Ας ξεκινήσουμε από την πρωταρχική διπλωματική αρχή: «Τίποτε δεν σου δίνεται, αν δεν δώσεις»! Διδάσκεται στα πρώτα μαθήματα στις διπλωματικές ακαδημίες και δεν υπάρχει αντίθετο ιστορικό προηγούμενο που να την ανατρέπει.
- Από τον Νικ. Σταυρουλάκι, εφημερίδα «κυριακάτικη δημοκρατία»
Η απόφαση της Λιβύης, και συγκεκριμένα της κυβέρνησης της Δυτικής Λιβύης, με έδρα την πρωτεύουσα Τρίπολη, να προκηρύξει διαγωνισμό για 22 θαλάσσια και χερσαία οικόπεδα, υποδηλώνει καταρχάς ότι επιδιώκεται ο πετρελαϊκός πλούτος της Λιβύης να ξαναγίνει η κινητήρια δύναμη της οικονομίας στη χώρα της Βόρειας Αφρικής.
Σε ό,τι αφορά τα χερσαία οικόπεδα, δεν θα μπορούσε να υπάρχει κάποια ένσταση από την πλευρά της Ελλάδας. Όμως, στα θαλάσσια οικόπεδα η Λιβύη δείχνει να σέβεται την αρχή της μέσης γραμμής με την Ελλάδα, γεγονός που προξένησε φαινομενικά απορίες στην Αθήνα, στον βαθμό που η κυβέρνηση της Τρίπολης, μόλις έναν χρόνο πριν (Μάιος 2024), προέβαινε σε διάβημα για τις ελληνικές σεισμικές έρευνες υδρογονανθράκων δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης.
Το διάβημα επιδόθηκε στον Ελληνα πρέσβη στην Τρίπολη, με την Αθήνα να απαντά ότι η Ελλάδα πάντοτε κινείται με γνώμονα το Διεθνές Δίκαιο και οι έρευνες πραγματοποιούνται σε περιοχές που δεν παραβιάζουν κάποιο κυριαρχικό δικαίωμα της Λιβύης. Η συγκεκριμένη ενέργεια ήταν η τελευταία μιας σειράς «αντιρρήσεων» της Λιβύης, τις οποίες η κυβέρνηση της Τρίπολης διατύπωνε εναντίον της Ελλάδας. Να σημειωθεί ότι η Λιβύη αντιδρούσε σταθερά και στο παρελθόν για τις έρευνες της Ελλάδας στην εν λόγω περιοχή.
Τι μεσολάβησε και η Λιβύη συμπεριφέρεται κόσμια;
Για τον ορισμό των θαλάσσιων οικοπέδων στην εν λόγω περιοχή η Ελλάδα, δεδομένου ότι δεν έχει συμφωνία οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών με τη Λιβύη, χρησιμοποιεί τη μέση γραμμή – σύμφωνα και με τον νόμο Μανιάτη του 2011. Η Άγκυρα πάντοτε έπαιζε σταθερά ιδιαίτερο ρόλο, υποδαυλίζοντας τη ρήξη ανάμεσα στις κυβερνήσεις Ελλάδας και Λιβύης, με αποκορύφωμα την υπογραφή του ανυπόστατου τουρκολιβυκού μνημονίου αλλά και σειράς μνημονίων στρατιωτικής συνεργασίας.
Η κυβέρνηση Ντμπέιμπα εξακολουθεί να ενισχύει τους δεσμούς της με την Αγκυρα. Ωστόσο, φαίνεται αιφνιδίως να τηρεί τα προσχήματα απέναντι στην Ελλάδα, εξέλιξη για την οποία -εκ του αποτελέσματος- η Άγκυρα δεν φέρνει αντιρρήσεις. Την κίνηση της Λιβύης αρκετοί στην Αθήνα, μεταξύ των οποίων και ο πρώην υπ. Ενέργειας και ευρωβουλευτής σήμερα του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛ. Γιάννης Μανιάτης, χαρακτηρίζουν «απρόσμενο δώρο» προς τη χώρα μας.
