Δυο μόλις μέρες μετά τις ευρωεκλογές, με την αποχή να είναι ο μεγάλος πρωταγωνιστής, η πρώην Επίτροπος της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Μαρία Δαμανάκη, εμφανίστηκε στην ΕΡΤ να μιλήσει για την εικόνα της Ευρώπης.
Στην εκπομπή «Στο Κέντρο» με τον Γιώργο Κουβαρά η Δαμανάκη που μετράει 50 χρόνια στο πολιτικό γίγνεσθαι, είπε:
«Εξακολουθώ να πιστεύω πως οι στίχοι που τραγουδούσαμε με τα τραγούδια του Μάνου Λοΐζου «τίποτα δεν πάει χαμένο», εξακολουθώ να πιστεύω ότι αυτό ισχύει και νομίζω ότι κι ο κόσμος προχωρά, παρόλο που υπάρχουν πολλά προβλήματα, αλλά και η χώρα μας προχωράει. Δηλαδή ασφαλώς έχουμε τεράστια θέματα, ανισότητες, δυσκολίες, κλιματική αλλαγή, παγκόσμιες προκλήσεις, περάσαμε πανδημίες, το οικόπεδο είναι σε γειτονιά περίεργη, αλλά παρόλα αυτά υπάρχει μια αίσθηση ότι προχωρούμε και κυρίως – και θέλω να σταθώ σ’ αυτό – έχουμε νομίζω δύο μεγάλες κατακτήσεις σαν χώρα, τη Δημοκρατία και την Ευρώπη. Εννοώ τη συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το τονίζω γιατί έχω καμιά φορά την εντύπωση, κουβεντιάζοντας και με τα παιδιά μου και με άλλους νέους ότι αυτά τα θεωρούν δεδομένα, δεν είναι.
Η αίσθηση ότι η δημοκρατία είναι εκεί και θα είναι για πάντα η αίσθηση ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι εκεί και είναι αθάνατη. Αυτά δεν ισχύουν, δηλαδή και η δημοκρατία χρειάζεται καλλιέργεια, γιατί πάντα έχει αδυναμίες και χρειάζεται να πάμε παρακάτω αλλά ειδικά η Ευρωπαϊκή Ένωση (…) βρίσκεται αυτή τη στιγμή κατά τη γνώμη μου σε εξαιρετικά δύσκολο σημείο. Δηλαδή πρέπει να αλλάξει ριζικά αλλιώς – για να το πω απλά – θα βουλιάξει».
Στη συνέχεια τόνισε ότι έχει απόλυτη θέση στο σήμερα και το ψωμί και το παιδεία και το ελευθερία, τα συνθήματα δηλαδή που η ίδια φώναζε στο Πολυτεχνείο: «Το ελευθερία ίσως θα μπορούσα να το παραφράσω ως δημοκρατία, γιατί το ψωμί και η παιδεία νομίζω είναι στο κέντρο των αναζητήσεων. Και θέλω να σας πω ότι έχουν πάρει και μια πολύ σκληρή τροπή, γιατί οι ανισότητες διευρύνονται σε όλο τον κόσμο και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, παρόλο που υπάρχουν περισσότεροι άνθρωποι που ζουν κάπως καλύτερα. Και από κει και πέρα υπάρχει και το θέμα της παιδείας, τη δυνατότητα να έχουμε όλοι πρόσβαση σε αυτό που λέμε τεχνολογική επανάσταση, εξέλιξη. Και για τη δημοκρατία ισχύουν τα όσα είπαμε πριν. Αλλά για να επανέλθω ειδικά στο θέμα των ανισοτήτων και της εξέλιξης που υπάρχει, θα έλεγα ότι με τις παγκόσμιες προκλήσεις που είναι μπροστά μας, οι άνθρωποι πια πληροφορούνται τα πάντα και αισθάνονται ότι στερούνται τα πάντα.
Νομίζω κάποιος φιλόσοφος σύγχρονος το είπε με τον τέλειο τρόπο. Είπε ότι σ’ αυτόν τον κόσμο υπήρχαν πάντα φτωχοί, αλλά είναι η πρώτη φορά που αισθάνονται ότι φταίνε οι ίδιοι για αυτό. Και ξέρετε, αυτό δημιουργεί μια αίσθηση αυτοακύρωσης που σήμερα κάνει τους ανθρώπους πολύ αρνητικούς, τους οργίζει. Και το αποτέλεσμα είναι αυτό που βλέπουμε, δηλαδή αυτό που εισπράττουμε ως πολιτική εξέλιξη είναι τα επίχειρα μιας τέτοιας ψυχολογικής κατάστασης».
