Αναδημοσίευση από datajournalists.co.uk
Αλλάζει ο χάρτης της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας καθώς τα πολεμικά μέτωπα χτυπούν την πόρτα της Ευρώπης στα ανατολικά σύνορά της αλλά και στη Μέση Ανατολή. Στην Ελλάδα, όμως, το μέλλον των Ελληνικών Αμυντικών Συστημάτων ακροβατεί μεταξύ επανεκκίνησης, εκσυγχρονισμού και πρόωρου κλεισίματος ενώ οι αποθήκες πυρομαχικών του Ελληνικού Στρατού είναι άδειες.
- Του Πάνου Κατσαχνιά
Ήδη από την ημέρα εξαγγελίας του «Κυβερνητικού Πάρκου» από τον Κυριάκο Μητσοτάκη (3 Απριλίου 2021), στην έκταση του Συγκροτήματος Εργοστασίων Υμηττού (ΣΕΥ) των Ελληνικών Αμυντικών Συστημάτων (ΕΑΣ) στον Υμηττό, είχαν εκφραστεί φόβοι ότι αυτή η «διπλή παρέμβαση» δεν λάμβανε υπόψη της ότι στον συγκεκριμένο χώρο εξακολουθεί να υφίσταται παραγωγή αμυντικού υλικού που δεν θα μπορούσε να σταματήσει για κάποια -έστω και λίγα- χρόνια, προκειμένου να μετεγκατασταθεί στο Λαύριο ή αλλού, ώστε στη θέση της να δημιουργηθούν τα όσα εξήγγειλε ο πρωθυπουργός.
Δεν ήταν καθόλου τυχαίο άλλωστε, ότι ο χώρος της «παλιάς ΠΥΡΚΑΛ» -όπως έχει καθιερωθεί να αποκαλείται- παρουσιαζόταν ως «εγκαταλελειμμένος» προκειμένου να μοιάζει θετική η εξέλιξη της μελλοντικής αξιοποίησης του. Παρόλο που αυτό ερχόταν σε αντίθεση με το προβαλλόμενο ταυτόχρονα επιχείρημα (κοινά αποδεκτό κατά τα άλλα), της απομάκρυνσης μιας αμυντικής βιομηχανίας από τον οικιστικό ιστό της πόλης, κάτι που άλλωστε προβλεπόταν από τη δεκαετία του ’90 να συμβεί.
Φόβοι που ακόμη και σήμερα, τρία χρόνια μετά, συντηρούνται, μιας και έχουν γίνει μελέτες για τη δημιουργία του «Κυβερνητικού Πάρκου», με τη μεταφορά σε αυτό 9 υπουργείων και 4 Ανεξάρτητων Αρχών, αλλά καμία ακόμα (μόνο σχέδια), για τη μετεγκατάσταση του συνόλου των εγκαταστάσεων και υπηρεσιών του ΣΕΥ.
Λίγες ημέρες μετά την πανηγυρική εξαγγελία του πρωθυπουργού, με φόντο ένα από τα ιστορικότερα εργοστάσια του Συγκροτήματος, στο οποίο είχε πραγματοποιηθεί, η δίκη από Γερμανούς στρατοδίκες, των σαμποτέρ που οργάνωσαν τη δολιοφθορά στους κινητήρες των μαχητικών τους αεροπλάνων που επισκευαζόντουσαν εκεί στην Κατοχή, δόθηκε μια διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου τεσσάρων υπουργών (του υπουργού Οικονομικών, Χρήστου Σταϊκούρα, του υπουργού Ανάπτυξης, Άδωνι Γεωργιάδη, του αναπληρωτή υπουργού, Νίκου Παπαθανάση και του υφυπουργού παρά τω πρωθυπουργώ, Άκη Σκέρτσου), κατά την οποία δηλώθηκε ότι αφ’ ενός θα διατηρηθεί η παραγωγική λειτουργία του ΣΕΥ ως έχει και αφ’ ετέρου ότι το σύνολο των εγκαταστάσεών του θα μεταφερθούν στην έκταση της εταιρείας στο Λαύριο, η οποία είναι 600 στρέμματα και άρα μπορεί να φιλοξενήσει μαζί με τα υπάρχοντα και τα επιπλέον κτίρια που απαιτούνται για τη μετεγκατάσταση του.