Σε πρόσφατες δηλώσεις του ο Γ. Μανιάτης χαρακτήρισε την εξέλιξη «εξαιρετικό γεγονός». Ανέφερε ότι η κίνηση της Λιβύης «αποδεικνύει ότι σε ζητήματα διασφάλισης των εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων μας πρέπει κάθε φορά να διεκδικούμε με πράξεις την εφαρμογή του Δικαίου της Θάλασσας και όχι απλώς με λόγια».
Η κυβέρνηση της Λιβύης σεβάστηκε τα απώτατα όρια της ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), αναφέρει ο Γ. Μανιάτης: «Είναι μια εξαιρετικά θετική είδηση και κυρίως αποδεικνύει ότι αυτό που πριν από 11 χρόνια αποφασίσαμε να πράξουμε σήμερα αποδεικνύεται ότι ήταν μια πολύ ισχυρή πατριωτική κίνηση, η οποία διασφάλιζε τα εθνικά κυριαρχικά δικαιώματα».
Φυσικά, όλα έχουν την εξήγησή τους.
Η κυβέρνηση Ντμπεϊμπά, προκειμένου να ξαναφέρει πίσω τους αμερικανικούς κολοσσούς Exxon Mobil και Chevron (έφυγαν προ ετών από τη χώρα), επέλεξε να τηρήσει τα προσχήματα. Η αυθαίρετη ερμηνεία ότι η Τρίπολη με την κίνηση αυτή ακύρωσε το τουρκολιβυκό μνημόνιο δεν στέκει ούτε νομικά ούτε γεωγραφικά. Από τη στιγμή που η Λιβύη ακολουθεί, τουλάχιστον στα δυτικά θαλάσσια οικόπεδα, τη λογική της μέσης γραμμής και των ίσων αποστάσεων, δεν σημαίνει ότι στα ανατολικότερα θαλάσσια τμήματα προτίθεται να ακολουθήσει την ίδια συνταγή.
Η κίνηση της Τρίπολης συνιστά θετική εξέλιξη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η Λιβύη αποφάσισε να δείξει διπλωματική ανωτερότητα απέναντι στην Ελλάδα ή ότι έχει παραιτηθεί από το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Στην παρούσα συγκυρία, η κυβέρνηση Ντμπεϊμπά επιχειρεί να δείξει «δυτικό πρόσωπο» απέναντι στην Ουάσινγκτον του Ντ. Τραμπ και την Ευρώπη. Στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν θα ήταν θετική εξέλιξη η σύγκρουση με την Ελλάδα.
Διότι, επειδή θέλει να κάνει άνοιγμα στην κυβέρνηση Τραμπ και να προσελκύσει κολοσσούς του χώρου, δεν τη συμφέρει να πάει σε «σύγκρουση» με την Ελλάδα, γι’ αυτό ανακοίνωσε τα συγκεκριμένα οικόπεδα. Τα ελληνικά θαλασσοτεμάχια νότια της Κρήτης διεμβολίζουν το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, ενώ τα θαλασσοτεμάχια του λιβυκού διαγωνισμού δεν το αγγίζουν.
Για την περίσταση, στο άρθρο 156 του νόμου Μανιάτη ορίζεται ότι «ελλείψει συμφωνίας οριοθέτησης με γειτονικά κράτη, των οποίων οι ακτές είναι παρακείμενες ή αντικείμενες με τις ελληνικές ακτές, το εξωτερικό όριο της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ (αφ’ ης στιγμής κηρυχθεί) είναι η μέση γραμμή, κάθε σημείο της οποίας απέχει ίση απόσταση από τα εγγύτερα σημεία των γραμμών βάσης (τόσο ηπειρωτικών όσο και νησιωτικών) από τις οποίες μετράται το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης» αναφέρει ο «αρχιτέκτονας» του νόμου Γ. Μανιάτης.
