Εξ ορισμού δεν μπορεί να υπάρξει «αντικειμενική δημοσιογραφία», «αντικειμενική άποψη», «αντικειμενική πολιτική ανάλυση»• το πολύ-πολύ να είναι μετρημένη, μη προκατειλημμένη, ή/και κατά σπάνια εξαίρεση πραγματικά αδέσμευτη, δηλαδή αυτοχρηματοδοτούμενη.
Ταυτόχρονα, η ιθαγενής αντίληψη ότι τα διεθνή ΜΜΕ μεταδίδουν εξ ορισμού το απαύγασμα της αληθείας αποτελεί σύμπτωμα του καθ’ ημάς αυτοάνοσου οριενταλισμού, όπως μπορεί να διαπιστώσει ο οιοσδήποτε ξεφυλλίσει τις πολεμικές ανταποκρίσεις σύμφωνα με τις οποίες οι Ουκρανοί περίπου προελαύνουν οσονούπω στη Μόσχα, ενώ έπεται και η κατάληψη της Βλαδιβοστόκης.
Όμως εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με αυτό. Έχουμε να κάνουμε με ένα ελληνικό σκάνδαλο πρώτου μεγέθους, το οποίο αγγίζει την σεσηπυΐα καρδιά του θεσμικού πυρήνα του κράτους, και για το οποίο έγραψαν σχεδόν όλα τα κορυφαία διεθνή ΜΜΕ με τον τρόπο που αρμόζει: New York Times, Le Figaro, Le Monde, Libération, Guardian, Politico, Financial Times, Reuters, Bloomberg, Die Welt, Deutsche Welle, και άλλα ων ουκ έστιν αριθμός. Με την Washington Post, που αποκάλυψε το σκάνδαλο Watergate, να κατονομάζει το «ελληνικό Watergate».
Την ίδια εποχή, το μέγιστο μέρος της εγχώριας δημοσιογραφίας —ιδίως της ηλεκτρονικής— έβρισκε κάποιο μονόστηλο, κεκρυμμένο από καταβολής, για να παρουσιάσει με εκπλήττουσες διαστρεβλώσεις τα τεκταινόμενα ή για να δημοσιεύσει την γραμμή του κυβερνητικού εκπροσώπου, ενώ οι πρώτες ειδήσεις μιλούσαν για το «πώς θα ανοίξουν τα σχολεία» ή για την κάποια «τραγωδία στα Βρουβιανά Αιτωλοακαρνανίας».
Η σημασία της πρωτοφανούς ασυμφωνίας διεθνούς και εγχωρίου τύπου για το τι συμβαίνει στη χώρα μεγεθύνεται από το γεγονός πως ο Κυριάκος Μητσοτάκης επένδυσε στο παρελθόν τα μέγιστα για την εγκαθίδρυση της προσωποπαγούς επιτελικότητάς του σε ένα διπλό αφήγημα:
πρώτον, ότι ο ίδιος αποτελεί το απαύγασμα του φιλελεύθερου κοσμοπολιτισμού, της θεσμικής κανονικότητας και του σεβασμού των θεσμών — απέναντι, υποτίθεται, σε ατυχείς ημιεγγράμματους ξεβράκωτους κατσαπλιάδες ή κάτι τέτοιο (κατά τα λοιπά, η αντιπολίτευση εκλύει «τοξικότητα»…). Άλλωστε έτσι αυτοαγιογραφήθηκε στο Κογκρέσσο, επικοινωνιακή στιγμή που μοιάζει πλέον τόσο δυσφόρητα μακρινή.
