Το πρόσφατο διάβημα διαμαρτυρίας της Λιβύης στην Αθήνα για τις σεισμικές έρευνες σε οικόπεδα νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης- κατόπιν οδηγιών της Αγκυρας– επαναφέρει στο προσκήνιο το άλυτο μέχρι στιγμής θέμα οριοθέτησης ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Λιβύη.
- Από την Κύρα Αδάμ
Ο πραγματικός λόγος αυτής της διένεξης είναι τα σχέδια της Αγκυρας να εξαφανιστούν, με συμφωνία Ελλάδας – Λιβύης, η ΑΟΖ και η υφαλοκρηπίδα της Γαύδου, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για το μηδενισμό ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας στο Καστελόριζο, που θα αφήσει ολόκληρη την ανατολική Μεσόγειο στα χέρια της Τουρκίας.
Η επίδοση διαμαρτυρίας από την προσωρινή κυβέρνηση της Λιβύης, αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ, στον Ελληνα πρεσβευτή στην Τρίπολη κ. Γαριλίδη, δημιουργεί παγίωση καθεστώτος σε βάρος της ελληνικής κυριαρχίας στο σύνολο της ανατολικής και της νοτιοδυτικής Μεσογείου. Αυτό προκύπτει από την καταγραφή των επίσημων εγγράφων και στοιχείων που θα παρατεθούν και φαίνεται πεντακάθαρα ότι η διαμαρτυρία αυτή δόθηκε στον Ελληνα πρεσβευτή έπειτα από νομική τεχνική και διπλωματική υπόδειξη της Αγκυρας.
Με καθοδήγηση
Η διαμαρτυρία δόθηκε μετά την ολοκλήρωση των σεισμογραφικών ερευνών του νορβηγικού ερευνητικού σκάφους «Ramform Atlas» (κεντρική φωτό) στα οικόπεδα νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Η Λιβύη και η καθοδηγήτρια Τουρκία περίμεναν να τελειώσουν οι διερευνητικές διεργασίες του σκάφους και μετά να υποβάλουν το διάβημα. Και τούτο διότι στην περίπτωση που, σύμφωνα με τη Λιβύη, εθίγοντο τα κυριαρχικά δικαιώματα της Λιβύης, θα έπρεπε η χώρα να προσφύγει στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, γεγονός που δεν έπραξε αλλά περίμενε να ολοκληρωθούν οι έρευνες και να υποβάλει το διάβημα.
Η λιβυκή κυβέρνηση είχε υποβάλει κι άλλο διάβημα στην Αθήνα το 2019, πριν αρχίσουν οι έρευνες, μετά τον καθορισμό των ελληνικών οικοπέδων. Η Λιβύη, σε συνεργασία με τη Τουρκία, υπέγραψε το 2022 μνημόνιο με την Αγκυρα για κοινές έρευνες και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στις θαλάσσιες περιοχές της Λιβύης. Το μνημόνιο αυτό παραμένει σήμερα σε ισχύ, παρά την ακύρωσή του από το Διοικητικό Εφετείο της Λιβύης.
Με δόλο
Η Λιβύη ουδέποτε έβγαλε από το στόχαστρό της την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ νότια νοτιοδυτικά της Κρήτης και όλες οι ενέργειές της τελούν από πολλού χρόνου υπό την υψηλή καθοδήγηση της Αγκυρας, η οποία επιχειρεί να κατοχυρώσει και να διευρύνει τα δικά της συμφέροντα σε ολόκληρη την περιοχή της Μεσογείου. Ετσι, με την ανακοίνωση από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ των οικοπέδων νότια νοτιοδυτικά της Κρήτης το Ιούνιο του 2019, η κυβέρνηση της Τρίπολης αντέδρασε άμεσα τον Ιούλιο με διάβημα προς την Αθήνα, επιμένοντας ότι δεν έχει οροθετηθεί περιοχή ΑΟΖ μεταξύ Λιβύης Ελλάδας, γεγονός που καθιστά τα οικόπεδα νοτίως και νοτιοδυτικά της Κρήτης παράνομα.