Ωστόσο, τα γεγονότα δεν κυλούν τόσο… «παραμυθένια»! Ελληνικοί κολοσσοί δραστηριοποιούνται στην ανοικοδόμηση της Λιβύης, και αυτό δεν περνά αναξιοποίητο από την Αθήνα. Ο όμιλος METLEN Energy and Metals (Μυτιληναίος) δραστηριοποιείται στο ηλεκτρικό δίκτυο της χώρας. Από πέρυσι ολοκληρώθηκε και τέθηκε σε λειτουργία ο 2ος αεριοστρόβιλος στο έργο παραγωγής ενέργειας στο Τομπρούκ, με τον σταθμό να τροφοδοτεί το δίκτυο της χώρας με επιπλέον 171 MW. Μετά την ολοκλήρωσή της, η μονάδα θα είναι σε θέση να παρέχει περισσότερα από 740 MW στο δίκτυο της χώρας.
Ο πρώτος αεριοστρόβιλος ενεργοποιήθηκε τον Αύγουστο του 2021 και τέθηκε σε λειτουργία στο τέλος του έτους, ενισχύοντας το ενεργειακό σύστημα της Λιβύης με περίπου 160 MW. Αλλοι δύο αεριοστρόβιλοι εγκαταστάθηκαν μέχρι τα τέλη του 2024. Η εταιρία έχει αναλάβει τη μηχανολογική μελέτη, την προμήθεια και την κατασκευή της μονάδας παραγωγής ενέργειας 740 MW στο Τομπρούκ με δυνατότητα διπλού καυσίμου (φυσικό αέριο ή υγρό καύσιμο).
Επιπλέον, ο όμιλος υπέγραψε πρόσφατα συμφωνία για τη λειτουργία εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, έργο με μεγάλη σημασία για τη Λιβύη για την ενίσχυση της ενεργειακής της αυτάρκειας.
Τα τελευταία χρόνια, η Λιβύη βρέθηκε αντιμέτωπη με σημαντικά ζητήματα παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, που χαρακτηρίζονται από παρατεταμένες διακοπές ρεύματος και αποτελούν σημαντικό εμπόδιο στην οικονομική πρόοδο της χώρας, την ενεργειακή ασφάλεια και την ευημερία του λαού της. «Η εγκατάσταση αυτού του σταθμού παραγωγής ενέργειας θα ενισχύσει άμεσα τις ενεργειακές υποδομές της χώρας, καθιστώντας το κεντρικό εγχείρημα για την αναζωογόνηση της Λιβύης» επισημαίνεται στην ανακοίνωση. Ο ελληνικός ενεργειακός κατασκευαστικός βραχίονας είναι παρών στη Λιβύη, και οι κινήσεις της κυβέρνησης στην Τρίπολη είναι πιο προσεκτικές από το παρελθόν.
Υπό αυτή την έννοια δεν πρόκειται για τόσο απρόσμενο δώρο. Πρόσθετος παράγοντας για την υπ’ όψιν εξέλιξη είναι οι συχνές επαφές των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας, Γ. Γεραπετρίτη και Χ. Φιντάν. Η Αγκυρα μπορεί να έχει σοβαρότατες αντιρρήσεις για το έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου (για ευνόητους λόγους), δεν έχει όμως καμία διάθεση να τα βάλει με αμερικανικούς κολοσσούς που δραστηριοποιούνται στα ελληνικά θαλασσοτεμάχια.
Τα παραπάνω γεγονότα παρατηρούνται ενώ έντονη κινητικότητα υπάρχει γύρω από τους υδρογονάνθρακες στην Ανατολική Μεσόγειο. Στην Ελλάδα, τα βλέμματα είναι στραμμένα στην Exxon Mobil, η οποία φέρεται ότι είχε δηλώσει πως εντός του 2025 θα ανακοινώσει οδικό χάρτη με τα αναλυτικά βήματα μέχρι την έναρξη της ερευνητικής γεώτρησης στο «μπλοκ» νοτιοδυτικά της Κρήτης – παντού στην περιοχή ψάχνουν για κοιτάσματα.