Και δεύτερον, ότι αυτή του η υπόσταση αναγνωρίζεται διεθνώς πανταχόθεν, με διθυραμβικά διεθνή δημοσιεύματα κύρους — απέναντι, υποτίθεται, σε ανυπόληπτα και παροδικά ατυχήματα της ιστορίας. Άλλωστε έτσι δεν αυτοαγιογραφήθηκε στην περίφημη φωτογραφία σκηνοθεσίας του ως κοσμοπολίτη, με ευρωπαϊκό εσπρέσσο και την αγγλόφωνη εφημερίδα ανά χείρας;
Και οι δύο πυλώνες αυτού του κεντρικού αφηγήματος του Κυριάκου Μητσοτάκη κατεδαφίστηκαν με το μείζον θεσμικό σκάνδαλο αλλά και την εκτενή ομοβροντία σχετικών διεθνών δημοσιευμάτων. Η αντίδραση του μηχανισμού, σπασμωδική και αλλόφρων, δηλωτική απόλυτης απώλειας ελέγχου: σκοτεινές δυνάμεις επιβουλεύονται την θεόσωστο κυβέρνηση επειδή ακολουθεί υπερήφανη εθνική πολιτική (αποτελεί επίτευγμα οπαδικότητας ή/και μισθοδοσίας το να εκφέρεται κάτι τέτοιο χωρίς, έστω, ένα δόλιχο υπομειδίαμα)• η Ρωσία και η Τουρκία φυτεύουν άρθρα στην αφρόκρεμα του αγγλοφώνου διεθνούς τύπου• οι δημοσιογράφοι των κορυφαίων διεθνών μέσων είναι σεσημασμένα ενεργούμενα της αντιπολίτευσης• κάποιοι εκεί είναι Έλληνες, άρα ανίκανοι για δεοντολογική δημοσιογραφία• τα άρθρα είναι πληρωμένες καταχωρήσεις —που δεν είναι, σε αντίθεση με κάτι παλιά «paid post» του Κώστα Μπακογιάννη με την αντίστοιχη σαφή σήμανση από την εφημερίδα— και το μέσο διαφωνεί με αυτά, αν και τα τυπώνει στην πρώτη σελίδα της έντυπης έκδοσης.
Ταυτόχρονα, με αφορμή τις πρωτοφανείς προσωπικές επιθέσεις του Μεγάρου Μαξίμου σε δημοσιογράφους διεθνών μέσων (με αποτέλεσμα να αναφερθεί ο αρχισυντάκτης του Politico σε «αυταρχικές, περίπου ολοκληρωτικές κυβερνήσεις»), διεθνή μέσα καταγγέλλουν πως το Μέγαρο Μαξίμου οχλεί διεθνή ΜΜΕ για να «διορθώσει» και να «αντιπροτείνει» εδώ και τουλάχιστον δύο χρόνια (όπως ανέφερε δημοσιογράφος της Deutsche Welle). Εικόνα παρακμής, αποσύνθεσης, κατάρρευσης, διάλυσης.
Παρά τις περί του αντιθέτου υλακές και οιμωγές, η επιτελική εξουσία στην Ελλάδα δεν ενοχλήθηκε από κάποιον «πολιτικό χρωματισμό» των διεθνών δημοσιευμάτων —και, αν μη τι άλλο, ποιων δημοσιευμάτων από τα δεκάδες; Ολόκληρη τη διεθνή δημοσιογραφία ελέγχει πια αυτή η έρμη ελλαδική αντιπολίτευση, μείζων και ελάσσων;— αλλά από την ίδια την κάλυψη των γεγονότων καθ’ εαυτήν, το απλό και γυμνό reporting: ότι παρηκολουθείτο ευρωβουλευτής και (υποψήφιος) αρχηγός κόμματος, μαζί με όλες του τις επαφές, καθώς και δημοσιογράφος ερευνών υποθέσεις διαφθοράς. Ότι ο παραιτηθείς υπεύθυνος του πρωθυπουργικού γραφείου ετύγχανε φυσικά —mirabile auditu για τους μη εγκρατείς των εγχωρίων μητσοτακικών φιλελεύθερων πρακτικών διεθνείς μας φίλους— ανηψιός του πρωθυπουργού. Ότι εκείνος αρχικά παραιτήθηκε «λόγω