Η Τουρκία απειλεί την Λευκωσία για τις συμφωνίες με την Αίγυπτο

Η διακυβερνητική σύνοδος που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί στις 17 Απριλίου στη Ρώμη με τη συμμετοχή του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και της Πρωθυπουργού της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι, αναβλήθηκε αιφνιδίως για μεταγενέστερη ημερομηνία κατόπιν αιτήματος της ιταλικής πλευράς. Μαζί με τη σύνοδο, αναβλήθηκε και το Ιταλοτουρκικό Επιχειρηματικό Φόρουμ που προετοιμάζονταν εδώ και καιρό από τις δυο χώρες, ενώ δεν έχει γίνει ακόμα γνωστό πότε θα πραγματοποιηθεί η συνάντηση.

• Από τη Μαρία Δεναξά, «Εστία της Κυριακής»

Στην ανακοίνωσή του, το Συμβούλιο Εξωτερικών Οικονομικών Σχέσεων της Τουρκίας (DEİK) αναφέρει: «Το Τουρκοϊταλικό Επιχειρηματικό Συμβούλιο θα διοργανώσει το Ιταλοτουρκικό Επιχειρηματικό Φόρουμ στη Ρώμη με την τιμητική παρουσία του Προέδρου μας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και της Ιταλίδας Πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι».

Ο ευρωβουλευτής του Δημοκρατικού Κόμματος και πρώην δήμαρχος Φλωρεντίας, Ντάριο Ναρντέλα, ήταν από τους πρώτους που ανακοίνωσαν μέσω των κοινωνικών δικτύων την αναβολή της συνάντησης Ερντογάν – Μελόνι και του επιχειρηματικού φόρουμ: «Η Μελόνι ανέβαλε τη συνάντησή της με τον Πρόεδρο της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν, που είχε προγραμματιστεί για τις 17 Απριλίου, για μεταγενέστερη ημερομηνία. Ελπίζουμε ο λόγος να μην είναι κάποιο πρόβλημα στο πρόγραμμα, αλλά το γεγονός ότι, μετά τη σύλληψη του Ιμάμογλου και τις μαζικές διαδηλώσεις στην Τουρκία, μια τέτοια συνάντηση θα αποτελούσε ντροπή για την Πρωθυπουργό της Ιταλίας. Η δημοκρατία δεν μπορεί να είναι προαιρετική επιλογή», ανέφερε σε ανάρτησή του.

Σημειωτέον πως ο Ναρντέλα ήταν μία από τις πιο ηχηρές φωνές στήριξης από την Ευρώπη κατά τη διάρκεια της υπόθεσης σύλληψης του δημάρχου Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου. Σε ερώτηση του BBC Türkçe για τους λόγους της αναβολής της επίσκεψης του Ερντογάν στην Ιταλία, το Γραφείο της Ιταλίδας Πρωθυπουργού απάντησε πως «το οριστικό πρόγραμμα δεν είχε διαμορφωθεί ακόμα». Ωστόσο, σε ερωτήσεις για το αν έχει καθοριστεί νέα ημερομηνία συνάντησης και για το αν η αναβολή σχετίζεται με τη σύλληψη του Ιμάμογλου, δόθηκε μια σχεδόν μονολεκτική απάντηση: «Κανένα σχόλιο». Η Πρεσβεία της Τουρκίας στη Ρώμη δεν έχει, επίσης, κάνει καμία δήλωση σχετικά με το θέμα.

Το σενάριο Τραμπ και το παρασκήνιο της Ουάσινγκτον

Ο ιταλικός Τύπος έφερε στο προσκήνιο έναν διαφορετικό λόγο για την αναβολή. Οι μεγάλες σε κυκλοφορία εφημερίδες Corriere della Sera» και «La Repubblica» έγραψαν ότι η Μελόνι σχεδιάζει στις 16 Απριλίου να μεταβεί στην Ουάσινγκτον για να συναντήσει τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και να διαπραγματευτεί μονομερώς μείωση των δασμών που επιβλήθηκαν στην Ιταλία από το 20% στο 10%.

Σε δημοσίευμά της, η «Corriere della Sera» σημειώνει ότι «εν μέσω της χρηματοοικονομικής θύελλας που προκαλεί ο Τραμπ, η Μελόνι επιθυμεί να έχει προσωπική συνάντηση μαζί του» και προσθέτει: «αν και δεν ανακοινώθηκε επίσημα, η προγραμματισμένη για τις 17 Απριλίου στη Ρώμη διακυβερνητική συνάντηση με τη συμμετοχή του Ερντογάν και υπουργών του ενδέχεται να αναβλήθηκε για αυτόν τον λόγο».

