Στη ζώνη του λυκόφωτος βρίσκονται τα υπό κρατικό έλεγχο Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ), εν μέσω διαπραγμάτευσης με τις ΗΠΑ για την πώληση μέσω διακρατικής συμφωνίας 75.000 βλημάτων πυροβολικού από τα αποθέματα του Ελληνικού Στρατού, με τελικό παραλήπτη την Ουκρανία, δραματικής αύξησης της ζήτησης στην παγκόσμια αγορά πυρομαχικών και εξελισσόμενης ευρωπαϊκής δράσης για την υποστήριξη της παραγωγής πυρομαχικών. Κι όμως, επιδεικνύοντας εντυπωσιακές τάσεις αυτοκαταστροφής, η χώρα μας απέχει ελάχιστα από την απώλεια της εθνικής παραγωγικής δυνατότητας πυρομαχικών!
- Του Περικλή Ζορζοβίλη
Υπενθυμίζεται ότι τον Απρίλιο του 2021 εξαγγέλθηκε η με συνοπτικές διαδικασίες δημιουργία του Κυβερνητικού Πάρκου «Ανδρέας Λεντάκης», για τη μετεγκατάσταση εννέα υπουργείων και οργανισμών στην έκταση των 154,8 στρεμμάτων που σήμερα καταλαμβάνουν οι εγκαταστάσεις της ΕΑΣ. Ομως, μέχρι σήμερα, δυόμισι χρόνια αργότερα, ούτε ο μέτοχος, το Ελληνικό Δημόσιο, ούτε η διοίκηση της ΕΑΣ έχουν προχωρήσει σε ενέργειες, έστω και προκαταρκτικές (μελέτες για την υποδοχή του εξοπλισμού στις τοποθεσίες μετεγκατάστασης, την τροποποίηση ή επέκταση υφιστάμενων κτιριακών υποδομών ή την κατασκευή νέων κ.ά.) για την υλοποίηση της μετεγκατάστασης.
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες πληροφορίες, το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Υπηρεσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) σχεδιάζει τους επόμενους μήνες την προκήρυξη διαγωνισμών συνολικού ύψους περί τα 15.000.000 ευρώ για τη μεταφορά των δραστηριοτήτων της ΕΑΣ, αφού προηγουμένως το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας καταθέσει νομοθετική ρύθμιση για την αλλαγή χρήσεων γης στην περιοχή μετεγκατάστασης. Αρχικά σχεδιάζεται η μετεγκατάσταση των διοικητικών υπηρεσιών και μέρους του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού στο εργοστάσιο της ΕΑΣ στη Μάνδρα Αττικής, και στη συνέχεια η μετεγκατάσταση του υπόλοιπου εξοπλισμού στο εργοστάσιο Λαυρίου.
Δυστυχώς, η επί δυόμισι χρόνια εντυπωσιακή αδράνεια σε κυβερνητικό και εταιρικό επίπεδο για τη δρομολόγηση της μετεγκατάστασης με τρόπο που δεν θα διαταράξει την παραγωγική διαδικασία της ΕΑΣ, έχει ήδη πολλές και σοβαρές παρενέργειες. Ηδη η ΕΑΣ υποχρεώθηκε στην ακύρωση εξαγωγικών συμβάσεων (Αίγυπτος, Τυνησία, Μπαγκλαντές, κ.ά.), με συνέπεια η εμπορική αξιοπιστία της να υποστεί σοβαρότατο πλήγμα και να εδραιωθεί η πεποίθηση ότι οι βιομηχανικές – παραγωγικές εγκαταστάσεις στον Υμηττό είναι πλήρως απαξιωμένες και μηδενικής αξίας. Κι όμως, την ίδια χρονική περίοδο, υπό την απειλή της άμεσης μετεγκατάστασης, οι εγκαταστάσεις στον Υμηττό παρέδωσαν βλήματα για τα ναυτικά πυροβόλα OTO Melara διαμετρήματος 76/62 χλστ., για λογαριασμό του Πολεμικού Ναυτικού (μέρος συνολικής παραγγελίας 20.000 βλημάτων), πυροκεφαλές μάχης του κατευθυνόμενου βλήματος αέρος – αέρος IRIS-T, όπου η ΕΑΣ αποτελεί μέρος της ελληνικής συμμετοχής στην ευρωπαϊκή βιομηχανική κοινοπραξία, κάλυκες πυρομαχικών διαμετρήματος 30 χλστ. για τα πυροβόλα των επιθετικών ελικοπτέρων AH-64A+/-D Apache, κάλυκες βομβίδων διαμετρήματος 40×53 χλστ., φυσίγγια διαμετρήματος 5,56 χλστ. για τον φορητό οπλισμό των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Επίσης, στον Υμηττό στεγάζεται σημαντικό μέρος, σε ό,τι αφορά την εγχώρια προστιθέμενη αξία, της πλήρους καθετοποιημένης γραμμής παραγωγής της ΕΑΣ για βλήματα πυροβολικού διαφόρων διαμετρημάτων. Συγκεκριμένα, στον Υμηττό παράγονται τα μεταλλικά μέρη των πυρομαχικών και των πυραύλων (κορμοί βλημάτων, κάλυκες, πυροκεφαλές κ.ά.), ενώ στο Λαύριο λαμβάνει χώρα η γόμωση και η συναρμολόγηση των πυρομαχικών. Η γραμμή έχει ονομαστική ετήσια δυνατότητα παραγωγής 20.000 βλημάτων σε μία βάρδια (οπότε σε δύο ή τρεις βάρδιες ανά 24ωρο η παραγωγή μπορεί να ανέλθει σε 40.000 ή 60.000 βλήματα πυροβολικού), είναι πλήρως πιστοποιημένη και στη διάρκεια των ετών έχει παραγάγει μεγάλες ποσότητες βλημάτων για τις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις (π.χ. την περίοδο 2017-2019, 5.000 βλήματα πυροβολικού διαμετρήματος 155 χλστ.).
