Η νέα συμφωνία Τουρκίας – Λιβύης για τους υδρογονάνθρακες, σε περιοχή από τις ακτές της Ρόδου μέχρι νότια της Γαύδου, είναι το αποτέλεσμα και η συνέχεια των πολιτικών παραχωρήσεων της κυβέρνησης Μητσοτάκη το 2020 προς την Τουρκία, όταν ατύπως παραχώρησε στην Τουρκία τις διεκδικήσεις ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων επί της ΑΟΖ από τον 28ο μέχρι τον 30ό μεσημβρινό.
- Από την Κύρα Αδάμ
Η κυβέρνηση επισήμως ενημέρωσε την Τουρκία και διεθνώς ότι θα χρησιμοποιήσει όλα τα νόμιμα μέσα σε διμερές και διεθνές επίπεδο, αν η Αγκυρα αρχίσει έρευνες στην επικαλυπτόμενη περιοχή της ελληνοαιγυπτιακής και της τουρκολιβυκής ΑΟΖ. Πίσω από τη νέα τουρκολιβυκή συμφωνία κρύβονται οι προθέσεις της Τουρκίας για πρόκληση ελληνοτουρκικού επεισοδίου, είτε στην περιοχή Ρόδου – Καστελόριζου είτε σε περιοχές νότια από τις ανατολικές ακτές της Κρήτης.
Στις 3 Οκτωβρίου 2022 η Αγκυρα, παρουσία της μισής κυβέρνησης (υπουργοί Εξωτερικών, Αμυνας, Ενέργειας, Εμπορίου, αρχηγού ΓΕΕΘΑ και του προσωπικού συμβούλου του Ερντογάν), υπέγραψε στην Τρίπολη της Λιβύης με την προσωρινή κυβέρνηση της χώρας συμφωνία συνεργασίας, με την οποία εξουσιοδοτείται η Τουρκία για λογαριασμό της Λιβύης να προχωρήσει σε έρευνες, γεωτρήσεις και ενδεχομένως εξορύξεις υδρογονανθράκων σε ξηρά και θάλασσα ευθύνης και αρμοδιότητάς τους. Στη σχετική συμφωνία Τουρκίας – Λιβύης αναφέρεται συγκεκριμένα: «Οι δύο χώρες θα συνεργαστούν στον τομέα της ενέργειας και εξουσιοδοτούνται αμφότερες για έρευνες στις περιοχές ευθύνης και αρμοδιοτήτων τους».
Τούτο σημαίνει ότι η Αγκυρα επιχειρεί να ελέγξει τους υδρογονάνθρακες σε μια τεράστια περιοχή, από τον 30ό μεσημβρινό και δυτικά, από τα ανατολικά παράλια της Ρόδου μέχρι το ύψος της Γαύδου και δυτικότερα. Η περιοχή αυτή περιλαμβάνει και ολόκληρη την ΑΟΖ της Λιβύης, με βάση τις συντεταγμένες της λιβυκής ΑΟΖ που κατέθεσε επισήμως ως διεκδίκηση η Λιβύη μόλις στις 4 Οκτωβρίου 2022 στον ΟΗΕ.
Περιλαμβάνει όμως και μεγάλη τμήματα μη οριοθετημένης ελληνικής ΑΟΖ, από τον 30ό μεσημβρινό και δυτικά, και ολόκληρες τις νότιες ακτές της Κρήτης, με την κυβέρνηση Μητσοτάκη (όπως και όλες οι προηγούμενες) να αρνείται πεισματικά να ενημερώσει επισήμως τον ΟΗΕ και να καταθέσει συντεταγμένες για τις ελληνικές διεκδικήσεις επί της ΑΟΖ των περιοχών αυτών. Επιπροσθέτως, έχουν αρνηθεί πεισματικά να οριοθετήσουν ΑΟΖ με την Κύπρο.
Κινήσεις
Το γεγονός αυτό εξανάγκασε την κυβέρνηση Μητσοτάκη (και τον ΥΠΕΞ Δένδια) να εστιάσει την προσοχή και τη αντίδρασή της ειδικά στην περιοχή στην οποία «διασταυρώνονται» και αλληλεπικαλύπτονται η μερική ελληνοαιγυπτιακή ΑΟΖ και η τουρκολιβυκή ΑΟΖ, αφήνοντας στην Αγκυρα το ελεύθερο των κινήσεων ανατολικά του 28ου μεσημβρινού και δυτικά του 26ου μεσημβρινού, περιοχές δηλαδή στις οποίες, δυστυχώς, η κυβέρνηση δεν έχει στείλει στον ΟΗΕ συντεταγμένες διεκδίκησης ελληνικής ΑΟΖ.