υπερβολικής τοξικότητας στο δημόσιο λόγο», αλλά μετά ο πρωθυπουργός μας ενημέρωσε πως παραιτήθηκε αναλαμβάνοντας πλήρη την αντικειμενική πολιτική ευθύνη, η οποία πλέον ανήκει καταπώς φαίνεται στους διορισμένους υπαλλήλους των εκλεγμένων και όχι στους ίδιους τους εκλεγμένους. Ότι για να διορισθεί ο αποπεμφθείς διοικητής της ΕΥΠ έπρεπε να αλλάξει πρώτα ο νόμος, καθώς ο σεκιουριτάς ήτο απτυχίωτος. Ότι μόλις ο εξιχνιάζων υποθέσεις διαφθοράς και ξεπλύματος μαύρου χρήματος ζήτησε να μάθει εάν παρακολουθείται, άλλαξε ο νόμος ώστε να μην δικαιούται να ενημερωθεί. Ότι το λογισμικό Predator, το οποίο υποτίθεται πως δεν μετέρχεται η ελληνική κυβέρνηση, όλως τυχαίως ενηργοποιείτο εναλλάξ με την παρακολούθηση της ΕΥΠ. Ότι, δεδομένου πως πρέπει να συντρέχει εύλογος και έγκυρος «κίνδυνος εθνικής ασφαλείας» για να είναι «νόμιμες» οι επισυνδέσεις, όταν η κυβέρνηση διέσπειρε στον τύπο άρρητα ρήματα για Αρμενίες και Ουκρανίες με ολίγη από Κίνα έλαβε τα χρειώδη από τις δύο πρώτες πρεσβείες δημοσίως, διεθνώς και διπλωματικώς. Και λοιπά, και λοιπά, και λοιπά. Κοινώς, η ενόχληση συνίσταται στη γνωστοποίηση των ίδιων των γυμνών στοιχείων τα οποία έλαμψαν δια της απουσίας τους ή υπομειώθηκαν σε σημασία από το μέρος του ελληνικού τύπου όπου επισκοπεί το φως του προσώπου του άλλοτε, και εκάστοτε, κυρίου Πέτσα. Δηλαδή, στο ότι κάπου υπάρχει κάτι σαν δημοσιογραφία έξω από τον κυβερνητικό έλεγχο — και, όταν υπάρχει, η κυβέρνηση σπεύδει να της στείλει ραβασάκια και να προβεί σε προσωπικές επιθέσεις στους διεθνείς δημοσιογράφους της.
Η λεκτική περιγραφή ακραίων καταστάσεων μπορεί να κάνει την ίδια την περιγραφή τους να ακούγεται ακραία, ή δημαγωγική, ή «λαϊκιστική» — όπερ λογικό σφάλμα. Όμως, το γεγονός παραμένει: οι Έλληνες έστηναν αφτί σε ξένα μέσα ενημέρωσης για να καταλάβουν τι γίνεται στην ίδια τους τη χώρα σε τρεις συγκυρίες: επί κατοχής, επί επταετίας και επί κυβέρνησης Κυριάκου Μητσοτάκη. Το ερώτημα δεν είναι εάν η παραπάνω διατύπωση ακούγεται ανοίκεια ή ακραία, αλλά μόνο εάν είναι ακριβής ή όχι. Και εντάσσεται εμφανώς σε όλως άλλη σφαίρα από το ερώτημα «αν είναι τέλεια η διεθνής δημοσιογραφία».
Το ζήτημα, λοιπόν, δεν είναι καθ’ αυτά τα διεθνή μέσα ενημέρωσης. Αλλά το ότι ο εγχώριος βασιλιάς είναι πλέον εντελώς γυμνός. Ή, για να το πούμε με τρόπο που ίσως θα ανακούφιζε κατά τι τους επικοινωνιολόγους του Μεγάρου Μαξίμου, ότι ασκείται θαρραλέα στον γυμνισμό κατά τις ολιγοήμερες πλην καθ’ υπερβολήν τακτικές διακοπές του.
*Ο δρ Σωτήρης Μητραλέξης είναι ερευνητικός εταίρος στο Πανεπιστήμιο του Winchester, επισκέπτης καθηγητής στο IOCS Cambridge & συνδιευθυντής του mέta CPC.
