Οι εκλογές της 21ης Μαϊού του 2023 είναι διαφορετικές. Τόσο μάλιστα διαφορετικές, που θα μείνουν στην Ιστορία. Και αυτό δεν θα συμβεί ούτε για τα σημαντικά διακυβεύματα που πράγματι έχουν, ούτε φυσικά για το επίπεδο του πολιτικού διαλόγου που έχει αναπτυχθεί την προεκλογική περίοδο. Οι εκλογές αυτές θα μείνουν στην Ιστορία γιατί για πρώτη φορά στην εκλογική Ιστορία του τόπου η πλάστιγγα της πολιτικής επικοινωνίας έγειρε συντριπτικά υπέρ του ΤikΤok και των lifestyle εκπομπών.
- Από τον Κυριάκο Δημάγγελο
Μέχρι και τις εκλογές του 2009, οι πολιτικοί αρχηγοί, τα κομματικά επιτελεία ή οι αναλυτές αξιολογούσαν τη δυναμική των κομμάτων από τις εκλογικές συγκεντρώσεις. Ο κόσμος που γέμιζε τις μεγάλες πόλεις για να ακούσει τον Κωνσταντίνο Καραμανλή έμπαινε στο ζύγι με αυτόν του Ανδρέα Παπανδρέου, διαμορφώνοντας δυναμική και συμπεράσματα.
Οι κομματικές συγκεντρώσεις θεωρούνταν κρίσιμες, όπου τα κόμματα για να πετύχουν το καλύτερο αποτέλεσμα επιστράτευαν την αφρόκρεμα των ειδικών. Μια τέτοια περίπτωση είναι ο μπαρουτοκαπνισμένος σκηνοθέτης Νίκος Καλοκαιρινός, ο οποίος έζησε εκ των έσω για πάνω από μία δεκαετία αυτές τις συγκεντρώσεις, και μιλά και εξηγεί στην «κυριακάτικη δημοκρατία» τη βαρύτητα που είχαν αυτές οι συγκεντρώσεις τόσο για τα κομματικά επιτελεία όσο, όμως, και για τον κόσμο.
«Ζητούμενο για κάθε κόμμα ήταν να αποδείξει πως μπορεί να κατεβάσει περισσότερο κόσμο στον δρόμο» αναφέρει, εξηγώντας πως οι «συγκεντρώσεις αυτές έμοιαζαν με μια… άτυπη παράσταση νίκης». «Για να καταφέρουμε να δείξουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη συγκέντρωσή, αξιοποιούσαμε όλα τα μέσα που είχαμε στη διάθεσή μας» τονίζει και συνεχίζει, εξηγώντας πως «καθοριστικό ρόλο έπαιζαν οι μετακινήσεις των συγκεντρωμένων σε ζωντανό χρόνο, η αξιοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά και ορισμένα σκηνοθετικά τρικ που επιστρατεύονταν ώστε να υπάρχει πυκνότητα και να υπάρχουν τα κατάλληλα πλάνα νίκης».
Από τα χρόνια αυτά της δεκαετίας του 1980 ή του 1990 έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι, και τα δεδομένα της πολιτικής αλλά και της επικοινωνίας έχουν αλλάξει. Η αποπολιτικοποίηση του κόσμου, η στροφή προς τον ατομικισμό και η δυσπιστία απέναντι σε καθετί συλλογικό οδήγησαν τα κομματικά επιτελεία σε νέους τρόπους παρέμβασης των πολιτικών αρχηγών και μετάδοσης του πολιτικού μηνύματος.
Τα δεδομένα άλλαξαν ριζικά
Και αν οι νέες μορφές παρέμβασης για περίπου μια δεκαετία ισορροπούσαν στο ζύγι της πολιτικής επικοινωνίας με τις παραδοσιακές μορφές, στις εκλογές του 2023 τα δεδομένα άλλαξαν ριζικά. Κάπως έτσι έχουμε φτάσει σήμερα στο σημείο η συνέντευξη ενός πολιτικού αρχηγού να έχει μικρότερο αποτύπωμα από ένα βίντεο που αναρτά στο ΤikΤok ή μια οικογενειακή του φωτογραφία στο Instagram.