Οπως φαίνεται στον χάρτη, η ελληνοαιγυπτιακή ΑΟΖ (με πράσινη διακεκομμένη γραμμή) επικαλύπτει την τουρκολιβυκή ΑΟΖ ( με κόκκινη διαγώνια γραμμή στον χάρτη) μεταξύ 26ου και 28ου μεσημβρινού. Η τουρκολιβυκή ΑΟΖ καταλαμβάνει και την περιοχή ανατολικά της Ρόδου μέχρι το Καστελόριζο (καμπύλη με μπλε και κόκκινο χρώμα στον χάρτη), μεταξύ 28ου και 30ού μεσημβρινού. 
Η ελληνική κυβέρνηση έχει κάθε νόμιμο δικαίωμα να αντιδράσει επισήμως και διεθνώς μόνο μέσα στην οριοθετημένη με την Αίγυπτο ελληνική ΑΟΖ (παραλληλόγραμμο με μοβ χρώμα στον χάρτη). Και τούτο διότι η Ελλάδα στην εν λόγω περιοχή έχει οριοθετήσει επισήμως μόνο της ΑΟΖ με την Αίγυπτο και με κανέναν άλλο, ούτε την Τουρκία ούτε την Κύπρο ούτε τη Λιβύη. Αυτό σημαίνει ότι μόνο στην περίπτωση που τα τουρκικά ερευνητικά σκάφη και γεωτρύπανα εισέλθουν στην αλληλοκαλυπτόμενη περιοχή ελληνοαιγυπτιακής ΑΟΖ με την τουρκολιβυκή ΑΟΖ η Ελλάδα έχει το νόμιμο δικαίωμα να χρησιμοποιήσει βία με στρατιωτικά μέσα εναντίον των τουρκικών πλοίων ερευνών και ταυτόχρονα να προσφύγει στον ΟΗΕ και να ζητήσει την ακύρωση της τουρκολιβυκής ΑΟΖ.
Η ανακοίνωση του ΥΠΕΞ προειδοποιεί ότι «η Ελλάδα έχει κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή, την οποία προτίθεται να υπερασπιστεί με όλα τα νόμιμα μέσα, με πλήρη σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας». Και αμέσως μετά προσδιορίζει ότι η Ελλάδα έχει προβεί σε οριοθέτηση της ΑΟΖ της με την Αίγυπτο, για να τονίσει στη συνέχεια ότι «οποιαδήποτε αναφορά ή ενέργεια σε εφαρμογή του εν λόγω “μνημονίου” θα είναι εκ των πραγμάτων παράνομη και αναλόγως της βαρύτητάς της θα υπάρξει αντίδραση τόσο σε διμερές επίπεδο όσο και σε επίπεδο Ε.Ε. και ΝΑΤΟ».
Με βάση τη δήλωση αυτή, η κυβέρνηση δηλώνει διεθνώς και στην Τουρκία ότι βαρύτητα δίνει μόνο στην επικαλυπτόμενη περιοχή της ελληνοαιγυπτιακής και τουρκολιβυκής ΑΟΖ (με μοβ χρώμα στον χάρτη), αφήνοντας ολόκληρη την υπόλοιπη περιοχή της Μεσογείου στη διάθεση της Τουρκίας, από το Καστελόριζο μέχρι την περιοχή της Γαύδου.
Διεκδικήσεις
Και τούτο διότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη, από το 2020, μετά τα επεισόδια με το «Oruc Reis» στην περιοχή αυτή, όχι μόνο δεν εμπόδισε με στρατιωτικά μέσα το πλοίο να εκτελέσει έρευνες μέχρι τα χωρικά ύδατα των ελληνικών νήσων, αλλά επιπλέον στη Βουλή ο Κ. Μητσοτάκης δήλωσε ότι η κυβέρνηση υπερασπίζει την κυριαρχία μέχρι τα 6 ν.μ. των χωρικών υδάτων. Ετσι, η κυβέρνηση έχει ατύπως παραχωρήσει τις διεκδικήσεις ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων επί της ΑΟΖ από τον 28ο μέχρι τον 30ό μεσημβρινό στην Τουρκία.