Από τότε άρχισε μια δυσμενής εξέλιξη σε βάρος των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, με αποτέλεσμα τέλος του 2019 να συμφωνηθεί η τουρκολιβυκή ΑΟΖ επί κυβέρνησης Μητσοτάκη, όπως φαίνεται στον αναλυτικό χάρτη.
Με βάση τα μέχρι τώρα στοιχεία, είναι αποδεδειγμένο νομικά και διπλωματικά από τον ΟΗΕ ότι η τουρκολιβυκή ΑΟΖ είναι νόμιμη, με αποτέλεσμα να σακατεύονται τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα επί της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας στο σύνολο της Μεσογείου. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, το 2022 η Τουρκία υπέγραψε με τη Λιβύη μνημόνιο για κοινές έρευνες εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στις θαλάσσιες περιοχές της Λιβύης, που περιλαμβάνουν περιοχές σε βάρος της Ελλάδας, οι οποίες κείνται βόρεια του τμήματος της Λιβύης μέσα στην τουρκολιβυκή ΑΟΖ.
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ όρισε τα οικόπεδα αυτά με βάση τον νόμο 4001/2011 (νόμος Μανιάτη) τον οποίο ψήφισαν η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ (κυβέρνηση Σαμαρά), υποστηρίζοντας ότι, σύμφωνα με το νόμο Μανιάτη, «ελλείψει συμφωνίας οριοθέτησης με γειτονικά κράτη, το εξωτερικό όριο της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, αφ’ ης κηρυχθεί, είναι η μέση γραμμή». Για τον νόμο αυτόν καταγράφονται τα ακόλουθα:
- Το εξωτερικό όριο της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ με γειτονικά κράτη είναι η μέση γραμμή. Ωστόσο ο ορισμός αυτός είναι επικίνδυνος διότι, σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας, μέση γραμμή υφίσταται μόνον όταν συμφωνηθεί με χώρες που έχουν παρακείμενες ή απέναντι ακτές, όπως η Ελλάδα – Τουρκία, Ελλάδα – Λιβύη, Ελλάδα – Αίγυπτος, Ελλάδα – Ιταλία, Ελλάδα – Κύπρος.
- Η ανεπάρκεια και η επικινδυνότητα του νόμου Μανιάτη αποδεικνύεται από δύο γεγονότα με υπογραφές των κυβερνήσεων Ελλάδας, Ιταλίας και Αιγύπτου.
Ο νόμος Μανιάτη
Θα αποδειχθεί ότι ο όρος «ελλείψει συμφωνίας με γειτονικά ή απέναντι κράτη τα εξωτερικό όριο της υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ αφ’ ης κηρυχθεί είναι η μέση γραμμή» που περιλαμβάνεται στο άρθρο 156 παρ. 1 του νόμου Μανιάτη θέτει όλη τη Μεσόγειο και το Αιγαίο μελλοντικά στη διάθεση της Τουρκίας, και τούτο διότι, σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας, ουδείς μπορεί να καθορίσει μέση γραμμή ΑΟΖ αυθαίρετα χωρίς συμφωνία μεταξύ των εμπλεκόμενων κρατών.
Στην περίπτωση που ίσχυε ο νόμος Μανιάτη σε διεθνές νομικό πλαίσιο, τότε δεν θα υπήρχε λόγος να συμφωνηθεί η μέση γραμμή ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας – Κύπρου και Ιταλίας – Ελλάδας, διότι καθένας θα μπορούσε να χαράξει τη μέση γραμμή σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων άλλων ωσάν να επρόκειτο για… μερίδα από βούτυρο. Μάλλον περί αυτού πρόκειται ο νόμος Μανιάτη, για το Αιγαίο και τη Μεσόγειο, με παραχωρήσεις στην Τουρκία, η οποία από το 2020 επακριβώς εφαρμόζει τον νόμο Μανιάτη στην τουρκολιβυκή ΑΟΖ και νοτίως Ρόδου Καστελόριζου ανατολικά του 28ου Μεσημβρινού (Ρόδος, Κρήτη).
Ο νόμος Μανιάτη δεν μπορεί να εφαρμοστεί για το οικόπεδο στο οποίο το νορβηγικό σκάφος έκανε τις έρευνες, δεδομένου ότι με βάση το Διεθνές Δίκαιο η μέση γραμμή είναι αυθαίρετη και παράνομη, διότι δεν έχει συμφωνηθεί από τις δύο χώρες (Λιβύη, Ελλάδα) όπως έχει γίνει ακριβώς με τη μέση γραμμή μεταξύ Ελλάδας – Αιγύπτου και Ελλάδας – Ιταλίας.