Τα προσωπικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης των πολιτικών αρχηγών είναι πλέον τα εργαλεία τα οποία αξιοποιούν για να «διεισδύσουν» σε κάθε σπίτι και να μιλήσουν σε όλες ανεξαιρέτως τις ηλικίες.
Στην πλατφόρμα ΤikΤok ο πλέον δημοφιλής αρχηγός είναι ο Αλέξης Τσίπρας με 75.700 ακολούθους, ενώ ακολουθούν οι Κυριάκος Μητσοτάκης με 47.900, ο Γιάνης Βαρουφάκης με 12.500, και ο Νίκος Ανδρουλάκης με 11.700.
Διαφορετική, ωστόσο, είναι η δυναμική των αρχηγών στο Instagram, όπου ο Κυριάκος Μητσοτάκης έρχεται πρώτος με 334.000 ακολούθους. Ακολουθεί ο Αλέξης Τσίπρας με 114.000, ενώ ακολουθούν ο Νίκος Ανδρουλάκης με 21.400 και ο Γιάνης Βαρουφάκης με 13.000 ακολούθους.
Η μετάβαση, όμως, στη νέα εποχή περνάει μέσα και από τα διαφημιστικά πακέτα που επιλέγουν να «ρίξουν» τα κόμματα στα social media. Τις τελευταίες ημέρες, οι χορηγούμενες διαφημίσεις των πολιτικών σε Facebook και Instagram έχουν πολλαπλασιαστεί, ενώ η πλατφόρμα του YouTube έχει γεμίσει με χορηγούμενες διαφημίσεις των πολιτικών κομμάτων.
Οι διαφορές, όμως, δεν εξαντλούνται ούτε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στα οποία επενδύουν οι πολιτικοί αρχηγοί ούτε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που επιλέγουν να διαφημιστούν. Μια ακόμα μεγάλη διαφορά των φετινών εκλογών είναι το είδος των συνεντεύξεων αλλά και οι εκπομπές που επιλέγουν για να μιλήσουν οι πολιτικοί αρχηγοί.
Η διάσταση του lifestyle στην πολιτική
Η διάσταση του lifestyle στην πολιτική εισήχθη με τεράστια επιτυχία από το επικοινωνιακό επιτελείο του Κυριάκου Μητσοτάκη στις εκλογές του 2019. Τότε, το ευρύ κοινό μπορεί να μην ήξερε βασικές θέσεις της κυβέρνησης για το Ασφαλιστικό ή την οικονομία, όμως έμαθε με κάθε λεπτομέρεια πτυχές της προσωπικής ζωής του πρωθυπουργού, ο οποίος έσπασε με μεγάλη προθυμία τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ ιδιωτικής και δημόσιας σφαίρας.
Η επιλογή αυτή τότε μπορεί να λοιδορήθηκε από τους υπόλοιπους πολιτικούς αρχηγούς, όμως σήμερα, στον δρόμο προς τις κάλπες, ο ένας μετά τον άλλον οι πολιτικοί αρχηγοί ακολούθησαν το παράδειγμά του, αναδεικνύοντας πτυχές της προσωπικής τους ζωής. Ο Αλέξης Τσίπρας πήγε σε δύο ψυχαγωγικές εκπομπές, ο Νίκος Ανδρουλάκης στην εκπομπή του Γρηγόρη Αρναούτογλου, ενώ και ο «βαρύς» Δημήτρης Κουτσούμπας πήγε στην εκπομπή της Ναταλίας Γερμανού.
Φυσικά, από τη λίστα δεν θα μπορούσε να λείπει και σε αυτές τις εκλογές ο πρώτος διδάξας Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος εδώ και μήνες έχει αρχίσει τη διείσδυση στα ευρύτερα εκλογικά κοινά, δίνοντας συνεντεύξεις σε ψυχαγωγικές ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, ακολουθώντας την ίδια πετυχημένη συνταγή.
Τα κομματικά επιτελεία εκτιμούν πως με τη νέα επικοινωνιακή στρατηγική που ακολουθούν θα καταφέρουν να διευρύνουν το εκλογικό σώμα και να προσεγγίσουν τους νεότερους ψηφοφόρους. Αρκεί, όμως, η επικοινωνία για να πειστεί η πλέον αδικημένη γενιά να ψηφίσει; Το ερώτημα αυτό θα απαντηθεί ακριβώς σε μία εβδομάδα…