Η σύλληψη του Εκρέμ Ιμάμογλου, φαίνεται πάντως πως έχει επηρεάσει, τουλάχιστον στην Ευρώπη, την εικόνα της Τουρκίας, με σημαντικές καθυστερήσεις σε διεθνείς επισκέψεις και συναντήσεις. Εκτός από την ακύρωση της προγραμματισμένης επίσκεψης του Ερντογάν στην Ιταλία, μετέωρη παραμένει και η επίσκεψή του στη Γαλλία που προετοιμαζόταν για αυτή την εβδομάδα, ενώ έχουν αναβληθεί και σημαντικές διμερείς συναντήσεις Τουρκίας – ΕΕ.

Ο Μακρόν στην Αίγυπτο και οι γαλλικές επενδύσεις

Πάντως, ο Εμανουέλ Μακρόν, που επιχειρεί να ενισχύσει τον ρόλο της Γαλλίας στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, βρέθηκε πριν από λίγες ημέρες στην Αίγυπτο, όπου έτυχε θερμής υποδοχής.

Κατά τη διάρκεια των επαφών του με την αιγυπτιακή ηγεσία, συζητήθηκαν εκτενώς θέματα που αφορούν κυρίως την αμυντική και ενεργειακή συνεργασία. Ο Μακρόν, συνοδευόμενος από υψηλόβαθμους αξιωματούχους, συναντήθηκε με τον Αιγύπτιο Πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι, με τον οποίο συμφώνησαν να ενισχύσουν τη διμερή και κυρίως οικονομική συνεργασία, ενώ στις συζητήσεις τους δόθηκε έμφαση στην αξιοποίηση των φυσικών πόρων της Αιγύπτου.

Ο Εμανουέλ Μακρόν είχε την ευκαιρία να υπενθυμίσει ότι οι γαλλικές επενδύσεις στην Αίγυπτο εκτιμώνται πάνω από 7,7 δισεκατομμύρια ευρώ, που μεταφράζονται σε περισσότερες από 50.000 άμεσες θέσεις εργασίας. Αριθμοί που, σύμφωνα με τον ίδιο, αποτελούν ένδειξη «εμπιστοσύνης». Οι γαλλικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη βορειοαφρικανική χώρα αφορούν ένα ευρύ φάσμα τομέων, που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τον κατασκευαστικό τομέα, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τις μεταφορές, την υγεία, την καινοτομία καθώς και τη μεταποιητική βιομηχανία και τη λιανική πώληση.

Τον Γάλλο πρόεδρο συνόδευαν στην Αίγυπτο ο εκπρόσωπος της γαλλικής ενεργειακής εταιρείας Engie για τη Βόρεια Αφρική, Λοΐκ Ζαγκέ Ουμπέρ και η Μαρί Αστρίντ ντε Μοντμαρίν, διευθύντρια διεθνών υδροηλεκτρικών έργων της ανταγωνίστριας EDF Rebouvelables. Και οι δύο τα τελευταία χρόνια παρακολουθούν τη δυναμική παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στην Αίγυπτο, τη στιγμή που το Κάιρο στοχεύει να αυξήσει την παραγωγή του στο 42% της ενεργειακής προσφοράς μέχρι το 2030.

Στις αρχές Ιανουαρίου, ο γαλλικός ενεργειακός κολοσσός Engie ανακοίνωσε την επέκταση του γιγαντιαίου αιολικού του πάρκου στην Αίγυπτο, το Red Sea Wind Energy, αυξάνοντας τη συνολική του δυναμικότητα σε 650 μεγαβάτ (MW) μέχρι το 2030, καθιστώντας το το μεγαλύτερο στην αφρικανική ήπειρο. O Λοΐκ Ζαγκέ Ουμπέρ, είχε ήδη επισκεφθεί τη χώρα στα μέσα Φεβρουαρίου για ένα ενεργειακό φόρουμ.

Η επίσκεψή του συνέπεσε με εκείνη του Ζεράρ Μεστραλέ, πρώην διευθύνοντος συμβούλου της Engie και νυν ειδικού απεσταλμένου του Εμανουέλ Μακρόν για το έργο του οικονομικού διαδρόμου Ινδίας – Μέσης Ανατολής – Ευρώπης (IMEC). Αξίζει να σημειωθεί ότι η Αίγυπτος έχει πολύ υψηλό αιολικό δυναμικό, όπως και ηλιακό, και σημαντικά χαμηλότερο κόστος εγκατάστασης των πάρκων.

Η σημασία της συμφωνίας για «πράσινο» υδρογόνο Αιγύπτου – Γαλλίας

Από την πλευρά του, το Κάιρο φιλοδοξεί να μετατραπεί σε στρατηγικό πάροχο καθαρής ενέργειας για την Ευρώπη. Μάλιστα, την Τρίτη 8/4 υπογράφηκε και συμφωνία μεταξύ Γαλλίας και Αιγύπτου για την κατασκευή μιας ολοκληρωμένης μονάδας παραγωγής «πράσινου» υδρογόνου στην περιοχή Ρας Σουκέιρ.

