Ποιοι και γιατί ποντάρουν στην αναγέννηση Τσίπρα

Το εκλογικό αποτέλεσμα της 9ης Ιουνίου άνοιξε τον ασκό του Αιόλου στον χώρο που καταλαμβάνουν οι κατάκοπες δυνάμεις της Κεντροαριστεράς. Οι πολίτες έδειξαν, είτε με την ψήφο τους είτε προτιμώντας την αποχή, ότι ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛ. είναι κόμματα μεσαίου βεληνεκούς, ανήμπορα να αμφισβητήσουν την πολιτική πρωτοκαθεδρία της Ν.Δ., η οποία πάντως βγήκε από τις κάλπες βαριά κλονισμένη, καταγράφοντας εκλογικές απώλειες ιστορικών διαστάσεων.

• Γιώργος Χατζηδημητρίου

Η ηχηρή αποδοκιμασία της πολιτικής Μητσοτάκη απομακρύνει την προοπτική νέας αυτοδυναμίας στις επόμενες εθνικές εκλογές, οι οποίες ίσως βρίσκονται εγγύτερα από όσο πιστεύεται. Από την άλλη, φέρνει τους Στέφανο Κασσελάκη και Νίκο Ανδρουλάκη μπροστά σε αναπόφευκτες ευθύνες, που είναι πολύ πιθανό να αποδειχθούν καταλυτικές για την πολιτική γεωγραφία της χώρας. Και να μην παραγνωρίζεται το γεγονός ότι επιχειρηματικά συμφέροντα έχουν τις δικές τους συμπάθειες και επιδιώξεις όσον αφορά τον «ηγέτη» αυτής της «περίφημης» Κεντροαριστεράς.

Ο Σ. Κασσελάκης είδε τις δυνάμεις του κόμματος να υποχωρούν σε νέα, χαμηλότερα επίπεδα, κι απέτυχε ξεκάθαρα να κάνει την έκπληξη, ώστε «να τρίβουμε τα μάτια μας», όπως υποσχόταν. Στην ίδια καχεκτική πορεία, ο Ν. Ανδρουλάκης απέτυχε επίσης να κατακτήσει τη δεύτερη θέση, που θα τον έφερνε, όπως λογάριαζε επί χάρτου, σε θέση βολής από τη διεκδίκηση της εξουσίας. Την ίδια ώρα, η μεταξύ τους διαφορά είναι τόσο μικρή, ώστε κανένας δεν θεωρείται αδιαφιλονίκητος ηγέτης του χώρου. Η (μάλλον εκδικητική) σοφία του αποτελέσματος, θα πει κανείς…

Ο Σ. Κασσελάκης, ακολουθώντας έναν ξεθωριασμένο ηγεμονισμό παλαιάς κοπής, πρότεινε στο ΠΑΣΟΚ και στη Ζωή Κωνσταντοπούλου συνεργασία σε κοινοβουλευτικό επίπεδο με την ανάληψη κοινών νομοθετικών πρωτοβουλιών και δήλωσε αυτάρεσκα «ξέρουν πού βρίσκεται το γραφείο μου». Κι ο Ν. Ανδρουλάκης οχυρώθηκε ανεδαφικά, όπως αποδείχθηκε, πίσω από μια ισχνή ποσοστιαία άνοδο, σε μια ύστατη προσπάθεια να πείσει ότι σε βάθος χρόνου το κόμμα θα έλθει στα πράγματα. «Μέχρι τότε θα είμαστε νεκροί» σχολίασε σαρκαστικά ο Παύλος Γερουλάνος.

Είναι φανερό ότι και οι δύο, θυμίζοντας ναυαγούς που μοιράζονται τις ίδιες πιθανότητες, θεωρούν ανεπιθύμητη τη συζήτηση που έχει ανοίξει δυναμικά για το μέλλον της Κεντροαριστεράς. Ελέγχουν, άλλωστε, τους μηχανισμούς. Γι’ αυτό και, όπως παρατηρούν στην «κυριακάτικη δημοκρατία» υψηλόβαθμα στελέχη των δύο κομμάτων, προσπαθούν αμφότεροι να κερδίσουν χρόνο και μεταθέτουν τις δύσκολες αποφάσεις στα προσεχή συνέδρια, όπου οι ευνοϊκοί συσχετισμοί περιορίζουν τις εκπλήξεις.