Δηλαδή, στην πραγματικότητα οι εγκαταστάσεις στον Υμηττό κάθε άλλο παρά απαξιωμένες είναι, και δεν απαιτούνται ιδιαίτερες γνώσεις για να γίνει αντιληπτό ότι η μετεγκατάστασή τους δεν αποτελεί τυπική «μετακόμιση», αλλά πολύπλοκη άσκηση συγχρονισμού παραγωγικών δραστηριοτήτων και χρονοδιαγραμμάτων.
Ταυτόχρονα, η ΕΑΣ αντιμετωπίζει, με ευθύνη του μετόχου και της διοίκησης, το αποτέλεσμα της συστηματικής ενθάρρυνσης της μαζικής αποχώρησης ειδικευμένων τεχνιτών και επιστημόνων, που αντικαταστάθηκαν με προσωπικό χωρίς εμπειρία και τεχνική κατάρτιση που μισθώνει ιδιωτική εταιρία. Πλέον έχει παραμείνει ελάχιστο προσωπικό με συμβάσεις αορίστου χρόνου, με μέσο όρο ηλικίας τα 59 έτη, δηλαδή ένα βήμα πριν από τη συνταξιοδότηση. Ελλείψει δε προσλήψεων μόνιμου προσωπικού όλα τα προηγούμενα χρόνια, σύντομα, με νομοτελειακή ακρίβεια, θα απολεσθεί και η συσσωρευμένη γνώση και εμπειρία, αφού δεν μπορεί να μεταλαμπαδευτεί.
Ετσι, η ΕΑΣ έχει οδηγηθεί σε μεγάλη παραγωγική υστέρηση, σε καθυστερήσεις στην υλοποίηση συμβάσεων, σε διαμαρτυρίες πελατών και στην αδυναμία ανάληψης νέων συμβάσεων, ενώ παρέμειναν κενό γράμμα και οι κατά την προηγούμενη τετραετία διαβεβαιώσεις του υπουργείου Εθνικής Αμυνας, για την ανάθεση συμβάσεων στην ΕΑΣ, ύψους 840.000.000 ευρώ.
Σε κίνδυνο η συμμετοχή της στη δράση υποστήριξης παραγωγής πυρομαχικών ASAP
Η κατάσταση, όπως έχει διαμορφωθεί λόγω έλλειψης στρατηγικού σχεδιασμού της κυβέρνησης για την εγχώρια αμυντική βιομηχανία και ειδικότερα την ΕΑΣ, που αποτελεί περιουσιακό στοιχείο του Ελληνικού Δημοσίου, θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο τη συμμετοχή, αλλά και τα οφέλη από τη συμμετοχή της εταιρίας στην ευρωπαϊκή δράση για την υποστήριξη της παραγωγής πυρομαχικών (ASAP: Act in Support of Ammunition Production).
Η δράση χρηματοδοτείται από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό με πιστώσεις ύψους 499.027.699 ευρώ και πρωτίστως αποσκοπεί στην επαύξηση των ευρωπαϊκών δυνατοτήτων παραγωγής πυρομαχικών πυροβολικού και πυραύλων εδάφους – εδάφους την περίοδο 2023-2025, καθώς και την ενίσχυση της Ουκρανίας με πυρομαχικά.
Στο πλαίσιο της δράσης, η οποία έχει σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να προωθεί συνεργατικά – κοινοπρακτικά σχήματα μεταξύ εταιριών από διάφορες χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, εκδηλώθηκε μεγάλο ενδιαφέρον από ξένους οίκους για συνεργασία με την ΕΑΣ. Μάλιστα, τον Απρίλιο του 2023, στο πλαίσιο της ASAP, είχε πραγματοποιηθεί επιτόπιος έλεγχος των παραγωγικών εγκαταστάσεων σε Υμηττό και Λαύριο από τον Ευρωπαίο επίτροπο Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν, συνοδεία του τότε υπουργού Εθνικής Αμυνας Νικόλαου Παναγιωτόπουλου και του πρωθυπουργικού Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας Θάνου Ντόκου.
Δυστυχώς, όμως, αντί άμεσα να αναληφθούν ενέργειες ώστε να διασφαλιστεί η ενεργή συμμετοχή της ΕΑΣ ως ισότιμου εταίρου ευρωπαϊκών κοινοπραξιών, να διατεθεί περί το 1.500.000 ευρώ για την επισκευή της πρέσας κωνικοποίησης ώστε να αποκατασταθεί η δυνατότητα παραγωγής των μεταλλικών μερών, που αντιπροσωπεύουν το 70% της συνολικής αξίας του πυρομαχικού, και να αξιοποιηθεί η σύμπραξη στη δράση ASAP για την αναβάθμιση της ΕΑΣ, στο πλαίσιο συνεκτικού και ολιστικού επιχειρησιακού σχεδίου, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής ξένων οίκων, κυριαρχούν η έλλειψη στρατηγικού σχεδίου για την εταιρία και οδικού χάρτη για την υλοποίησή του, η ασυνεννοησία, η επικέντρωση του κυβερνητικού ενδιαφέροντος σχεδόν μονοσήμαντα στην οικιστική αξιοποίηση και ανάπλαση του γηπέδου στον Υμηττό (γι’ αυτό και τελευταία διακινείται η ειδική εκκαθάριση εν λειτουργία ως προτιμητέα επιλογή), και η αδιαφορία για τις πολιτικές δεσμεύσεις στη δράση ASAP αλλά και τις πολλαπλές δυνατότητες που αυτή προσφέρει.