Για την αναγκαστική απαλλοτρίωση της έκτασης των 155 στρεμμάτων της πρώην ΠΥΡΚΑΛ, το υπουργείο Οικονομικών (ΥΠΟΙΚ) χρησιμοποίησε Ορκωτούς Εκτιμητές του Δημοσίου από το αντίστοιχο Μητρώο του Σώματος για να καταλήξει στο αντικειμενικά χαμηλό τίμημα των 31 εκατ. ευρώ.
Η Διοίκηση των ΕΑΣ όμως όφειλε να είχε ορίσει και δικό της εκτιμητή για την απαλλοτρίωση, ώστε να είναι νομικά καλυμμένη. Γιατί οι παλαιότερες εκτιμήσεις που έχει στα χέρια της από Ορκωτούς Εκτιμητές του Δημοσίου καταγράφουν μεγαλύτερη αξία από εκείνη για την οποία δόθηκε η έκταση.
Ακολούθως ανατέθηκε από το ΥΠΟΙΚ στην εταιρεία Deloitte μια μελέτη για τη μετεγκατάσταση. Η εταιρεία υπέβαλε τον Δεκέμβριο του 2021 ένα Σχέδιο στο οποίο εξετάζει τις πιθανές περιοχές μετεγκατάστασης, με βάση τον πιο σύντομο χρόνο και το μικρότερο κόστος. Χωρίς να λαμβάνει υπόψη της τη διατήρηση της παραγωγικής δυνατότητας της εταιρείας, επιλέγει αντί του Λαυρίου, τις εγκαταστάσεις των ΕΑΣ στην Μάνδρα Αττικής. Επισημαίνοντας βέβαια, ότι καλό είναι να μην γίνονται επιμέρους μελέτες, αλλά ένα ενιαίο επιχειρησιακό σχέδιο που να λαμβάνει υπόψη του το σύνολο των εργοστασίων και της εταιρείας…
Στην περίπτωση της Deloitte όμως, προέκυψε ότι η πιο οικονομική λύση είναι η μεταφορά μέρους των γραμμών παραγωγής και της Διοίκησης στις εγκαταστάσεις της Μάνδρας.
Τα τρία αυτά χρόνια, από την εξαγγελία του «Κυβερνητικού Πάρκου» δηλαδή και μετά, με το πρόσχημα της μετεγκατάστασης από την έκταση της παλιάς ΠΥΡΚΑΛ του ΣΕΥ, η κυβέρνηση έχει επιδείξει μια αδιαφορία για το μέλλον των ΕΑΣ.
Ενώ είχε εξαγγείλει επίσημα ο πρώην υπουργός Άμυνας, Νίκος Παναγιωτόπουλος πακέτο συμβάσεων αξίας 300 εκατ. ευρώ για τα ΕΑΣ, η ανάθεση δεν έγινε ποτέ, λόγω της επικείμενης μετεγκατάστασης του ΣΕΥ.
Άλλωστε όπως ο ίδιος ο τότε υφυπουργός, Νίκος Χαρδαλιάς είχε δηλώσει κατά την απολογιστική του συνέντευξη φεύγοντας από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, από τα 20 δισ. ευρώ αμυντικών παραγγελιών, μόνο ένα ποσοστό της τάξης του 2,7% πήγε στην ελληνική αμυντική βιομηχανία.
Στα μέσα του 2023 το ΥΠΟΙΚ ως ιδιοκτήτης, αλλά χωρίς να είναι αρμόδιο (υπουργείο Άμυνας), αποφάσισε ο εξοπλισμός του Οβιδουργείου να πάει για αποθήκευση. Το Σεπτέμβριο του 2023 γίνεται μια Ερώτηση στη Βουλή από τον Βουλευτή του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, Δημήτρη Μπιάγκη για το αν τα ΕΑΣ θα σταματήσουν να παράγουν μεταλλικούς κορμούς βλημάτων και μάλιστα «ως κίνητρο σε ξένο επενδυτή» όπως ανέφερε χαρακτηριστικά. Με το ΥΠΟΙΚ να απαντά ότι για το θέμα ασχολείται το υπουργείο… Άμυνας.