Στην παρθενική εκδήλωση του ινστιτούτου που συνέστησε ο Αλέξης Τσίπρας, τόσο ο ίδιος όσο και ο Γιώργος Παπανδρέου, με τον οποίο συνομιλεί τακτικά, υποστήριξαν ευθέως στις αρχές της εβδομάδας ότι το μήνυμα των εκλογών αφορά την ανασύνθεση του προοδευτικού χώρου. «Να παραμερίσουμε το “εγώ” και να σταθούμε στο “μαζί”» είπαν με μια φωνή, δείχνοντας το παράδειγμα της Γαλλίας, όπου από τους σοσιαλδημοκράτες μέχρι τους κομμουνιστές αθροίζονται δυνάμεις μπροστά στην επέλαση της Ακροδεξιάς.

Βεβαίως, «για να γυρίσει ο κόσμος», όπως λένε στελέχη (Τεμπονέρας, Κοτσακάς, Τσιόκας κ.ά.) χρειάζεται ένα σχήμα το οποίο, σύμφωνα με τον Τσίπρα, «θα διαμορφώσει την αναγκαία προγραμματική ενότητα που θα καταλήξει σε ενιαία πολιτική έκφραση». Πώς μπορεί να γίνει αυτό με δεδομένους τους περιορισμούς του εκλογικού νόμου, που στερεί το «αντίδωρο» (bonus) από συνασπισμούς κομμάτων; Υπάρχει το παράδειγμα της Φώφης Γεννηματά, που ενέταξε στο ΚΙΝ.ΑΛ., τη ΔΗΜ.ΑΡ., το Ποτάμι, τον (πρώην δήμαρχο Αθηναίων) Γ. Καμίνη και το κόμμα του Γ. Παπανδρέου, λένε στελέχη της Χ. Τρικούπη. Και υπάρχει και το παράδειγμα του ΣΥΡΙΖΑ, που επέτρεψε να λειτουργούν τα μικρότερα κόμματα με τη μορφή τάσεων, συμπληρώνουν στελέχη της Κουμουνδούρου. Ολα αυτά παραπέμπουν σε ομοσπονδιακού τύπου κόμμα – ο τίτλος «Προοδευτική Συμμαχία», που μεταχειρίστηκε πρόσφατα ο Τσίπρας, ίσως δίνει και το όνομα…

Το πρόσωπο που θα ηγηθεί του ενιαίου φορέα δεν είναι δύσκολο να βρεθεί, συμφωνούν όλοι. Ο νυν δήμαρχος Αθηναίων Χάρης Δούκας, τον οποίο λέγεται, χωρίς όμως επαρκή στοιχεία, ότι προκρίνουν οι Τσίπρας, Γ. Παπανδρέου, αλλά και οι Παύλος Γερουλάνος, δοκιμασμένο στέλεχος, και Μανώλης Χριστοδουλάκης από τη νεότερη γενιά του ΠΑΣΟΚ, περιλαμβάνεται στους ενδιαφερομένους.

Από τον ΣΥΡΙΖΑ, ο Σ. Κασσελάκης, αν και δεν βλέπει με καθόλου καλό μάτι αυτή τη συζήτηση, δηλώνει, μπροστά στον κίνδυνο να τεθεί στο περιθώριο, πως αν η σημερινή δυναμική πάρει σάρκα και οστά τότε θα θέσει υποψηφιότητα, ακόμα κι αν απέναντί του βρεθεί ο ίδιος ο Τσίπρας. Καταγράφεται ήδη και το έντονο ενδιαφέρον του Διονύση Τεμπονέρα, ο οποίος δηλώνει «παρών» στις διεργασίες που άνοιξαν εδώ και καιρό με πρωτοβουλίες των στελεχών της Προοδευτικής Συμμαχίας.

