Ο πρώτος νόμος που ψήφισε η κυβέρνηση Μητσοτάκη όταν ανέλαβε την εξουσία, το 2019, ήταν αυτός του επιτελικού κράτος. Στις 7 Αυγούστου εκείνης της χρονιάς η κυβέρνηση υπέγραψε την αποσύνθεση των ελεγκτικών υπηρεσιών του κράτους. Είναι και ο λόγος που δεν μπορεί να ξετυλιχτεί το κουβάρι για τις ευθύνες όσων έκαναν τα έργα που τα πήρε το κύμα «Ντάνιελ», πνίγοντας μέσα στα λασπόνερα και τα εκατοντάδες εκατομμύρια των φορολογουμένων.
- Από τον Βασίλη Γαλούπη
Στις 7 Αυγούστου 2019 δημοσιεύτηκε το ΦΕΚ για το επιτελικό κράτος. Λίγοι πρόσεξαν τότε την ανακοίνωση μιας νεοσύστατης Εθνικής Αρχής Διαφάνειας. Σύμφωνα με τον νόμο: «Συνιστάται Εθνική Αρχή Διαφάνειας με σκοπό την ενίσχυση της διαφάνειας, της ακεραιότητας και της λογοδοσίας στη δράση των κυβερνητικών οργάνων, διοικητικών Αρχών, κρατικών φορέων και δημόσιων οργανισμών, και την πρόληψη, αποτροπή, εντοπισμό και αντιμετώπιση των φαινομένων και των πράξεων απάτης και διαφθοράς στη δράση των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων και οργανισμών».
Η Αρχή υπόκειται σε κοινοβουλευτικό έλεγχο, έχει έδρα στην Αθήνα, ενώ μια από τις περιφερειακές υπηρεσίες της είναι στη Λάρισα. Με τον ίδιο νόμο καταργούνταν η Γενική Γραμματεία για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς, το Σώμα Ελεγκτών – Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης, το Γραφείο του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης, το Σώμα Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας, το Σώμα Επιθεωρητών Δημοσίων Εργων (που υπαγόταν στη Γενική Γραμματεία για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς) και το Σώμα Επιθεωρητών – Ελεγκτών Μεταφορών.
Σύμφωνα με τον νόμο, η Αρχή ασκεί τις αρμοδιότητές της «στο σύνολο των φορέων και υπηρεσιών της γενικής κυβέρνησης, περιλαμβανομένων των ΝΠΔΔ, των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού» κ.ά. Η Αρχή είναι υποχρεωμένη «να διενεργεί ελέγχους, επιθεωρήσεις κι έρευνες σε όλους τους ανωτέρω», ενώ έχει δικαίωμα να διενεργήσει «ακόμα και προκαταρκτικές εξετάσεις και προανακρίσεις, κατόπιν σχετικής εισαγγελικής παραγγελίας».
Διοικήτρια η κ. Ρογκάκου
Στο επίσημο σάιτ της Αρχής βλέπουμε ότι διοικήτρια έχει τοποθετηθεί η Αλεξάνδρα Ρογκάκου, μόνιμη υπάλληλος του Ελληνικού Δημοσίου για 32 χρόνια και πρόεδρος του Δ.Σ. ο γεννημένος στο Πήλιο Μενέλαος Τσουπλάκης.
Πρώτος διοικητής είχε διοριστεί το 2019 ο Αγγελος Μπίνης, στενός συνεργάτης του Μητσοτάκη από τότε που ο πρωθυπουργός ήταν υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης, επί Σαμαρά. Ο Μπίνης παραιτήθηκε τον Νοέμβριο του 2022 για να αναλάβει πόστο στις Βρυξέλλες.
Ολοι οι πολίτες αναζητούν ύστερα από τις πλημμύρες ποιος είχε την ευθύνη να ελέγξει τα αντιπλημμυρικά έργα της Θεσσαλίας μετά τον «Ιανό». Ποιος, δηλαδή, ήταν υπεύθυνος να διαπιστώσει αν τα λεφτά των φορολογουμένων δαπανήθηκαν στα σωστά έργα, αν τα ποσά ήταν εύλογα ή υπερκοστολογημένα, αν έπρεπε ή δεν έπρεπε και πότε έπρεπε να γίνουν, αν ήταν όντως αντιπλημμυρικά ή, π.χ., έργα οδοποιίας και μόνο για το «φαίνεσθαι».
Υπεύθυνη κατά τον νόμο από το 2019 είναι η -άφαντη έως σήμερα- Εθνική Αρχή Διαφάνειας. Τόσες μέρες δεν έχουμε ακούσει καμία δράση της για όσα γίνονται, δεν υπάρχει κάτι που να αποδεικνύει ότι αυτή η Εθνική Αρχή υπάρχει και ότι κάτι κάνει, προκειμένου να απαντηθούν τα μείζονα ερωτήματα για τα κυβερνητικά έργα, για τον ρόλο του Καραμανλή των Τεμπών, που ήταν υπουργός Υποδομών, για τον Αγοραστό, τον Νούσιο και όσους διαχειρίζονταν έργα στην Περιφέρεια.