Το 2014 με υπόδειξη της Τουρκίας η Λιβύη ζήτησε κατά τη διάρκεια των ελληνολιβυκών διαπραγματεύσεων για τον ΑΟΖ προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, το οποίο δεν αποδέχθηκε η Ελλάδα. Η Τρίπολη κατόπιν αυτού διέκοψε τις διαπραγματεύσεις και απέστειλε αναλυτική και οργισμένη επιστολή στον ΟΗΕ με την οποία κατήγγειλε την Ελλάδα για τη διακοπή των διαβουλεύσεων επειδή ακριβώς η Αθήνα αρνείτο να συζητήσει το θέμα της Γαύδου.
Το βρόμικο παιχνίδι της Άγκυρας με την ΑΟΖ της ακριτικής Γαύδου
Η τουρκική πονηριά μέσω της Λιβύης για προσφυγή στο ΔΔΧ στόχο είχε να καταστήσει τη Γαύδο νησί χωρίς ΑΟΖ, παρά μόνον με χωρικά ύδατα, λόγω μακρινής απόστασης από την ηπειρωτική Ελλάδα όπως έχει κάνει το ΔΔΧ για το νησί των Φιδιών στη Μαύρη Θάλασσα. Ετσι πλέον θα είχε η Τουρκία δεδικασμένο στο Δ.Δ. της Χάγης και για το Καστελόριζο.
Με τα μέχρι τώρα στοιχεία αποδεικνύεται ότι ανατολικά του 28ου Μεσημβρινού (Ρόδος – Κρήτη) η περιοχή ως ΑΟΖ έχει αφεθεί στη διάθεση της Τουρκίας από το 2006, όταν η Τουρκία πρώτη φορά άρχισε να κάνει παράνομες σεισμικές έρευνες από 60-80 ν. νοτίως του Καστελόριζου, στις περιοχές ΤΡΟ 5033 και 5034. Επειδή δεν υπήρχε ελληνική αντίδραση, η Τουρκία το 2012 έστειλε στον ΟΗΕ την περιοχή ΑΟΖ που διεκδικεί. Λόγω αδράνειας των ελληνικών κυβερνήσεων και κυρίως λόγω βλακείας η Ελλάδα το 2012 έστειλε στον ΟΗΕ το νόμο 4001/2011, τον οποίο μοιρολογούν… 42 Μανιάτισσες.
Με αυτά τα δεδομένα και επειδή η διένεξη με την Τρίπολη αναμένεται να κρατήσει πολύ, η κυβέρνηση Μητσοτάκη οφείλει να προσφύγει στον ΟΗΕ με την επισήμανση ότι θα μπορεί να διασφαλίσει ότι τα νησιά ανεξαρτήτων απόστασης από την ηπειρωτική Ελλάδα διαθέτουν ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα και ότι οι βραχονησίδες, πρώτον, είναι ελληνικές και, δεύτερον, έχουν χωρικά ύδατα. Σε διαφορετική περίπτωση η κυβέρνηση της Ν.Δ. με άξονα Νότο – Βορρά έχει χάσει το ανατολικό θαλάσσιο τμήμα της Μεσογείου, 28ος και ανατολικά, και θα χάσει και το δυτικό θαλάσσιο τμήμα της Μεσογείου δυτικά του 26ου Μεσημβρινού, με αποτέλεσμα να αναγκαστεί να συμφωνήσει με τον Ερντογάν που συνεχώς ομιλεί περί συμβιβασμού μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Οποιαδήποτε εκτίμηση της ελληνικής κυβέρνησης για γεώτρηση στα οικόπεδα αυτά το 2026 θα αφανιστεί από το βέβαιο γεγονός ότι θα έχουν προλάβει οι Τούρκοι και θα έχουν πάει για έρευνες και γεωτρήσεις με συμφωνία με τη Λιβύη πριν από την Ελλάδα, όπως έχει δηλώσει πολλάκις ο Ερντογάν.