Το Οβιδουργείο διαθέτει πολύ μεγάλες μηχανές όπως είναι η πρέσα των 3,5 τόνων -μοναδική στα Βαλκάνια- που με θερμή εξέλαση φτιάχνει τον μεταλλικό κορμό του βλήματος των 155 χιλ. Ακολουθεί η πρέσα «κωνικοποίησης», που χάλασε το 2019, κόστους σήμερα 2,5 με 3 εκατ. ευρώ. Αντί να δοθούν τα χρήματα αυτά για την αντικατάστασή της, προκειμένου σε σύντομο χρονικό διάστημα να συνεχιστεί στον Υμηττό η παραγωγή του ατσαλένιου κορμού και ακολούθως η γόμωση των βλημάτων στο Λαύριο με ΤΝΤ, για την κάλυψη των εθνικών αναγκών, καθώς και της ολοένα αυξανόμενης ζήτησης διεθνώς (εξαιτίας κυρίως του πολέμου στην Ουκρανία που ξέσπασε το 2022), η συγκεκριμένη γραμμή παραγωγής σταμάτησε να λειτουργεί το 2019 όταν και ολοκλήρωσε την παραγωγή 18.500 βλημάτων 76/62 για τα πυροβόλα Oto Melara του Πολεμικού Ναυτικού. Σε δηλώσεις του τότε, ο πρώην υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Παναγιωτόπουλος είχε πει ότι επίκειται δεύτερη παραγγελία για το συγκεκριμένο πυρομαχικό.
Ο πόλεμος άλλαξε τα δεδομένα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Κυρίως στο πλαίσιο, του εξορθολογισμού και της αναδιάταξης της αμυντικής παραγωγής στην Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου αυτή να αυξηθεί, ώστε να καλύψει τόσο τις νέες ανάγκες των Κρατών-Μελών -και προφανώς της συμμαχίας του ΝΑΤΟ- όσο και τις συνεχιζόμενες ανάγκες για την ενίσχυση σε πολεμικό υλικό της Ουκρανίας.
Για τον λόγο αυτό και η ΕΕ προκήρυξε το πρόγραμμα Act in Support Ammunition Production (ASAP), που αφορά στην κατασκευή πυρομαχικών για την Ουκρανία, με τον Ευρωπαίο Επίτροπο Εσωτερικής Αγοράς, Τιερύ Μπρετόν, να επισκέπτεται και τις εγκαταστάσεις του Υμηττού, στις 28 Απριλίου 2023, στο πλαίσιο συναντήσεών του με υπουργούς Άμυνας Κρατών-Μελών της ΕΕ και επισκέψεών του σε ευρωπαϊκές αμυντικές βιομηχανίες. Ακολούθησε πρόσκληση της Διοίκησης των ΕΑΣ σε κλειστή συνάντηση στις Βρυξέλλες, υπό την προεδρία του Ύπατου Εκπροσώπου Ζοζέπ Μπορέλ, ως μία εκ των μόλις 10 ευρωπαϊκών εταιρειών παραγωγής πυρομαχικών που κλήθηκαν σε αυτή εκφράζοντας την επιθυμία για εμπλοκή των ΕΑΣ στο πρόγραμμα για την παραγωγή -σε πρώτη φάση- 1 εκατ. βλημάτων 155 χιλ. με χρηματοδότηση κατά 50% του κόστους των επενδυτικών αναγκών για την ενεργοποίηση των γραμμών παραγωγής τους.
Η τιμή του βλήματος των 155 χιλ. που στο πρόσφατο παρελθόν ήταν 800 δολάρια, σήμερα κυμαίνεται από 2.500 δολάρια και πάνω. Κι αυτό γιατί οι Ουκρανοί βάλουν καθημερινά περί τα 10.000 βλήματα. Για το λόγο αυτό ΕΕ και ΝΑΤΟ έχουν μηδενίσει τα αποθέματά τους. Με την Ελλάδα να έχει στείλει έως τώρα 70.000 βλήματα 155 χιλ. και 400.000 βλήματα 105 χιλ., με βάση μια μυστική σύμβαση που υπογράφηκε τον Αύγουστο του 2023 με την Τσεχία, για παραγωγή βλημάτων για την Ουκρανία.
