Οι άγνωστοι «Χ» στο νέο εξοπλιστικό πρόγραμμα!

Σημεία που χρήζουν αποσαφήνισης, αλλά και σαφώς διατυπωμένες θέσεις που αντιμετωπίζουν χρόνιες παθογένειες εντοπίζει μια πρώτη ανάγνωση των βασικών κατευθύνσεων του 12ετούς Μακροπρόθεσμου Προγραμματισμού Αμυντικών Εξοπλισμών (ΜΠΑΕ), αλλά και γενικά της αμυντικής πολιτικής της κυβέρνησης, όπως παρουσιάστηκαν κατά την πρόσφατη συζήτηση στη Βουλή.

• Του Περικλή Ζορζοβίλη

Το πρώτο σημείο που χρήζει αποσαφήνισης είναι το συνολικό ύψος των πιστώσεων που θα διατεθούν για τη χρηματοδότηση του ΜΠΑΕ 2024-2035. Στην ομιλία του ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης το προσδιόρισε σε 25 δισ. ευρώ, χωρίς να διευκρινίσει το ύψος των ανειλημμένων υποχρεώσεων, δηλαδή των πιστώσεων για την αποπληρωμή εξοπλιστικών προγραμμάτων που είχαν συμβασιοποιηθεί τα προηγούμενα χρόνια. Ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Νίκος Δένδιας, στην τοποθέτηση του κατά τη λήξη της συζήτησης στη Βουλή, τις προσδιόρισε σε 11,5 δισ. ευρώ. Ομως, ταυτόχρονα, ο κ. Δένδιας, προσδιορίζοντας σε 18,9 δισ. ευρώ το κόστος του νέου εξοπλιστικού προγράμματος, αύξησε σε 30,4 δισ. ευρώ το συνολικό ύψος των πιστώσεων για τον ΜΠΑΕ 2024-2035, δηλαδή ποσό υψηλότερο κατά 20% από αυτό που είχε αναφέρει στην έναρξη της συζήτησης ο πρωθυπουργός.

Για σύγκριση, αναφέρεται ότι την περίοδο 2014-2020 διετίθεντο ετησίως κατά μέσον όρο περί τα 550 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση εξοπλιστικών προγραμμάτων. Αντίθετα, την περίοδο 2021-2024, ο μέσος ετήσιος όρος των πιστώσεων για τα εξοπλιστικά προγράμματα υπερτετραπλασιάστηκε, ενώ το 2022 οι συνολικές πληρωμές του τακτικού Προϋπολογισμού και του προϋπολογισμού δημοσίων επενδύσεων (εθνικό και συγχρηματοδοτούμενο σκέλος) του υπουργείου Εθνικής Αμυνας ανήλθαν στο εντυπωσιακό ύψος των 7.089.447.398,64 ευρώ.

Καθώς η διάθεση πιστώσεων για την εθνική άμυνα εξαρτάται άμεσα από την πορεία της εθνικής οικονομίας, είναι αυτονόητο ότι τα επόμενα έτη το συνολικό ποσό που θα διατεθεί θα μεταβληθεί ανάλογα. Σύμφωνα πάντως με πληροφορίες της «κυριακάτικης δημοκρατίας», το μεγαλύτερο πρόβλημα που υφίσταται σήμερα είναι η δέσμευση μεγάλου μέρους του διατιθέμενου δημοσιονομικού χώρου των επομένων ετών καθώς τα προηγούμενα χρόνια η κατανομή στα έτη των ταμειακών διαθεσίμων και του δημοσιονομικού χώρου δεν ήταν ισόρροπη.

