωματών μολύνθηκε με το λογισμικό, χωρίς, πάντως, να αποκαλύπτει τα ονόματά τους, ούτε ποιος το έκανε.
2. Στη Σαουδική Αραβία παρακολουθούνταν επαφές του δημοσιογράφου Κασόγκι αλλά και δημοσιογράφος των «New York Times». Δύο υποκλοπές σε δημοσιογράφους (έναν Τούρκο κι έναν του Al Jazeera) έγιναν τον Ιούλιο του 2021.
3. Στο Ελ Σαλβαδόρ, πάνω από 35 δημοσιογράφοι, πολιτικοί κι ακτιβιστές παρακολουθούνταν, με όλα τα ονόματα να έχουν δημοσιοποιηθεί. Ανάμεσά τους εννέα δημοσιογράφοι της εφημερίδας «El Faro».
4. Στην Παλαιστίνη έγιναν έξι υποκλοπές σε δικηγόρους κι ακτιβιστές από το Ισραήλ.
5. Στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα διαπιστώθηκε ότι τόσο οι κυβερνητικές υπηρεσίες όσο και η Σαουδική Αραβία αλλά και το Μπαχρέιν έκαναν υποκλοπές σε δεκάδες πολίτες, εκ των οποίων 34 άτομα από το Al Jazeera.
6. Στη Βρετανία υπήρξαν δύο περιπτώσεις υποκλοπών στον δικηγόρο Ντέιβιντ Χάιγκ και τον ακτιβιστή Ανας Αλτικρίκτι, με την παγίδευση να γίνεται από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
7. Έντεκα αξιωματούχοι του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ στην Ουγκάντα επιβεβαιώθηκε ότι δέχθηκαν χακάρισμα με τον Pegasus. Η ύποπτη δραστηριότητα ήταν από την Ουγκάντα.

Σύμφωνα με το αποκαλυπτικό δημοσίευμα της ισραηλινής εφημερίδας «Χααρέτζ», υποκλοπές έγιναν ακόμα σε Ινδία, Αζερμπαϊτζάν, Μπαχρέιν, Ιορδανία, Καζακστάν, Λίβανο, Μαρόκο και Τόγκο. Στην πλειονότητά τους, οι υποκλοπές με το ισραηλινό εργαλείο αφορούσαν δημοσιογράφους, διπλωμάτες, μέλη αντιπολίτευσης, ακτιβιστές, δικηγόρους.

Υπάρχει και μια δεύτερη λίστα, με πάνω από 80 ονόματα, κυρίως από το Μεξικό και την Ινδία, που έχει επιβεβαιωθεί ότι έχουν στοχευτεί, αλλά των οποίων η πραγματική «μόλυνση» δεν επετεύχθη, επειδή δεν πάτησαν το link παγίδευσης. Σε μια τρίτη λίστα, με πάνω από 1.400 «στόχους», η WhatsApp πιστεύει ότι έχουν χακαριστεί.

Στόχος και η «δημοκρατία»

Ελληνικό ενδιαφέρον δεν παρουσιάζουν μόνο οι υποθέσεις Ανδρουλάκη και Κουκάκη, αλλά και της «δημοκρατίας».

Σύμφωνα με τα ευρήματα του ινστιτούτου Citizen Lab, που δημοσιοποιήθηκαν τον Ιούνιο του 2020, πάμπολλοι άνθρωποι σε έξι ηπείρους έγιναν στόχος emails «ψαρέματος» για τουλάχιστον τέσσερα χρόνια. Οι χάκερ είχαν προσληφθεί από πελάτες που προσπαθούσαν να συλλέξουν πληροφορίες και ιδιωτικά emails από τα θύματα των υποκλοπών σχετικά με ποινικές υποθέσεις, συναλλαγές και έρευνες υψηλού προφίλ. Οι τελικοί «ενδιαφερόμενοι» κρύβονται πίσω από ένα δίκτυο διαμεσολαβητών, όπως δικηγορικά γραφεία και ιδιωτικοί ερευνητές, για να συγκαλύπτονται οι τελικοί πελάτες.

Στο πλαίσιο αυτής της ομοσπονδιακής εγκληματικής έρευνας των ΗΠΑ, ένα άτομο έχει ήδη συλληφθεί: ο Ισραηλινός Αβιράμ Αζάρι, που τη δεκαετία του ’90 υπηρετούσε σε ισραηλινή μονάδα μυστικών παρακολουθήσεων και αργότερα έγινε από τους πιο περιζήτητους ερευνητές στην εταιρική κατασκοπία.

Προφυλακισμένος στην Αμερική από το 2019, ο Αζάρι «στόχευε» και συνεργάτες της «δημοκρατίας» σε Ελλάδα και εξωτερικό, λόγω της έρευνας της εφημερίδας για τη «λίστα Λαγκάρντ». Ποιοι παρήγγειλαν τις υποκλοπές συνεργατών της εφημερίδας, του εκδότη της, αλλά και 17 Ελλήνων βουλευτών;

Μόλις έσκασε το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων Ανδρουλάκη, ο εκδότης της εφημερίδας Ιωάννης Φιλιππάκης έστειλε επιστολή στον πρόεδρο της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Θεσμών & Διαφάνειας, ζητώντας να ερευνηθεί ταυτόχρονα και η συγκεκριμένη υπόθεση κατασκοπίας.