Εκτός κι αν η κυβέρνηση αποφασίσει τώρα να ανακτήσει τις παραχωρήσεις του 2020 με το «Oruc Reis» στην περιοχή ανατολικά του 28ου μεσημβρινού. Μέχρι στιγμής όμως ούτε το τουρκολιβυκό μνημόνιο κατήγγειλε επισήμως στον ΟΗΕ ως παράνομο ούτε απέστειλε επισήμως στον ΟΗΕ τις συντεταγμένες με τις ελληνικές διεκδικήσεις επί της ΑΟΖ στην περιοχή αυτή. Αντιθέτως, ο Ερντογάν έχει αποστείλει στον ΟΗΕ τις συντεταγμένες με τις τουρκικές διεκδικήσεις στην ίδια περιοχή, με αποτέλεσμα η περιοχή να μετατρέπεται σε τουρκική δικαιοδοσία και την τουρκολιβυκή ΑΟΖ να τη νομιμοποιεί ο ΟΗΕ τον Ιανουάριο του 2021.
Το δραματικό για τη χώρα είναι το γεγονός ότι με τις παραχωρήσεις στα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα νοτίως της Ρόδου και του Καστελόριζου συμφωνεί και ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλ. Τσίπρας. Αυτό τεκμαίρεται εκ του γεγονότος ότι ο κ. Τσίπρας από την Πράγα δήλωσε ότι «ο πρωθυπουργός πρέπει να ζητήσει από την Ε.Ε. να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία, στην περίπτωση που παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα δυτικά του 28ου μεσημβρινού». Δηλαδή και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, το ίδιο ανεύθυνα, βιαστικά και επιπόλαια, παραχωρεί ευκόλως και ανέμελα τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα ανατολικά του 28ου μεσημβρινού στην Τουρκία.
Έρευνες
Επιπροσθέτως, η νέα συμφωνία Αγκυρας – Τρίπολης εξουσιοδοτεί την Τουρκία να προχωρήσει σε έρευνες για υδρογονάνθρακες όχι μόνο μέσα στην τουρκολιβυκή ΑΟΖ, αλλά σε ολόκληρη την ΑΟΖ της Λιβύης, δηλαδή κάτω από τη νότια Κρήτη. Ετσι, σε περίπτωση διαμαρτυρίας της Ελλάδας για τουρκικές ενέργειες νότια της Κρήτης, η Αγκυρα… ως απλώς εξουσιοδοτημένη, θα παραπέμψει την Αθήνα να τα βγάλει πέρα με την Τρίπολη στη λιβυκή ΑΟΖ.
Υπενθυμίζεται ότι οι διαπραγματεύσεις Αθήνας – Τρίπολης για την οριοθέτηση της μεταξύ τους ΑΟΖ έχουν διακοπεί από μακρού χρόνου (σ.σ: η Τρίπολη, δασκαλεμένη προφανώς από την Τουρκία, επιμένει ότι… η Γαύδος στο δυτικό άκρο της Κρήτης και οι νησίδες Χρυσή Παναγιά κ.λπ. στο ανατολικό άκρο της Κρήτης δεν έχουν υφαλοκρηπίδα), ενώ η Λιβύη μόλις προχθές έστειλε στον ΟΗΕ τις επίσημες συντεταγμένες της για τη διεκδίκηση της λιβυκής ΑΟΖ.
Η νέα συμφωνία Τουρκίας – Λιβύης επιτρέπει στην Τουρκία να τη χρησιμοποιήσει ως μοχλό πρόκλησης ελληνοτουρκικού επεισοδίου είτε στην περιοχή Ρόδου – Καστελόριζου είτε σε περιοχές νότια από τις ανατολικές ακτές της Κρήτης. Το επιχειρησιακό πλεονέκτημα για την Τουρκία βρίσκεται στην περιοχή Ρόδου – Καστελόριζου (λόγω εγγύτητας σε τουρκικές ναυτικές και αεροπορικές βάσεις ναύσταθμος ΑΚΣΑΖ και αεροδρόμιο Ντάλαμαν και στους S-400). Αντίθετα, το επιχειρησιακό μειονέκτημα της Τουρκίας είναι στις περιοχές νοτίως της Κρήτης (λόγω μεγάλης απόστασης από την Τουρκία και λόγω των αεροπορικών και ναυτικών δυνάμεων στην Κρήτη).
