Είναι τα σύμβολα ζωντανά γύρω μας; Και ποια είναι η δυναμική τους; Σίγουρα είναι το αντίδοτο σε δύσκολες εποχές.
- Tης Μαρίας Δεληθανάση
Tα σύμβολα, έρχονται να θεραπεύσουν πληγές και να γεννήσουν νέες δυναμικές που βασίζονται στη μνήμη και το συναίσθημα. Μιλούν πιο δυνατά από 1.000 λέξεις και ανοίγουν μονοπάτια. Γίνονται ένας ισχυρός κώδικας που απελευθερώνει θετικά μηνύματα.
Αυτήν τη δυναμική διαδικασία του συμβολισμού ως μέσο αναφοράς αποπειράται να προσπορισθεί ο πρωθυπουργός επαναφέροντας τον πυρσό στο λογότυπο της Νέας Δημοκρατίας. Τον πυρσό, που στην αρχική μορφή του άδραχνε με ισχυρή θέληση για πρόοδο, η γροθιά του ελληνικού λαού.
Ο πρωθυπουργός γνωρίζει ότι ο πυρσός έχει αποτελέσει ένα ισχυρότατο σύμβολο, με μεγάλη λαϊκή απήχηση, από τότε που πρωτοεμφανίσθηκε στο σήμα της Νέας Δημοκρατίας. Για την ιστορία του συμβόλου, την εποχή που ήρθε να εκφράσει, αλλά και τις σημαντικές καινοτομίες του Κωνσταντίνου Καραμανλή που αποπειράθηκε να απεικονίσει ο πυρσός, μιλά στην «ΕτΚ» ο εμπνευστής του. Είναι ο παλαίμαχος δημοσιογράφος και συγγραφέας βιβλίων ιστορικού και πολιτικού περιεχομένου Τίτος Αθανασιάδης, που τιμά κάθε Κυριακή την εφημερίδα μας με τα ιστορικά του κείμενα, στην τελευταία της σελίδα.
Ο πυρσός αντικατέστησε τη φωτογραφία του Καραμανλή
Αφηγείται σχετικά στην «ΕτΚ» ο κ. Αθανασιάδης: «Μετά τις εκλογές τον Οκτώβριο του 1974 και τις δεύτερες εκλογές το 1977, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής αποφάσισε να πάει στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Τον Μάϊο 1980 ολοκληρωνόταν η θητεία του Κωνσταντίνου Τσάτσου, οπότε στόχος του ήταν να αφήσει πίσω του ένα οργανωμένο, συμπαγές, ισχυρό και σύγχρονο κόμμα, βασισμένο στις ευρωπαϊκές, δημοκρατικές, πολιτικές αρχές. Γι αυτόν τον λόγο προχωρήσαμε σε προσυνέδριο το 1977 και ακολούθως στο πρώτο συνέδριο το 1979. Εκείνη την περίοδο, από τις αρχές του 1976 έως τον Δεκέμβριο 1981, ήμουν υπεύθυνος του Γραφείου Τύπου του κόμματος. Ενόψει της αποχωρήσεώς του, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήθελε η Νέα Δημοκρατία να αποκτήσει σύμβολο.
Αποφασίσθηκε να συζητηθούν ιδέες και να κατατεθούν προτάσεις. Κατατέθηκαν 5 ή 6 προτάσεις και μια από αυτές ήταν η δική μου. Η Επιτροπή που θα εξέλεγε, αποτελείτο από εξέχοντα στελέχη της ΝΔ, με επικεφαλής τον τότε υπουργό Προεδρίας της Κυβερνήσεως Κωστή Στεφανόπουλο. Δική μου πρόταση ήταν να υιοθετηθεί ως σύμβολο της ΝΔ ο πυρσός με τη φλόγα. Όταν εκλήθη να αιτιολογήσω την πρότασή μου, τους είπα ότι η φλόγα αντιπροσωπεύει το ελληνικό πυρ, το ελληνικό Φως, ως σύμβολο Πολιτισμού. Ο Πολιτισμός είναι το Φως, που υπάρχει στα Γράμματα, στις Τέχνες, στην Πολιτική, που εκπέμπεται μέσω της Δημοκρατίας,, η οποία είναι ελληνική επινόηση.