Αναφορικά με την εικόνα της Ευρώπης μετά της εκλογές, προειδοποίησε: «Η Ευρώπη πάει μπροστά. Αυτή είναι η γνώμη μου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πάει μπροστά. Το ερώτημα το οποίο για μένα υπάρχει είναι αν θα πάει αρκετά γρήγορα μπροστά ώστε να συνεχίσει να είναι παγκόσμια δύναμη. Αυτό είναι το κρίσιμο θέμα σήμερα. Φανταστείτε την Ευρώπη σαν ένα σκάφος το οποίο έπλεε σε μια λίμνη, σε έναν κόσμο προβλέψιμο. Λέγαμε ότι είμαστε παγκόσμια δύναμη γιατί μπορεί να μην είχαμε τα συστήματα άμυνας που είχε η Αμερική, μπορεί να μην είχαμε τις σχέσεις που έχουν άλλοι ή τον πληθυσμό ή όλα αυτά τα δημογραφικά δεδομένα, αλλά είχαμε μια πολύ μεγάλη παραγωγή. Δηλαδή θυμάμαι από τότε που ήμουν στην Κομισιόν, όλη η υπερηφάνεια μας ήτανε ότι παράγουμε 30% σε αναντιστοιχία με αυτό που είμαστε. Τώρα πια αυτό δεν υπάρχει. Η Ευρώπη έχει πέσει στο 22% και όλες οι ασφαλιστικές δικλείδες έχουν τελειώσει. Δηλαδή τι έκανε η Ευρώπη; Είχε αναθέσει την άμυνά της στις Ηνωμένες Πολιτείες, είχε αναθέσει την ενεργειακή της τροφοδοσία στη Ρωσία με φθηνή ενέργεια και είχε αναθέσει τις εξαγωγές της στην Κίνα. Τίποτα απ όλα αυτά δεν ισχύει σήμερα. Άρα ή αλλάζουμε από την αρχή ή βουλιάζουμε».
Όσο αφορά στο αποτέλεσμα των ευρωεκλογών υπογράμμισε: «Καταρχήν δεν με ικανοποίησε η αποχή. Είναι φανερό ότι ο κόσμος είναι αδιάφορος για όσα συμβαίνουν και αυτό νομίζω δείχνει μια αποτυχία, σηματοδοτεί μια αποτυχία όλων ημών του πολιτικού ευρωπαϊκού συστήματος, στο οποίο συμπεριλαμβάνω και σε μικρή αναλογία και τον εαυτό μου. Έχουμε αποτύχει όλοι να πείσουμε τους ψηφοφόρους ότι αυτό αξίζει.
Δεν μας εμπιστεύεται (σ.σ. ο κόσμος), διότι δεν αξίζουμε να μας εμπιστευθεί. Ο πολίτης σήμερα, ένας απλός άνθρωπος έχει μια απίστευτη πληροφόρηση, εισπράττει τα πάντα, βλέπει τα πάντα, ακούει τα πάντα και αισθάνεται απέναντι σ’ αυτά μια αδυναμία, όχι απλώς μια ανασφάλεια, όπως αισθανόταν παλιά. Τώρα πια νομίζω ότι αισθάνεται μια δυσαρέσκεια και μια οργή η οποία βασίζεται σε όλα όσα ακούει, δηλαδή γεωπολιτικά όλη αυτή την ανασφάλεια με τους πολέμους, την έλλειψη σταθερότητας, τις κρίσεις, τις πλανητικές κρίσεις, την κλιματική κρίση, όλα αυτά που κι εμείς του λέμε ότι συμβαίνουν και την ένταση των κοινωνικών ανισοτήτων. Με δυο λόγια δεν βλέπει να πηγαίνει καλά».
Στην ερώτηση αν όλα αυτά μπορούν να απειλήσουν τη δημοκρατία, απάντησε: «Δεν είμαστε πια σε μια απλή κρίση πολιτικής εκπροσώπησης, είμαστε σε μια κρίση απέναντι στο σύστημα. Νομίζω ότι αυτό που χρειάζεται (σ.σ. η Ευρώπη) είναι πραγματικές, ουσιαστικές αλλαγές, οι οποίες κατά τη γνώμη μου πρέπει να κινηθούν με σαφήνεια στην κατεύθυνση της ενοποίησης. Και το λέω αυτό γιατί πρέπει να συνειδητοποιήσουμε επιτέλους ότι και στον κόσμο το μέγεθος μετράει. Εμείς είμαστε ένα άθροισμα μικρών χωρών με μεγάλες φιλοδοξίες, με εθνικισμούς. Ο εθνικισμός απέβη μοιραίος για το Ηνωμένο Βασίλειο. Ήμουν εκεί, στο Λονδίνο, ζούσα και το έζησα. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα αποβεί μοιραίος και για την Ευρώπη».
Για την άνοδο της ακροδεξιάς, σημείωσε: «Πρέπει να είμαστε ακριβείς με το τι εννοούμε ακροδεξιά, γιατί σε αυτό το χώρο αθροίζονται οι διάφορες ομάδες και απόψεις που δεν είναι ενιαίες και γι’ αυτό δεν μπορούν να τα βρουν και μεταξύ τους. Αυτό το οποίο υπάρχει κατά τη γνώμη μου, δεν είναι απλώς μια άνοδος της ακροδεξιάς. Αυτό που υπάρχει είναι βαθύτερο και συνδέεται με την άνοδο λαϊκίστικων απόψεων, απλουστευτικών λαϊκιστικών απόψεων που μπορεί να έχουν και αριστερό πρόσημο. (…) Αυτές οι ακραίες απόψεις είναι κυρίως αντιπολιτικές, αντισυστημικές, αντιευρωπαϊκές στο βάθος τους και μπορεί να είναι δεξιά και αριστερά.
Βεβαίως είμαι αριστερή και πιστεύω, φιλοδοξώ να είμαι, για να το θέσω πιο σωστά. Πιστεύω πάντως στη διάκριση δεξιάς αριστεράς, όπου εγώ τον αριστερό χώρο τον εννοώ ως ένα χώρο που έχει κοινωνική ευαισθησία και βλέπει και το κοινωνικό σύνολο πέρα από το προσωπικό υπόδειγμα, ας το πω έτσι. Αλλά βεβαίως υπάρχουν διάφοροι ορισμοί».