Ο Α. Τσίπρας, από την πλευρά του, σύμφωνα με στελέχη, «δείχνει να το σκέφτεται». Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ο ίδιος ξεκαθαρίζει ότι στο εγχείρημα αυτό δεν πρόκειται να περιοριστεί σε ρόλο σεβάσμιου «Νέστορα», στον οποίο θα προστρέχουν για συμβουλές, αλλά θα προσπαθήσει να διαμορφώσει το περιεχόμενο της συνεργασίας για μια «νικηφόρα Προοδευτική Συμμαχία». Το αν θα κληθεί ως παράκλητος να μπει στη μάχη, μολονότι το όνομά του κουβαλά αρνητικό φορτίο, δεν έχει ακόμα, ως φαίνεται, κριθεί…

Η αλήθεια είναι, σύμφωνα με την πολιτική αγορά, ότι «για κάποια συστήματα» ο Τσίπρας, που μετέτρεψε τη χώρα σε ανοιχτή αμερικανική βάση, δεν έχει εξαντλήσει τη χρησιμότητά του. «Εχει κάνει έργο» παρατηρούν βιτριολικά… Η ανασυγκρότηση των δυνάμεων της Κεντροαριστεράς ως ελεγχόμενου θεσμικού αντίβαρου στη Δεξιά, με απώτερο στόχο την περιθωριοποίηση των λεγόμενων «αντισυστημικών» κομμάτων, που τρομάζουν τα διευθυντήρια, αναδεικνύεται σε πανευρωπαϊκή υπόθεση στις μέρες μας, και στο σχέδιο αυτό ίσως ο Α. Τσίπρας διεκδικεί έναν περιφερειακό ρόλο. Αλλωστε, εξακολουθεί να προσφέρει τις καλές του υπηρεσίες. Το ένα σκέλος στην εκδήλωση του ινστιτούτου ήταν αφιερωμένο στην εθνικώς επιζήμια Συμφωνία των Πρεσπών, με την οποία περιχαρής αναγνώρισε τον πυρήνα του σκοπιανού αλυτρωτισμού.

Σε ρόλο καταλύτη πλέον, ο πρώην πρωθυπουργός, που αποφεύγει επιμελώς την αυτοκριτική για τη διάψευση των λαϊκών προσδοκιών και την επιβολή τρίτου Μνημονίου, καλεί σε πανστρατιά τις προοδευτικές δυνάμεις της χώρας, κατά το γαλλικό πρότυπο, ξαναμπαίνοντας ενεργά στο πολιτικό παιχνίδι έπειτα από μια περίοδο ενδοσκόπησης, που στόχο είχε να ξαναδώσει λάμψη στο όνομά του, το οποίο ξεθώριασε σε διαδοχικές εκλογικές ήττες. Και όλοι καταλαβαίνουν ότι «τα λέει στον Κασσελάκη», όταν σημειώνει ότι «η κοινωνία δεν πείθεται ούτε με εύκολες απαντήσεις ούτε με επικοινωνιακά τρικ. Θέλει σχέδιο, όραμα, βάθος πολιτικής ανάλυσης και συγκεκριμένες προτάσεις. Θέλει βήματα τολμηρά, αλλά ταυτοχρόνως και βήματα σταθερά». Αυτό όμως είναι και το βασικό του πρόβλημα, όπως συμπεραίνουν στην Αριστερά. «Ο Κασσελάκης δεν ήρθε για να βγάλει το ρεπό του Τσίπρα, ήρθε για να μείνει». Η απόπειρα που έκανε «να τον ρίξει», σύμφωνα με τον Ε. Τσακαλώτο στο τελευταίο συνέδριο, άφησε μνήμες τραυματικές.

«Οι προοδευτικές δυνάμεις δεν μπορούν στις σημερινές συνθήκες να μένουν απαθείς. Ούτε να εξουδετερώνουν η μια την άλλη με ανώφελους και άγονους εμφυλίους» υπογραμμίζει ο Τσίπρας και τις καλεί «να αναλάβουν τολμηρές πρωτοβουλίες για να αποκτήσει ξανά η προοδευτική παράταξη προοπτική διακυβέρνησης».

Οπως εξηγεί, «στόχος της προσπάθειας που ξεκινάμε με το ινστιτούτο είναι να συνεισφέρουμε σε αυτόν τον αναγκαίο δημόσιο διάλογο και στις προγραμματικές συγκλίσεις, που είναι το προαπαιτούμενο κάθε πολιτικής σύγκλισης».

Υπάρχει αδήριτη ανάγκη, τονίζει, «να αποκτήσει εκ νέου το πολιτικό σύστημα μια νέα δημοκρατική ισορροπία, που θα ενισχύει το κράτος δικαίου και τη λογοδοσία, τον κοινοβουλευτικό έλεγχο και τις θεσμικές δικλίδες ασφαλείας απέναντι σε μια ανεξέλεγκτη εκτελεστική εξουσία».