Η Επιτροπή κατέθεσε τις προτάσεις της στον Κων/νο Καραμανλή, που έλαβε την τελική απόφαση. Εκλήθην να εκφράσω την απόψή μου, επανάλαβα όσα είπα στην Επιτροπή και τελικά εξελέγη ο πυρσός. Η απόφαση ελήφθη τέλη του 1978 – αρχές 1979, καθώς τον Μάιο θα πηγαίναμε στο α’ συνέδριο, στη Χαλκιδική. Ο πυρσός με τη φλόγα αντικατέστησε τη φωτογραφία του Καραμανλή που υπήρχε μέχρι τότε στα ψηφοδέλτια. Στα ψηφοδέλτια του κόμματος το 1974 και το 1977 υπήρχε η φωτογραφία του Καραμανλή. Ηταν κάτι που συνηθιζόταν τότε στα πολιτικά κόμματα. Από τις εκλογές του 1981 και μετά, καθώς ο Καραμανλής ήταν πλέον Πρόεδρος της Δημοκρατίας, εμφανίσθηκε στα ψηφοδέλτια ο πυρσός, που συνεχίζει εκμοντερνισμένος να υπάρχει ως σύμβολο.
Η εφημερίδα Νέα Πορεία
Ο πυρσός συγχρόνως εξέπεμπε το μήνυμα της εισόδου σε μια νέα εποχή. Η νέα εποχή συμβολιζόταν ήδη με τον όρο Νέα Δημοκρατία. Αλλά συμβολιζόταν και με τη Νέα Πορεία. Η Νέα Πορεία ήταν μια εβδομαδιαία εφημερίδα, που κυκλοφορούσε κάθε Κυριακή. Για τό όνομα της εφημερίδας ο Καραμανλής είχε συστήσει μια επιτροπή, αποτελούμενη από τους Θανάση Κανελλόπουλο, Στάμο Ζούλα, Θύμιο Παπαγεωργίου και εμένα. Νόνος της, τελικά, ήταν ο Θανάσης Κανελλόπουλος. Μέσα στο κλίμα του ενθουσιασμού της διεύρυνσης το 1978, πρότεινε τον τίτλο της εφημερίδας και εξεδώθησαν τα πρώτα φύλλα τo 1979. Τα πρώτα δυο φύλλα έγραφαν ότι διευθύνεται από επιτροπή.
Αυτό δεν άρεσε στον Καραμανλή, με κάλεσε και μου είπε ότι θα βάλεις εσύ το όνομά σου. Θα διευθύνεις εσύ. Ηταν μια μεγάλη τιμή για εμένα, αλλά να μη μιλάω για τον εαυτό μου… Στην εφημερίδα έγραφαν κορυφαία στελέχη της ΝΔ και επαγγελματίες δημοσιογράφοι, όπως ο Στάμος Ζούλας, ο Θύμιος Παπαγεωργίου, ο Δημήτρης Ρίζος, ο Νίκος Δεληπέτρος και πολλοί άλλοι. Το κύριο άρθρο έγραφε ο Θανάσης Κανελλόπουλος, το χρονογράφημα ο Ευάγγελος Αβέρωφ με ψευδώνυμο. Αρχισυντάκτης ήταν ο Αλέκος Πρίφτης, διεθνή θέματα έγραφε ο Τέρπος Πηλείδης, σκιτσογράφος ήταν ο Κώστας Βλάχος, αδελφός της Νίνας Βλάχου. Υπήρχαν κορυφαίοι ανταποκριτές όπως ο Γιώργος Λεονάρδος, που ήταν απεσταλμένος στην πτώση του Σάχη το 1978. Είχε ως σύμβολο της τον Ηνίοχο. Το σώμα, το έχω παραδώσει στο Ιδρυμα Καραμανλή».