Την ίδια ώρα έχουν καταργηθεί ελεγκτικά σώματα που, έστω και με αδυναμίες ή υποστελέχωση τόσες δεκαετίες, έστω και όχι πάντα, παρήγαγαν κάποια αποτελέσματα.
Σήμερα δεν υπάρχει αυτόνομη γραμματεία για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς. Ούτε το Σώμα Ελεγκτών – Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης. Ούτε το Γραφείο του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης. Και, κυρίως, καταργήθηκε ή -κατά τον νόμο της κυβέρνησης- «αφομοιώθηκε» από την Εθνική Αρχή το Σώμα Επιθεωρητών Δημοσίων Εργων και το Σώμα Επιθεωρητών – Ελεγκτών Μεταφορών.
Έκθετη και για τη στάση της μετά το θανατηφόρο πέρασμα του «Ιανού»
Τόσες μέρες μετά την καταστροφή κι ενώ υπάρχει ήδη εισαγγελική παρέμβαση, η Εθνική Αρχή Διαφάνειας αγνοείται. Είναι αυτή η Αρχή που υποχρεούνταν βάσει νόμου να επιβλέπει τη διαφάνεια στην εξέλιξη των έργων στη Θεσσαλία μετά τον «Ιανό». Τα ποσά και τα έργα για τα οποία δεν θυμάται τίποτα ο Αγοραστός και δεν απαντά η κυβέρνηση θα πρέπει, όπως αναφέρει ο νόμος, να τα έχει ήδη τακτοποιημένα και συγκεντρωμένα η Εθνική Αρχή. Είναι η δουλειά της αυτή.
Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας παρουσιάζει σε κάθε ετήσιο απολογισμό της με σκέτους αριθμούς για τη δράση της. Πρακτικά είναι σαν να μην υπάρχει. Η πρώτη και μοναδική έως τώρα φορά που είχε έναν κάποιο ρόλο στην κοινωνία ήταν με… ετεροχρονισμένη δράση. Μετά το δυστύχημα στα Τέμπη τον περασμένο Φεβρουάριο ήρθε στο φως μια μέχρι τότε άγνωστη στο ευρύ κοινό έκθεση της Αρχής από πόρισμα τον Αύγουστο του 2021 για την περιβόητη σύμβαση 717.
Η δεύτερη φορά που ακούστηκε η Αρχή δεν ήταν για καλό λόγο, αφού δημοσιεύματα τον Σεπτέμβριο του 2021 την εξέθεταν για τη στάση της στην κακοκαιρία του «Ιανού», που χτύπησε στη Θεσσαλία ειδικά στην Καρδίτσα στις 18 Σεπτεμβρίου 2020, με τέσσερις νεκρούς και μεγάλες καταστροφές. Αν και διενεργούνταν και τότε μια ήδη πολύμηνη προκαταρκτική εξέταση από την Εισαγγελία Πρωτοδικών Καρδίτσας για αναζήτηση τυχόν ποινικών ευθυνών των αρμοδίων, το πόρισμα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας δεν είχε παραδοθεί στην αρμόδια εισαγγελία έναν χρόνο μετά τον Ιανό.
Ο δικηγόρος της νεκρής από τον «Ιανό» φαρμακοποιού Ευδοκίας Πλακιά, από το Μουζάκι Καρδίτσας, δήλωνε τότε: «Οι ευθύνες των αρμοδίων είναι μεγάλες. Το περίεργο και ανεξήγητο είναι γιατί επί τόσο χρονικό διάστημα δεν κατέθεσαν στην Εισαγγελία Καρδίτσας τις εκθέσεις τους οι διορισθέντες πραγματογνώμονες». Στις 31 Μαΐου 2023 η μητέρα της φαρμακοποιού δήλωσε: «Η υπόθεση τρία χρόνια δεν προχωράει, βλέπουμε μια πολύ μεγάλη καθυστέρηση στην υπόθεση. Με στεναχωρεί πάρα πολύ, ζω μόνο για τη δικαίωση του παιδιού μου, για να αποδοθούν ευθύνες στους υπευθύνους, υπήρχαν συναρμοδιότητες που δεν ανέλαβαν και μένουν στο απυρόβλητο, επειδή δεν τους έχει ασκηθεί ακόμα ποινική δίωξη».
Τρία χρόνια μετά το συμβάν διατάχθηκε από τις δικαστικές Αρχές νέα προκαταρκτική εξέταση. Καμία δίκη δεν έχει γίνει ακόμα…
Η εξώδικη διαμαρτυρία της ΕΑΔ και η θέση μας
Με εξώδικη δήλωσή της η ΕΑΔ διαμαρτύρεται για το άρθρο του Βασίλη Γαλούπη που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα newsbreak στις 16/9/2023 με τίτλο «Αγνοείται στη Θεσσαλία η Εθνική Αρχή Διαφάνειας», το οποίο χαρακτηρίζει «άκρως παραπλανητικό, συκοφαντικό και ακατάληπτο».