Κυβέρνηση και Διοίκηση των ΕΑΣ αγνοούν τα δεδομένα αυτά, υπηρετώντας αμφότεροι τη γραμμή της μετεγκατάστασης του ΣΕΥ, προκειμένου να δημιουργηθεί στον Υμηττό το «Κυβερνητικό Πάρκο». Χωρίς ταυτόχρονα να δεσμεύονται τα αναγκαία κονδύλια για τη δημιουργία των νέων εγκαταστάσεων που απαιτούνται για κάτι τέτοιο (και με τις προδιαγραφές που προβλέπονται λόγω αντικειμένου), ώστε να καταστούν τα ΕΑΣ πλήρως παραγωγικά και κατά συνέπεια κερδοφόρα -λόγω και της σημερινής συγκυρίας- στηρίζοντας παράλληλα την αμυντική ικανότητα της χώρας σε ένα ρευστό διεθνές περιβάλλον όπως είναι το σημερινό.
Σε έναν τομέα όπως είναι αυτός της κατασκευής συμβατικών όπλων, όπου 150 χρόνια τώρα, τα ΕΑΣ -και οι 300+ εργαζόμενοί που τους έχουν απομείνει – κατέχουν τέτοια συσσωρευμένη τεχνογνωσία, θα μπορούσαν να καταστούν δυνατοί παίκτες στη διεθνή αγορά κι όχι απλοί υπεργολάβοι ξένων εταιρειών όπως οδηγούνται να γίνουν. Αντίθετα, προκρίνεται και υπηρετείται το σχέδιο που προβλέπει την μακρά αποθήκευση του εξοπλισμού της συγκεκριμένης γραμμής παραγωγής βλημάτων μεγάλου διαμετρήματος.
Ο Γραμματέας του Σωματείου Εργαζομένων στο ΣΕΥ και Εκπρόσωπος των Εργαζομένων στο ΔΣ των ΕΑΣ, Γιάννης Σαράντης, δηλώνει στους Data Journalists ότι η πραγματικότητα είναι πως κανέναν δεν ενδιαφέρει από τους κυβερνώντες η συμβολή των ΕΑΣ στην Εθνική Άμυνα. Παράδειγμα οι αποθήκες του Ελληνικού Στρατού που έχουν αδειάσει από βλήματα των 155 χιλ. «Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα είναι “γυμνή” από αμυντικό υλικό που έχει ανάγκη».
Επιπλέον, τα ΕΑΣ στο Λαύριο διέθεταν γραμμή παραγωγής ΤΝΤ (Τρινιτροτολουόλιο) που εδώ και 27 χρόνια έχει κλείσει για λόγους ασφαλείας. Είναι το πιο γνωστό και δοκιμασμένο στρατιωτικό εκρηκτικό υλικό παγκοσμίως, που σήμερα όμως στην Ευρώπη παράγεται μόνο στην Πολωνία και που λόγω των αυξημένων αναγκών, η τιμή του έχει εκτοξευθεί. Με τις γομώσεις έκτοτε να πραγματοποιούνται στο Λαύριο με εισαγόμενο ΤΝΤ από την Ινδία και άλλες χώρες του Κόσμου.
Από δήμαρχοι, κλητήρες
Λόγω της μεγάλης ζήτησης για βλήματα των 155 χιλ., πολλές εταιρείες διεθνώς που έχουν συνάψει μεγάλα συμβόλαια, ψάχνουν τρίτες ως υπεργολάβους για την συμπαραγωγή τους και την έγκαιρη αποστολή των παραγγελιών στην Τσεχία η οποία έχει αναλάβει για λογαριασμό του ΝΑΤΟ, τη συλλογή των όπλων και πυρομαχικών που προορίζονται για την Ουκρανία.
Τα ΕΑΣ, χωρίς τη δυνατότητα πλέον παραγωγής του μεταλλικού κορμού των βλημάτων των 155 χιλ., καθώς και παραγωγής ΤΝΤ για την γόμωσή τους, χωρίς έρευνα αγοράς και χωρίς διεθνή διαγωνισμό, απάντησαν θετικά στο κάλεσμα της «MSM EXPORT s.r.o.», μιας μεγάλης εταιρείας από την Σλοβακία, για ανάληψη μέρους της παραγωγής, με αποκλειστική συνεργασία τριών χρόνων στις εγκαταστάσεις του Λαυρίου. Αρχικά ανέθεσαν στα ΕΑΣ τη γόμωση 100.000 εισαγόμενων κορμών βλημάτων των 155 χιλ., με 80 ευρώ το κομμάτι για τα πρώτα 50.000 και 90 ευρώ για τα υπόλοιπα…
Επιπλέον η διοίκηση των ΕΑΣ, το ΥΠΟΙΚ ως μέτοχος και το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, δεν υπέβαλαν καμία πρόταση στο ASAP, αλλά συμφώνησαν μαζί με τους Σλοβάκους (που δεν τους ενδιέφερε ο μεταλλικός κορμός των βλημάτων 155 χιλ., αφού έχουν τους δικούς τους), στην ίδρυση Κοινοπραξίας η οποία υπέβαλε τρεις προτάσεις στο πρόγραμμα: Για βελτιώσεις στην γραμμή της γόμωσης του Λαυρίου, για παραγωγή ΤΝΤ και για ίδρυση γραμμής παραγωγής κόκκων για βλήματα τύπου Καιόμενης Βάσης (Base Bleed).