Την ίδια ώρα, σε αντιδιαστολή, προσθέτει ότι «οι προοδευτικές δυνάμεις του τόπου παραμένουν κατακερματισμένες και περιχαρακωμένες καθεμιά στην αυτάρκειά της» και διαπιστώνει ότι «η πραγματικότητα, τα εκλογικά μαθηματικά, οι πιεστικές ανάγκες της κοινωνίας επιβάλλουν στα πολιτικά κόμματα της Αριστεράς και της Κεντροαριστεράς στην Ελλάδα, όπως και στην Ευρώπη, να μιλήσουν στον πληθυντικό αριθμό και όχι στον ενικό».
Οι εξελίξεις στα κόμματα της Κεντροαριστεράς το επόμενο δεκαήμερο, όπου όλα είναι ανοιχτά, θα αποβούν καθοριστικές και πολλά θα αποκαλυφθούν στις 30 Ιουνίου, οπότε και τα δύο προγραμματίζουν συνεδρίαση των Κεντρικών τους Επιτροπών. (ιδρυτικό συνέδριο ανακοίνωσε και η Νέα Αριστερά).

Σε δυσκολότερη θέση από όλους ο Νίκος Ανδρουλάκης

Φαινομενικά, σε δυσκολότερη θέση δείχνει να βρίσκεται ο Ν. Ανδρουλάκης, που έχει απέναντι ένα ισχυρό ρεύμα αμφισβήτησης. Τον επικρίνουν σήμερα ακόμα και στελέχη που τον στήριξαν ένθερμα, όπως οι Κώστας Σκανδαλίδης, Πάρις Κουκουλόπουλος και Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος, και σχεδόν όλα τα «βαριά χαρτιά» του Κινήματος -Παύλος Γερουλάνος, Μανώλης Χριστοδουλάκης, Χάρης Καστανίδης κ.ά.-, που ζητούν εκλογές για την ηγεσία. Ο Γιώργος Παπανδρέου, που, όπως λένε, «έχει καεί στον χυλό», παρακολουθεί προσεκτικά.
Οι κάλπες δείχνουν να είναι μονόδρομος, αλλά ο Ν. Ανδρουλάκης, όπως προκύπτει από τη στάση του, θα προσπαθήσει «να τρενάρει» τα πράγματα τουλάχιστον μέχρι τον Οκτώβριο, οπότε, μέσω διαρκούς συνεδρίου (τα μέλη του δεν χρειάζεται να επανεκλεγούν), θα φροντίσει να ελέγξει τις εξελίξεις.

Την περασμένη Τετάρτη περίμενε υπομονετικά και, αφού άκουσε να τον αποκαλούν εμμέσως ακόμα και «πολιτικό νάνο» (Πέτρος Ευθυμίου), στη δευτερολογία του «σήκωσε το γάντι», υψώνοντας κατακόρυφα τους τόνους σε μια μετωπική σύγκρουση χωρίς επιστροφή, δίνοντας ραντεβού στην Κ.Ε. στο τέλος του μήνα. Προηγουμένως δήλωσε «ανεξάρτητος από συμφέροντα» και με βαριές εκφράσεις και υπαινιγμούς υπογράμμισε επιθετικά: «Επειδή η παράταξη έχει πονέσει πολύ από τυχοδιωκτισμούς αλλά και παιχνίδια παρασκηνίου, πρέπει να έχουμε ιστορική μνήμη και να θυμόμαστε ότι η ψυχή του ΠΑΣΟΚ έχει πολεμήσει και έχει πολεμηθεί πολλές φορές από τον καθεστωτισμό και τη γραφειοκρατία του ΠΑΣΟΚ. Οποτε νίκησε η ψυχή του ΠΑΣΟΚ με την αυτονομία, το πάθος, τις αξίες και τις ιδέες της πήγε μπροστά. Οποτε ηττήθηκε, οι παλαιότεροι γνωρίζουν τι συνέβη».