Η Νέα Εποχή
Αναφερόμενος στην εποχή που γέννησε το σύμβολο, την εφημερίδα, αλλά και στις καίριες τομές, αναδιαμόρφωσης της ελληνικής κοινωνίας, που έκανε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, συνεχίζει ο κ. Αθανασιάδης: «Ήταν ο Γεώργιος Πλυτάς που εξέδιδε ως αυτοεξόριστος στο Παρίσι μια εφημερίδα με το όνομα Νέα Δημοκρατία. Στις συζήτησεις που γίνονταν για το όνομα του κόμματος, ο Παναγιώτης Λαμπρίας πρότεινε αυτήν την ονομασία στον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο οποίος στη συνέχεια έδωσε νόημα στις λέξεις.
Όταν ιδρύθηκε η Νέα Δημοκρατία, ο Καραμανλής πήρε μαζί του εξέχουσες προσωπικότητες του Πνεύματος. Εκτός από τον Κωνσταντίνο Τσάτσο, που προερχόταν από τον παλαιό πολιτικό και ακαδημαϊκό χώρο, πήρε τον Διονύση Ζακυνθινό, μέγα ιστορικό, τον Δημήτριο Ευρυγένη, καθηγητή του πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης, τον Αλέξη Μινωτή και την Αννα Συνοδινού, τον Κώστα Σαμαρά, καθηγητή καρδιολογίας και πατέρα του Αντώνη Σαμαρά. Πήρε τον στρατηγό Τσολάκα, αρχηγό ΓΕΕΘΑ επί κυβερνήσεως Γεωργίου Παπανδρέου, τον Κώστα Στεφανάκη που έγινε υπουργός Δικαιοσύνης το 1974, τον Στέλιο Αλαμανή που το 1953 είχε ιδρύσει με τον Γεώργιο Καρτάλη και τον Αλέξανδρο Σβώλο το Δημοκρατικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού, τον Δημήτρη Παπασπύρου που έφθασε μέχρι πρέδρος της Βουλής.
Πήρε πολιτικούς προερχόμενους από την ΕΡΕ, μη έχοντες σχέση με τη δικτατορία, πολιτικούς προερχόμενους από το κέντρο και νέους πολιτικούς. Πήρε από τη νεολαία τον Εβερτ, τον Καραντζά, τη Γιαννάκου, τον Φύσσα. Πήρε τον Κοντογιαννόπουλο, τον Αδριανόπουλο, τον Χατζηγάκη, τον Δαλακούρα… Η νέα εποχή, επομένως, συμβολίζετο με ένα άνοιγμα προς το κέντρο. Το πρώτο άνοιγμα του Καραμανλή προς το κέντρο έγινε το 1956, όταν πήρε τον Κων/νο Τσάτσο, τον Ευάγγελο Αβέρωφ και τον Γρηγόρη Κασιμάτη. Το δεύτερο μεγάλο άνοιγμα του προς το κέντρο έγινε το 1974. Και το τρίτο άνοιγμα προς το κέντρο χρονολογείται στο 1978. Τότε, πήρε τον Κων/νο Μητσοτάκη, τον Αθανάσιο Κανελλόπουλο διαπρεπή καθηγητή, οικονομολόγο και δημοσιογράφο, τον Παύλο Βαρδινογιάννη, τον Μιχάλη Παπακωνσταντίνου και πολλούς άλλους.
Η νέα εποχή δεν ήταν, όμως, μόνον λόγια και πρόσωπα. Ηταν και έργα. Το πρώτο και πλέον σημαντικό αφορά τη σταθερότητα του πολιτεύματος. Από το 1832 που καθιερώθηκε ως πολίτευμα στην Ελλάδα η βασιλεία είχαμε συνεχείς εντάσεις, με συνέπεια να μην υπάρχει ομαλότητα και σταθερότητα στην πολιτική ζωή της χώρας. Για πρώτη φορα το 1974 σταθεροποιείται το πολίτευμα. Με το δημοψήφισμα το 1974, η Νέα Δημοκρατία κατέκτησε το πρώτο της μεγάλο βάθρο. Έλυσε το Πολιτειακό. Ακόμη και ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος σεβάστηκε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Το δεύτερο μεγάλο επίτευγμα της νέας εποχής ήταν το γλωσσικό. Θα θυμάστε ότι ιστορικά υπήρξε καταρχήν μεγάλη ένταση μεταξύ καθαρευουσιάνων και δημοτικιστών και μπήκε στη μέση ο Κοραής με την καθαρεύουσα. Στη συνέχεια άρχισε η διαμάχη μεταξύ καθαρευουσιάνων και δημοτικιστών. Ενας αγώνας που ταλαιπώρησε το έθνος για περισσότερο από ενάμισι αιώνα. Και ήρθε ο Καραμανλής με έναν απλό νόμο και καθιέρωσε τη δημοτική ως επίσημη γλώσσα του κράτους, δηλαδή καθιέρωσε τη γλώσσα του λαού.