Μετεγκατάσταση του ΣΕΥ
Από μελέτη για το ΤΑΙΠΕΔ που έχει εκπονήσει ομάδα εταιρειών τον Δεκέμβριο του 2023, προκύπτει ότι για να μετεγκατασταθεί το ΣΕΥ στην Μάνδρα πρέπει να ξηλωθεί ολόκληρη…
Στη Μάνδρα υπάρχει κτίριο 10.000 τ.μ. στο οποίο λειτουργεί γραμμή παραγωγής για μεγάλα οπλικά συστήματα. Για την συντήρηση των αντιαεροπορικών συστημάτων «Patriot» και «Βέλος», παλαιότερα του περίφημου «Άρτεμις 30» και σήμερα για την αναβάθμιση των ΒΜΡ-1 του ΕΣ που θα δοθούν στην Αίγυπτο.
Για τη μετεγκατάσταση εκεί μόνο του Καλυκοποιείου, της γραμμής παραγωγής του πυραύλου IRIS-T και της κεντρικής Διοίκησης από τον Υμηττό, θα χρειαστεί να ξηλωθούν οι υφιστάμενες γραμμές παραγωγής, να γίνει η απαραίτητη ανακαίνιση και διαρρύθμιση του κτιρίου, ώστε να μπορούν να φιλοξενηθούν οι νέες. Ακόμα κι έτσι, με βάση τους υπολογισμούς της Deloitte που δεν υπολόγισε τον όροφο του Καλυκοποιείου, είναι λάθος κατά 15.000 τ.μ. Άρα, ούτε το Καλυκοποιείο μόνο του δεν χωράει. Η δε γραμμή παραγωγής του IRIS-T έχει ακόμα ανεκτέλεστο υπόλοιπο της τάξης των 20 εκατ. ευρώ, ενώ αναμένεται και νέα παραγγελία από τους Γερμανούς για την Ουκρανία. Πώς θα διακοπεί η παραγωγή του, προκειμένου να πάει στην Μάνδρα;
Κινητικότητα
Τα ΕΑΣ όλα αυτά τα χρόνια έχουν απωλέσει το μεγαλύτερο μέρος του στελεχιακού και εργατικού τους δυναμικού. Αφού και η τωρινή, αλλά και η προηγούμενη κυβέρνηση, ενθάρρυναν τη φυγή των εργαζομένων μέσω «Κινητικότητας» σε άλλα υπουργεία και υπηρεσίες του Δημοσίου. Γεγονός που αναπόφευκτα περιορίζει και τις όποιες παραγωγικές τους δυνατότητες. Αντικαθιστώντας τους -όχι φυσικά στο σύνολό τους- με δανειζόμενους ανειδίκευτους εργαζόμενους από την εταιρεία ΟΝΕΧ Shipyards & Technologies.
Τα προβλήματα ξεκίνησαν το 2012 όταν η ΕΕ κατηγορούσε την Ελλάδα για -παράνομες- κρατικές επιδοτήσεις 1 δισ. ευρώ προς τα ΕΑΣ από τη δημιουργία τους το 2004 και ότι έπρεπε να κλείσουν ή να γίνουν αποκλειστικά στρατιωτικό εργοστάσιο (όπως έγινε με τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά), γιατί δεν μπορούσαν να έχουν ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς.