Πολύπειρα στελέχη και πρώην υπουργοί με μνήμη του ιστορικού ΠΑΣΟΚ τού δίνουν ένα δίκιο, μιλώντας στην εφημερίδα. «Είναι αλήθεια ότι περιόρισε τις δυνατότητες του κόμματος» λένε «αλλά κάποιοι εμφανίστηκαν στις τηλεοράσεις το βράδυ των εκλογών σαν έτοιμοι από καιρό, θυμίζοντας τον Βενιζέλο, που πήγε μεγαλοπρεπώς στο Ζάππειο στις εκλογές του 2007, προτού ξεκαθαρίσει το εκλογικό τοπίο, κι έριξε το γάντι στον Γιώργο Παπανδρέου». Ο μηχανισμός του, πάντως, δεν είναι ανίκητος. Η αποδοκιμασία του γραμματέα Α. Σπυρόπουλου να αναδειχθεί ευρωβουλευτής εξαργυρώθηκε στο ταμείο του Ανδρουλάκη.

Απολύσεις στελεχών

Στον ΣΥΡΙΖΑ, την ίδια ώρα, όλοι αναμένουν να επιστρέψει ο πρόεδρος από τις ΗΠΑ και να κατεβάσει, όπως ο Μωυσής από το όρος, τις «πλάκες» του οδικού χάρτη. Οπως κι ο Ανδρουλάκης, που απείλησε με διαγραφές, ο Σ. Κασσελάκης προχώρησε σε απολύσεις στελεχών, ξεκινώντας από τον Θανάση Θεοχαρόπουλο, τον οποίο απολύει όποτε τον βρίσκει πρόχειρο από τις κομματικές θέσεις όπου υπηρετεί, και συνέχισε με τον Γιώργο Τσίπρα, ενώ παρατρίχα τη γλίτωσε ο Κώστας Ζαχαριάδης. «Εχουμε οικονομικά προβλήματα» δικαιολογήθηκε η εκπρόσωπος Βούλα Κεχαγιά, την ώρα που ο κύκλος Κασσελάκη συνέδεε τις απολύσεις με κομματική αργομισθία, για να εισπράξει οργισμένες αντιδράσεις από τους απολυμένους, οι οποίοι αντιτείνουν ότι εισέπραξαν το προεδρικό μένος επειδή τάσσονται υπέρ της ανασύνταξης της Κεντροαριστεράς.

Από την πλευρά του, ο Κασσελάκης, όπως και ο Ανδρουλάκης («κοινή γαρ η τύχη…»), αναμένεται να ανακοινώσει τη σύγκληση συνεδρίου τον προσεχή Οκτώβριο, όπου θα επιδιώξει να επιβάλει και οργανωτικά την απόλυτη φυσιογνωμική αλλοίωση του ΣΥΡΙΖΑ σε προσωπικό κόμμα, στο οποίο, όπως προειδοποιεί περιφρονητικά για τους σημερινούς, θα φέρει στο προσκήνιο «ανθρώπους με ένσημα»… Οι επικριτές του επισημαίνουν ότι «στη θέση των κλειστών και αδιάφορων συνεδρίων, που αποτυπώνουν αγωνίες εσωκομματικών συσχετισμών και ρόλων, είναι η ώρα να δοθεί ρόλος και ψήφος σε κάθε πολίτη που αυτοπροσδιορίζεται να επιλέξει την εναλλακτική διακυβέρνηση με προγραμματική ενότητα». Εχοντας πειστεί ότι ο Κασσελάκης επιδιώκει να απαξιωθεί η διαδικασία ανασυγκρότησης, σπεύδουν να διαμορφώσουν την ατζέντα για να μην τρέχουν πίσω από τις επιταγές της ηγεσίας.

«Μόνος δεν μπορεί κανένας» λένε και προτείνουν, χωρίς κατάργηση των σημερινών κομμάτων, να αναληφθούν πολιτικές πρωτοβουλίες στην κοινωνία για την προοδευτική διακυβέρνηση, προτού προκηρυχθούν νέες εκλογές. Το πώς θα χωρέσουν εκεί η Ζωή, η Νέα Αριστερά των… «αποστατών», ο Κόσμος του Π. Κόκκαλη, το ΜέΡΑ25 και άλλα σχήματα -εκτός του ΚΚΕ, φυσικά, για τους γνωστούς λόγους- απαιτεί ισχυρή φαντασία. Στην Αριστερά, ως γνωστόν, όταν βγαίνουν μαχαίρια, δεν το κάνουν για λόγους επίδειξης…

Πηγή: Εφημερίδα Δημοκρατία