Κοινωνική πολιτική
Το τρίτο μεγάλο επίτευγμα της Νέας Δημοκρατίας ήταν η κοινωνική πολιτική του Καραμανλή. Ο Καραμανλής αποδείχθει μέγας κοινωνιστής. Δημοκράτης σοσιαλιστής, προοδευτικός, ριζοσπάστης. Σε μια εποχή που ο σοσιαλισμός σάρωνε, έγινε ένας μετριοπαθής σοσιαλιστής, με την κοινωνική πολιτική του. Η πραγματική του ιδεολογία έτεινε περισσότερο προς τον κεντρώο χώρο. Προς μια κοινωνική πολιτική υπέρ του κρατικού παρεμβατισμού.
Η Ούλεν αποχώρησε από την ύδρευση της πρωτεύουσας και παρέδωσε τα σκήπτρα στο κράτος το 1974. Κρατικοποιήθηκε η Ολυμπιακή Αεροπορία, τα Ναυπηγεία. Δεν πούλησε. Αγόρασε. Ο Καραμανλής ήταν ένας άνθρωπος ανοιχτών οριζόντων. Το τέταρτο μεγάλο βήμα, και όχι αξιολογικά, ήταν η ένταξή μας στην Ευρώπη. Ο Καραμανλής είχε ξεκινήσει τη σύνδεση της Ελλάδας με την ΕΟΚ το 1961. Μετά το ’74 κατάφερε να ξεπεράσει τις δυσκολίες στην ένταξη που επέφερε η χούντα. Πέτυχε τα επτά χρόνια να προσμετρηθούν στον χρόνο της ένταξης. Κατάφερε να υπογραφεί η συνθήκη προσχώρησης της Ελλάδας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες το 1979 και γίναμε το 10ο μέλος της Κοινής Αγοράς το 1981. Αλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα της νέας εποχής του Κωνσταντίνου Καραμανλή ήταν το σφοδρό κτύπημα που κατεφέρθη στην ακροδεξιά. Μέχρι που εμφανίσθηκε η Χρυσή Αυγή.
«Ο στρατός στους στρατώνες»
Τελευταίο σημαντικό γνώρισμα της εποχής αποτέλεσε το γνωμικό «ο στρατός στους στρατώνες». Για πρώτη φορά ο ελληνικός στρατός σταμάτησε να μετέχει στην πολιτική ζωή. Ο 20ος αιώνας υπήρξε ταραχώδης σε αυτό το θέμα. Επανάσταση το 1909, διχασμός το 1915-17, επανάσταση το 1922, κίνημα του Λεοναρδόπουλου το 1923, κίνημα του Πλαστήρα το 1933, νέο κίνημα το 1935, δικτατορία Μεταξά, εμφύλιος πόλεμος, δικτατορία το 1967. Είχαμε συνέχεια παρεμβάσεις του στρατού. Όμως φέτος, για πρώτη φορά συμπληρώνουμε 50 συνεχή χρόνια, που ο ελληνικός στρατός στους στρατώνες.
Αυτό είναι προς τιμήν του στρατού, αλλά και αυτών που εργάσθηκαν γι αυτό. Και είναι βέβαια ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Ευάγγελος Αβέρωφ». Και καταλήγει ο κ. Αθανασιάδης: «Ο πυρσός με τη φλόγα έχει διαχρονική σημασία. Διαπιστώνεται και φωτίζει την οικουμένη σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δράσης».