Ξεκίνησε λοιπόν, μια εσωτερική μελέτη -χωρίς εξωτερικές συνεργασίες- με επικεφαλής της ομάδας τον κ. Παναγιώτη Μοσχολιό, που τεκμηρίωσε ότι από το ποσό αυτό, τα 940 εκατ. ευρώ αφορούσαν παραγγελίες του υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Για το ποσό των 60 εκατ. ευρώ η ποινή που επιβλήθηκε στα ΕΑΣ ήταν να απωλέσουν το πολιτικό τους κομμάτι που παρήγαγε φυσίγγια κυνηγιού και δυναμίτιδες για το εμπόριο και διασπάστηκε, ώστε να οδηγηθεί σε εκκαθάριση.
Επιπλέον, η Τρόικα απαιτούσε τη μείωση του προσωπικού από 700 υπαλλήλους -τότε- σε 500 που μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις μετατράπηκε σε πρόγραμμα οικειοθελών αποχωρήσεων. Σε συμφωνία με το Σωματείο και με επιλογή προσώπων τέτοια, ώστε να μην προκληθεί ζημιά στην παραγωγή.
Το Σχέδιο Αναδιάρθρωσης της εταιρείας που περιελάμβανε και Διαγνωστική Ανάλυση και Δράσεις για τα οικονομικά της, το 2013 (επί Δημήτρη Αβραμόπουλου υπουργού Άμυνας και Φώφης Γεννηματά ως αναπληρώτριας), παρόλο που εγκρίθηκε από την ΕΕ, δεν εφαρμόστηκε τελικά, ούτε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, ούτε από την ΝΔ, χωρίς όμως ν’ αντικατασταθεί από κάποιο άλλο.
Στο Σχέδιο Αναδιάρθρωσης προβλέπονταν από την Τρόικα οι εξής σκληροί όροι προκειμένου αυτό να εφαρμοστεί:
• Θετικό EBITDA (Earnings Before Interest, Tax, Depreciation, and Amortization) από τον πρώτο χρόνο εφαρμογής του (2014)
• Η διάσπαση των ΕΑΣ σε πολιτικό και στρατιωτικό τομέα και εκκαθάριση του πρώτου
• Εφαρμογή της οικειοθελούς αποχώρησης 200 εργαζομένων
Στελεχιακό δυναμικό
Το πρόβλημα με την αποχώρηση εργαζομένων όλα αυτά τα χρόνια, δεν είναι «απλά» αριθμητικό. Είναι κυρίως ότι όλοι εκείνοι που φεύγουν, κουβαλούν μια πολύ μεγάλη τεχνογνωσία και εξειδίκευση, που είναι άκρως απαραίτητη ώστε να μπορούν τα ΕΑΣ να συνεχίζουν να είναι «μάχιμα». Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι εργαζόμενοι που έχουν αποχωρήσει πλέον από τα ΕΑΣ, είναι επιφανή στελέχη στις αμυντικές βιομηχανίες άλλων χωρών.
Στο παρελθόν –επί Μποδοσάκη ακόμα– το πρόβλημα αυτό είχε λυθεί με την ύπαρξη Σχολής Μαθητείας μέσα στην ΠΥΡΚΑΛ, τριετούς φοίτησης, όπου ήδη από το δεύτερο έτος, οι εκπαιδευόμενοι τοποθετούνταν δίπλα στους μάστορες, προκειμένου να τους μεταλαμπαδεύσουν τις γνώσεις και την εμπειρία τους. Γνωρίζοντας επιπλέον, πως οι αριστούχοι προσλαμβάνονταν στην εταιρεία, αμέσως μετά την αποφοίτηση τους από τη Σχολή. Καθεστώς που ανατράπηκε όταν οι προσλήψεις στα ΕΑΣ άρχισαν να γίνονται μέσω ΑΣΕΠ.
Οι αιτίες των ελλειμμάτων
Ποια είναι η βασική αιτία που δημιουργούνται τα ελλείμματα στα ΕΑΣ; Το μεγάλο ποσοστό υποαπασχόλησης.
Γιατί έχει μεγάλο ποσοστό υποαπασχόλησης, ακόμα και τις περιόδους που «έτρεχαν» μεγάλες συμβάσεις;
Διότι διαχρονικά η εταιρεία από τότε κιόλας που άνηκε στον Μποδοσάκη, έφτιαχνε γραμμές παραγωγής για να καλύψει ανάγκες των ΕΕΔ. Για τον λόγο αυτό οι Διοικήσεις δεν μπορούσαν να τις κλείσουν, αφού έπρεπε να συνηγορήσουν σε αυτό ο Στρατός και το υπουργείο Εθνικής Άμυνας.