Καταλυτικός, εν προκειμένω, είναι ο ρόλος της Αιγύπτου, που αποτελεί έναν από τους ισχυρότερους υποστηρικτές των ελληνικών θέσεων στο θέμα των θαλάσσιων ζωνών. Η υπογραφή συμφωνίας οριοθέτησης Ελλάδας – Αιγύπτου το 2020 πιστοποιεί την πρόθεση Αθήνας – Καΐρου να εξουδετερώσουν το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Αθήνα και Κάιρο έχουν επανειλημμένα σημειώσει, με αφορμή τη ρευστή κατάσταση που επικρατεί στη Λιβύη και τους κινδύνους που αναπτύσσονται στη διαιρεμένη χώρα, την ανάγκη να βρεθεί τρόπος επιστροφής στην ομαλότητα. Σε αυτό το κλίμα, η Τρίπολη δεν μπορεί να προκαλεί αναταραχή με τη στάση της.
Ιωάννης Μάζης: «Η Ελλάδα ας μη βιαστεί να βγάλει συμπεράσματα»
Ο διεθνολόγος Ιωάννης Μάζης δήλωσε στην «κυριακάτικη δημοκρατία»:
«Εν πρώτοις, η εξέλιξη χαρακτηρίζεται θετική, αφού η κυβέρνηση στην Τρίπολη σέβεται τα όρια της μέσης γραμμής, έτσι όπως αποτυπώνονται στον γνωστό νόμο Μανιάτη. Η Τρίπολη ανέθεσε μεν τα θαλάσσια οικόπεδα στην τουρκική TPAO, αλλά δεν πείραξε τη μέση γραμμή, καθώς από την άλλη πλευρά, από την ελληνική πλευρά, υπάρχει η EXXON MOBIL. Υπάρχει εξήγηση σε όλα αυτά: καταρχάς, η Λιβύη επιδιώκει να επαναφέρει τις αμερικανικές εταιρίες στο έδαφός της. Δεν επιθυμεί επ’ ουδενί να συγκρουσθεί με τον Τραμπ. Μια όξυνση στις σχέσεις με την Ελλάδα θα σήμαινε παράλληλα δυσκολίες στις σχέσεις με την Ε.Ε.
Το τουρκολιβυκό μνημόνιο δεν καταργείται με την προκήρυξη του διαγωνισμού για τα χερσαία και τα θαλάσσια οικόπεδα της Λιβύης. Πρώτα από όλα, το τουρκολιβυκό μνημόνιο δεν ακουμπά τη δυτική Λιβύη. Γεωγραφικά, η ζώνη που επινόησε η Αγκυρα πατάει πάνω στις ακτές της ανατολικής Λιβύης. Και εδώ έχουν άλλο πρακτικό πρόβλημα: η Λιβύη είναι χωρισμένη στα δύο. Η κυβέρνηση βρίσκεται στην Τρίπολη, δυτικά, και το Κοινοβούλιο στη Βεγγάζη, ανατολικά. Οι δύο πλευρές δεν συνομιλούν. Για να ληφθεί μια απόφαση, όπως η αδειοδότηση οικοπέδων, θα πρέπει φυσιολογικά η κυβέρνηση στην Τρίπολη να υποβάλει πρόταση την οποία θα εγκρίνει το Κοινοβούλιο. Τέτοια διαδικασία δεν υπάρχει. Ας μη βιαζόμαστε να βγάλουμε συμπεράσματα».
Γιατι ειμαστε τοσο ανικανοι , στην Εξ. Πολιτικη ?
Επειδή έχουμε ΥπΕξ τον Γεροκοπρίτη
Εδω πρεπει να διαπραγματευον , την υποθεση με το Τουρκολιβηικο μνημονιο πατριωτες γνωστες του διεθνους δικαιου . Και οχι ο καθε ξερολας , εδω μιλαμε για τη Χωρα μας .