Το δεύτερο σημείο αφορά τον βαθμό αξιοποίησης των δυνατοτήτων του σχεδίου «ReArm Europe» (ρήτρα διαφυγής) και του χρηματοδοτικού εργαλείου SAFE. Στην ομιλία του, ο πρωθυπουργός χαρακτήρισε την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής για την επόμενη τετραετία ως την πιο σημαντική εξέλιξη, «που δίνει στην ελληνική κυβέρνηση πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο να ενισχύσει τις επενδύσεις στην άμυνα, πρόσθετες επενδύσεις οι οποίες δεν θα συνυπολογίζονται στις οροφές δαπανών, όπως αυτές προσδιορίζονται από την Ευρωπαϊκή Ενωση». Εξίσου θετικά αναφέρθηκε και στο ύψους 150 δισ. ευρώ SAFE, λέγοντας ότι κινείται «στη σωστή κατεύθυνση». Σημείωσε επίσης «ότι το ταμείο SAFE αφορά δάνεια τα οποία μπορούν να δοθούν στα κράτη-μέλη με προνομιακούς όρους», αλλά ταυτόχρονα επεσήμανε ότι «δεν αφορά, ουσιαστικά, επιδοτήσεις. Δεν είναι δηλαδή ένα ταμείο το οποίο έχει αντίστοιχα χαρακτηριστικά με το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας». Εκτιμάται ότι η ασάφεια σε ό,τι αφορά τον βαθμό αξιοποίησης των «ReArm Europe» και SAFE οφείλεται στο ότι την παρούσα περίοδο δεν έχουν ακόμα οριστικοποιηθεί οι λεπτομέρειες της λειτουργίας τους, αλλά και στην εκπεφρασμένη πρόθεση πρωθυπουργού και υπουργού Εθνικής Αμυνας να μην κινδυνεύσει η δημοσιονομική σταθερότητα της χώρας.

«Ανεξαρτήτως των δημοσιονομικών δυνατοτήτων που η ελληνική κυβέρνηση έχει, ως αποτέλεσμα της ρήτρας διαφυγής, αυτή η δημοσιονομική ευελιξία σε καμία περίπτωση δεν πρέπει και δεν θα γίνει αφορμή για υπερβολές» ανέφερε ο πρωθυπουργός στην ομιλία του. Μάλιστα, στην αρχή της χαρακτήρισε το δίλημμα «κανόνια ή βούτυρο» ως «σαθρό, αλλά και επικίνδυνο, ιδίως σήμερα».

Οι νέες τεχνολογίες θα έχουν τον πρώτο λόγο στο θέατρο των επιχειρήσεων

Στον αντίποδα, πρωθυπουργός και υπουργός Εθνικής Αμυνας με σαφήνεια έθεσαν ως βασική φιλοσοφία του ΜΠΑΕ 2024-2035 την ενσωμάτωση των νέων αμυντικών τεχνολογιών και «του τρόπου με τον οποίο ουσιαστικά βλέπουμε στην πράξη ότι αλλάζει το θέατρο των επιχειρήσεων».

«Μη επανδρωμένα οχήματα, περιπλανώμενα πυρομαχικά, drone και anti-drone μέθοδοι πολέμου, συστηματικότατη αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης, έμφαση στην κυβερνοάμυνα αλλά και στην κυβερνοεπίθεση – όλες αυτές είναι τεχνολογίες οι οποίες πια πρέπει να ενσωματωθούν στον μακροχρόνιο σχεδιασμό των Ενόπλων Δυνάμεων» ανέφερε ο πρωθυπουργός ως παραδείγματα.

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα για δύο λόγους ήταν και η πρωθυπουργική αναφορά ότι «πια, δεν αρκεί μόνο να εστιαζόμαστε στις ακριβές πλατφόρμες, στις φρεγάτες Belh@rra, στα 20+20 F-35 τα οποία η χώρα μας θα αποκτήσει». Πρώτον, γιατί, σε αντίθεση με τις φρεγάτες, όπου εκκρεμεί η λήψη της απόφασης για την προμήθεια της τέταρτης φρεγάτας του τύπου, για τα F-35 υπήρξε προσδιορισμός του αριθμού των μαχητικών που θα προμηθευτεί η χώρα. Θα μπορούσε λοιπόν να θεωρηθεί μήνυμα προς την προεδρία Τραμπ για την ελληνική πρόθεση και δέσμευση στην περαιτέρω ανάπτυξη της διμερούς σχέσης.