Αυτές λοιπόν, οι γραμμές παραγωγής που παρέμεναν ενεργές, αλλά υποαπασχολούμενες, δημιουργούσαν όλα αυτά τα χρόνια τα ελλείμματα στην εταιρεία, που κανονικά θα έπρεπε να καλύπτει ο Στρατός.
Φυσικά υπήρξαν και υπάρχουν κι άλλοι πολλοί λόγοι, για τη δημιουργία των ελλειμμάτων στα ΕΑΣ, αλλά αυτός είναι ο βασικότερος.
Η σημερινή Διοίκηση, που είναι η μακροβιότερη που έχει περάσει από τα ΕΑΣ τα τελευταία χρόνια, όντας στο τιμόνι της επιχείρησης από το 2019, έχει διαχειριστεί 5 χρόνια τώρα τουλάχιστον 160 εκατ. ευρώ από αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου. Χρήματα για τα οποία ποτέ δεν πραγματοποιήθηκε έλεγχος από το Δημόσιο για το πώς αξιοποιήθηκαν. Παρόλο που κατά καιρούς έχουν κατατεθεί αλλεπάλληλες ερωτήσεις στην Βουλή από κόμματα της αντιπολίτευσης για δαπάνες που δεν έχουν να κάνουν με την εταιρεία και το αντικείμενό της. Όπως για παράδειγμα, οι συμβάσεις για την υλοποίηση μελετών, η παροχή συμβουλών, κόστους 200.000 ευρώ, με αντικείμενο «Την εξοικονόμηση πόρων και τον περιορισμό της σπατάλης».
Την ίδια ώρα που δεν πραγματοποιείται καμιά σοβαρή επένδυση σε τομείς της εταιρείας που οι ανάγκες είναι αντικειμενικά μεγάλες, δαπανώνται χρήματα από τα ΕΑΣ προς την εταιρεία ΟΝΕΧ για τον δανεισμό ενός αριθμού ανειδίκευτων εργαζομένων -απαραίτητων όμως- ώστε να βγαίνει η παραγωγή και να εξυπηρετούνται οι παραγγελίες τους, χωρίς να γνωρίζουν τα ποσά που ακριβώς πληρώνονται τελικά οι συγκεκριμένοι για τη δουλειά που καλούνται να κάνουν.
Σύμφωνα με τα όσα λέει στους Data Journalists ο πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων στο ΣΕΥ, Παναγιώτης Ρίζος, το 1983 στην τότε ΠΥΡΚΑΛ εργαζόταν πάνω από 3.500 άτομα, καλύπτοντας τρεις βάρδιες το 24ωρο. Οι αποθήκες ήταν πάντοτε γεμάτες, οπότε υπήρχε και η δυνατότητα σύντομης παράδοσης των παραγγελιών στους εκάστοτε πελάτες. Οι τελευταίοι που προσλήφθηκαν μέσω ΑΣΕΠ στην εταιρεία (ειδικευμένοι) ήταν το 2002. Βέβαια λόγω συνταξιοδοτήσεων και μετατάξεων μέσω «Κινητικότητας», έχουν στην πορεία όλων αυτών των ετών φύγει εκατοντάδες.
Γραφειοκρατία
Η γραφειοκρατία μετά την «Κινητικότητα» είναι ο δεύτερος λόγος υπονόμευσης του έργου των ΕΑΣ. Έρχεται λοιπόν ως μνημονιακή υποχρέωση από την Τρόικα και νομοθετείται από την κυβέρνηση των Σαμαρά-Βενιζέλου η υποχρέωση στις Κρατικές αμυντικές βιομηχανίες να λειτουργούν με βάση το θεσμικό πλαίσιο με το οποίο π.χ. λειτουργεί το ΙΚΑ. Έτσι, υπονομεύονται ευθέως όλες οι απαιτούμενες λειτουργίες, καθιστώντας τα ΕΑΣ «αργοκίνητο καράβι» συγκριτικά με τον ανταγωνισμό στην ελεύθερη αγορά, που πηγαίνει κι αγοράζει άμεσα πρώτες ύλες ή δίνει γρήγορα προσφορές σε εξαγωγικούς πελάτες.