Η συμφωνία προβλέπει συνεργασία για την ανάπτυξη, χρηματοδότηση, κατασκευή και λειτουργία της εν λόγω υποδομής, η οποία θα παράγει και παράγωγα προϊόντα, όπως «πράσινη» αμμωνία. Το έργο υλοποιείται από την EDF Renewables και την αιγυπτιο-εμιρατινή εταιρεία Zero Waste, οι οποίες έχουν συστήσει τη συμμαχία Green Fuel Alliance. Η επένδυση χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από τον ιδιωτικό τομέα, χωρίς δημόσιες υποδομές ή άμεση στήριξη από το αιγυπτιακό κράτος.

Για τη Γαλλία, η συμφωνία αποτελεί ξεκάθαρη δήλωση πρόθεσης να ενταχθεί στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού καθαρής ενέργειας, διασφαλίζοντας παράλληλα πρόσβαση σε ένα στρατηγικής σημασίας απανθρακοποιημένο καύσιμο. Το ενδιαφέρον είναι ταυτόχρονα βιομηχανικό και διπλωματικό, καθώς η EDF Renewables ενισχύει τη θέση της σε μια αναδυόμενη αγορά, μέσα στο παγκόσμιο πλαίσιο της ενεργειακής μετάβασης.

Από την πλευρά της Αιγύπτου, το διακύβευμα είναι η μακροπρόθεσμη καθιέρωση της χώρας ως περιφερειακού ενεργειακού κόμβου, αξιοποιώντας τους πλούσιους ηλιακούς και αιολικούς της πόρους, την κεντρική γεωγραφική της θέση και ένα ευνοϊκό φορολογικό περιβάλλον. Ως σημαντικός παίκτης στην περιοχή, έχει ήδη συνάψει συμφωνία με την Κύπρο για την εκμετάλλευση κοιτασμάτων φυσικού αερίου, όπως αυτά στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) και στο κοίτασμα Ζοhr.

Συγκεκριμένα στην Αίγυπτο θα εξάγεται το φυσικό αέριο από τα κυπριακά κοιτάσματα «Κρόνος» και «Αφροδίτη». Η συμφωνία αυτή θεωρείται υψίστης σημασίας, ειδικά για το Κάιρο, στην προσπάθειά του να καταστεί περιφερειακός εξαγωγέας ενέργειας.

Η Αγκυρα στοχοποιεί την Λευκωσία

Η συμφωνία των Κυπριακών αρχών με την Αίγυπτο για την εκμετάλλευση των κυπριακών κοιτασμάτων θεωρείται άκυρη από την Άγκυρα. Για την τουρκική ηγεσία, αυτή η συμφωνία «είναι ένα βήμα που απειλεί την περιφερειακή σταθερότητα και βλάπτει την αναζήτηση λύσης του Κυπριακού».

Όπως διαμηνύουν Τούρκοι αξιωματούχοι, «η Τουρκία δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει τις εξουσίες που της δίνονται ως εγγυήτριας δύναμης κατά των δραστηριοτήτων της Κυπριακής Δημοκρατίας που απειλούν την ασφάλεια των Τουρκοκυπρίων και το περιβάλλον ειρήνης και σταθερότητας στη μεγαλόνησο».

Συμμετοχή της Ελλάδας και το έργο GREGY

Στην ενεργειακή περιφερειακή συνεργασία Κύπρου – Αιγύπτου συμμετέχει και η Ελλάδα, με αιχμή το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Αιγύπτου με την ονομασία «GREGY».

H κατ’ αρχήν διαδρομή του GREGY, μήκους 954 χλμ., θα ξεκινά από το El Sallum και θα φτάνει στη Νέα Μάκρη. Το έργο έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2030, τότε δηλαδή που αναμένεται να ολοκληρωθεί και η κατασκευή του 50% των 9,5 GW έργων ΑΠΕ, τα οποία θα τροφοδοτούν την ηλεκτρική διασύνδεση. Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει σταδιακή κατασκευή 7,2 GW αιολικών πάρκων και 2,3 GW ηλιακών, δηλαδή 75% προς 25%.

Το έργο και ο σχεδιασμός είναι του ομίλου Κοπελούζου και του ομίλου Elica Mediterranean Interconnector, με εκτιμώμενο προϋπολογισμό 4,2 δισεκατομμύρια ευρώ, συνολικής δυναμικότητας 3.000 μεγαβάτ για τη μεταφορά 100% «πράσινης» ενέργειας από την Αίγυπτο στην Ελλάδα και την Ευρώπη.

Η ηλεκτρική ενέργεια από την Αίγυπτο θα μεταφέρεται σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις υφιστάμενες, αλλά και από τις σχεδιαζόμενες διασυνδέσεις. Μέρος της θα καταναλώνεται από την ελληνική βιομηχανία και ένα τρίτο μέρος της θα χρησιμοποιείται για την παραγωγή «πράσινου» υδρογόνου και θα υποκαθιστά 4,5 bcm φυσικού αερίου ετησίως, μειώνοντας τις εκπομπές CO₂ κατά 10 εκατομμύρια τόνους ετησίως.