Δεύτερον, γιατί μπορεί να θεωρηθεί ένδειξη εγκατάλειψης της παραδοσιακής «πλατφορμο-κεντρικής» προσέγγισης. «Αυτά είναι πολύ σημαντικά και δαπανηρά οπλικά συστήματα, πρέπει να συνοδεύονται, όμως, από επενδύσεις οι οποίες θα συμπληρώνουν αυτές τις μεγάλες πλατφόρμες με νέα, ευέλικτα οπλικά συστήματα, τα οποία μπορούν διαρκώς να προσαρμόζονται, να αναβαθμίζονται και να βελτιώνονται» σημείωσε ο πρωθυπουργός.
Εξίσου σαφής ήταν η κυβερνητική προσέγγιση σε ό,τι αφορά τη συνεχή υποστήριξη των συστημάτων που έχουμε ήδη προμηθευτεί. «Αν δεν έχουμε φροντίσει από τώρα για τη συντήρησή τους, δύο πράγματα μπορεί να συμβούν: είτε θα βρεθούμε μπροστά σε δυσάρεστες δημοσιονομικές εκπλήξεις στο μέλλον, κάτι το οποίο δεν είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε, είτε θα καταλήξουμε να έχουμε οπλικά συστήματα τα οποία θα λειτουργούν για λίγα χρόνια και μετά θα περιέρχονται σε απραξία» σημείωσε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός. Τούτων λεχθέντων, φαίνεται ότι αντιστρέφεται η μέχρι σήμερα πρακτική υποχρηματοδότησης του λειτουργικού προϋπολογισμού των Ενόπλων Δυνάμεων, που περιλαμβάνει και τις δαπάνες για υποστήριξη και συντήρηση. Σύμφωνα με πληροφορίες, στον ΜΠΑΕ 2024-2035 οι πιστώσεις για συμβάσεις-εν-συνεχεία υποστήριξης (Ε-Σ-Υ) υπερβαίνουν τα 2,5 δισ. ευρώ.

Πιάνει δουλειά η ελληνική αμυντική βιομηχανία

Η πιο σημαντική πρωθυπουργική ανακοίνωση, που σηματοδοτεί την πλήρη αντιστροφή τής μέχρι σήμερα ακολουθούμενης πρακτικής, αφορά τη συμμετοχή της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας σε όλα τα προγράμματα που θα δρομολογηθούν τα επόμενα χρόνια. «Είναι ένας απαράβατος όρος, προκειμένου να μπορούμε να προχωρήσουμε σε οποιαδήποτε μεγάλη αμυντική επένδυση» ανέφερε σχετικά ο πρωθυπουργός.

Κατά την τοποθέτησή του, ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Νίκος Δένδιας προσδιόρισε σε ανώτερο του 50% το ποσοστό του νέου εξοπλιστικού προγράμματος που μπορεί να υλοποιηθεί από την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία. «Είναι 9,4 δισ. ευρώ από τα 18,9 δισ. ευρώ και επίσης, από τα 68 προγράμματα, τα 14 μπορούν να αφορούν μόνο ελληνικές εταιρίες. Εχουν πλήρη δυνατότητα να τα εκπληρώσουν ελληνικές εταιρίες. Μιλάμε δηλαδή για άνω του 1 δισ. ευρώ» εξήγησε ο Νίκος Δένδιας. Αναμφίβολα, πρόκειται για φιλόδοξο σχέδιο, η επιτυχία του οποίου θα εξαρτηθεί από τον λεπτομερή σχεδιασμό του υπουργείου και την απρόσκοπτη συνεργασία με την εγχώρια βιομηχανική και τεχνολογική βάση.

Πηγή: Κυριακάτικη Δημοκρατία