Αν και πολλά πράγματα έπρεπε να διορθωθούν στην εσωτερική λειτουργία των ΕΑΣ αυτά δεν έγιναν ποτέ. Σήμερα το Κράτος θα έπρεπε να έχει καταρτίσει ένα Σχέδιο, ώστε εκμεταλλευόμενο τη συγκυρία και αξιοποιώντας τις δυνατότητες που προσφέρει για τον λόγο αυτό η Ευρωπαϊκή Ένωση, να βγάλουν τα ΕΑΣ καθαρά κέρδη, για να αρχίσουν να καλύπτουν τα ελλείμματά τους.
Κερδίζοντας έτσι τον απαραίτητο χρόνο ώστε να προχωρήσουν στη συνέχεια σε επενδύσεις για την παραγωγή νέων προϊόντων. Καθιστώντας τα έτσι ανταγωνιστικά στην παγκόσμια αγορά. Με επιπλέον δεδομένο ότι τα ΕΑΣ είναι οι φυσικοί κληρονόμοι πετυχημένων εμπορικών και επιχειρηματικών «συνταγών» 150 χρόνων.
Ο Διευθύνων Σύμβουλος των ΕΑΣ, Νίκος Κωστόπουλος, μιλώντας στους Data Journalists τόνισε χαρακτηριστικά πως η εταιρεία έχοντας ταλαιπωρηθεί επί δεκαετίες, εξαιτίας της τόσο στενής σχέσης της με το ελληνικό κράτος και των αδυναμιών και δυσλειτουργιών που προέκυπταν από τη σχέση αυτή, σήμερα, εν μέσω μιας σοβαρής προσπάθειας αναδιάρθρωσης και εξυγίανσης, τόσο σε διοικητικό, όσο και σε οικονομικό επίπεδο, στοχεύει να εκμεταλλευτεί την αρνητική συγκυρία των πολέμων, που έχει δημιουργήσει μια αυξημένη ζήτηση σε πολεμικό υλικό, διεθνώς, αλλά και στην ΕΕ πιο συγκεκριμένα.
Η περίπτωση του Αιγίου
Το Αίγιο διαθέτει ένα πολύ σύγχρονο εργοστάσιο για τη συναρμολόγηση και κατασκευή εξαρτημάτων φορητού οπλισμού.
Στο εργοστάσιο του Αιγίου τα μηχανήματα είναι προγραμματιζόμενα. Αυτό έδινε τη δυνατότητα στους εργαζόμενους που έφευγαν το μεσημέρι να προγραμματίσουν τα μηχανήματα, ώστε να ξεκινήσουν το ζέσταμά τους μισή ώρα πριν το ξεκίνημα της δουλειάς της επόμενης ημέρας, κερδίζοντας έτσι ωφέλιμο χρόνο για παραγωγή.
Εδώ και ένα χρόνο περίπου, οι εργαζόμενοι δεν μπαίνουν στο κτίριο του εργοστασίου μετά από απόφαση της Διοίκησης γιατί είναι επικίνδυνο εξαιτίας των σεισμών το 1995. Χωρίς όμως να γίνεται και κάτι για να επισκευαστεί.
Προοπτικές των ΕΑΣ
Αυτή τη στιγμή η αμυντική βιομηχανία διεθνώς είναι σε αναβρασμό, καθώς η ζήτηση έχει αυξηθεί δραματικά κι έτσι προβλέπεται να κινηθεί και τα επόμενα 10 χρόνια. Η γερμανική Rheinmetall φτιάχνει καινούργιο εργοστάσιο για την παραγωγή βλημάτων 155 χιλ. στην Ρουμανία.
Υπάρχουν σήμερα τεράστιες ευκαιρίες, στη διεθνή αγορά, ώστε τα ΕΑΣ να περιορίσουν τα ελλείμματα τους και να δοθεί ο κατάλληλος χρόνος στην κυβέρνηση για να επεκταθούν τα ΕΑΣ σε νέα προϊόντα και νέες αγορές. Με τις ανάγκες για φυσίγγια φορητού οπλισμού σήμερα να είναι τεράστιες υπάρχει έντονο ενδιαφέρον Ελλήνων και ξένων επενδυτών για το Καλυκοποιείο ακόμα και χωρίς να περάσει στην κυριότητά τους.