Η Εθνική Αρχή στο εξώδικό της, το οποίο υπογράφει η αναπληρώτρια διοικήτρια Αλεξάνδρα Ρογκάκου, αναφέρει: «Η ΕΑΔ δεν έχει αρμοδιότητα παρακολούθησης της εκτέλεσης των δημοσίων έργων που εκτελούνται στη χώρα, όπως εσφαλμένα αφήνεται να εννοηθεί στο δημοσίευμά σας, παρά μόνον τον έλεγχο – επιθεώρηση κατόπιν σχετικών καταγγελιών ή αυτεπαγγέλτως κατά την κρίση και βάσει συγκεκριμένου ερείσματος ή κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας. Συνεπώς από καμία διάταξη νόμου δεν προκύπτει υποχρέωση της Αρχής να γνωρίζει “τι αντιπλημμυρικά έργα έχουν γίνει στην περιοχή και με τι κόστη” όπως κακόβουλα, παραπλανητικά και απόλυτα ψευδώς και ατεκμηρίωτα προς δημιουργία εσφαλμένων εντυπώσεων αναγράφετε στον υπότιτλο του δημοσιεύματός σας».
Για το πόρισμα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας για τον «Ιανό», τον Σεπτέμβριο 2020, η ΕΑΔ αναφέρει στο εξώδικό της: «Η Εισαγγελία Πρωτοδικών Καρδίτσας ζήτησε τη συνδρομή της Αρχής, στο πλαίσιο προκαταρκτικής εξέτασης που διενεργούσε. Η ΕΑΔ ανταποκρίθηκε άμεσα με την έκδοση εντολής επιθεώρησης – ελέγχου για τη διαπίστωση μεταξύ άλλων του προγραμματισμού και υλοποίησης έργων στους ποταμούς Πάμισο και Καράμπαλη, μέχρι 18/9/2020, ημερομηνία εκδήλωσης του φαινομένου». Και σημειώνει: «Αποτέλεσμα της επιθεώρησης ελέγχου ήταν η σύνταξη έκθεσης τον Δεκέμβριο του 2021, η οποία παραδόθηκε στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Καρδίτσας και αποτελεί μέρος της αντίστοιχης δικογραφίας».
Ακόμα, η ΕΑΔ επισημαίνει κάτι που αποτελεί και είδηση ταυτόχρονα: «Βρισκόμαστε σε συνεργασία και με τον αρμόδιο εισαγγελέα που έχει ήδη επιληφθεί επί των πρόσφατων καταστροφών στον θεσσαλικό κάμπο από την κακοκαιρία “Ντάνιελ” συνδράμοντας στις σχετικές έρευνες».
Μας προκαλούν απορίες οι χαρακτηρισμοί της ΕΑΔ περί συκοφαντίας, παραπλάνησης και ακατάληπτου κειμένου. Αφενός μεν διότι αναγνωρίζουμε στο εν λόγω κείμενο ως θετική τη συμβολή της Αρχής με το από τον Αύγουστο του 2021 αποκαλυπτικό πόρισμά της για την περιβόητη σύμβαση 717, που ήρθε ετεροχρονισμένα στο φως, εξαιτίας του δυστυχήματος των Τεμπών. Αφετέρου, η Εθνική Αρχή ουσιαστικά επιβεβαιώνει την αναφορά του ρεπορτάζ μας ότι έναν χρόνο μετά τον «Ιανό» δεν είχε παραδοθεί στην αρμόδια εισαγγελία το πόρισμα της ΕΑΔ. Ο «Ιανός» εκδηλώθηκε τον Σεπτέμβριο 2020 και, όπως σημειώνει η ΕΑΔ, εξηγώντας και το διαδικαστικό σκέλος με τη σύσταση πενταμελούς κλιμακίου, η έκθεσή της παραδόθηκε τον Δεκέμβριο 2021.
Αν και η ΕΑΔ κάνει λόγο για «επιλεκτική αποτύπωση των διατάξεων του ιδρυτικού της Αρχής νόμου», επίσης επιβεβαιώνει την ουσία του θέματος, δηλαδή ότι η Εθνική Αρχή έχει το δικαίωμα διά του νόμου να κάνει αυτεπάγγελτες παρεμβάσεις όπου αυτή κρίνει και ειδικά σε τέτοια ζητήματα τεράστιου δημόσιου ενδιαφέροντος, συμφέροντος και ασφάλειας.
Ο σημαντικός ρόλος της ΕΑΔ, σύμφωνα με τον νόμο, αποτυπώνεται άλλωστε ξεκάθαρα από τη συνδρομή που ζήτησαν από την Αρχή οι εισαγγελείς τόσο στον «Ιανό» όσο και -όπως γνωστοποίησε μέσω του εξωδίκου η κυρία Ρογκάκου- στην κακοκαιρία «Ντάνιελ». Κατά τα λοιπά, οι απαντήσεις της Αρχής είναι σεβαστές και χρήσιμες, γι’ αυτό και τις δημοσιεύουμε.
