Σε εξέλιξη είναι παρεμβάσεις αποκατάστασης και ανάδειξης του Τεμένους Κουρσούμ, στην Καστοριά, τις οποίες προχωρά το υπουργείο Πολιτισμού, με σκοπό την μελλοντική λειτουργία και αξιοποίηση του ιστορικού μνημείου.
Το έργο, προϋπολογισμού 1.000.000 ευρώ, προχωρά με την τοποθέτηση γυάλινου δαπέδου για την προστασία και θέαση των υποκείμενων αρχιτεκτονικών καταλοίπων βυζαντινού ναού, την εγκατάσταση φωτισμού, καθώς και ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις.
Το «Κουρσούμ Τζαμί» ή «Κουρσουλού Τζαμί» χρονολογείται γύρω στα τέλη του 15ου, με αρχές του 16ου αιώνα και βρίσκεται στην πλατεία Μεγάλου Αλεξάνδρου, στο ιστορικό κέντρο της πόλης. Με την έγκριση της αρχιτεκτονικής και στατικής μελέτης, το 2021, το έργο της αποκατάστασης και ανάδειξης του μνημείου εντάχθηκε στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης το τέλος του 2025.
Πρόκειται για το μοναδικό σωζόμενο τέμενος στη Καστοριά, από τα σημαντικότερα μνημεία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της οθωμανοκρατίας, μαζί με τον μεντρεσέ και το λουτρό. Όπως σημειώνεται στη σχετική ανακοίνωση του υπουργείου, κατά τις εργασίες αποκατάστασης, αποκαλύφθηκαν στο εσωτερικό του τεμένους τα κατάλοιπα παλαιοχριστιανικής τρίκλιτης βασιλικής. Μετά την οθωμανική κατάκτηση, το τζαμί θεμελιώθηκε αφενός στο φυσικό βράχο και αφετέρου επί της βασιλικής, το οικοδομικό υλικό της οποίας χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή του. Από θραύσματα μαρμάρινων κιόνων, που βρέθηκαν σε παρακείμενο οικόπεδο, πιθανολογείται ότι στη θέση της βυζαντινής εκκλησίας προϋπήρχε αρχαίος ναός.
Και στην περίπτωση αυτή τεκμηριώνεται η ιστορική διαχρονία, η οποία δημιουργεί και στην περίπτωση της Καστοριάς ένα πολύτιμο αρχαιολογικό παλίμψηστο, το οποίο θα αποδοθεί στους επισκέπτες για την κατανόηση των επιμέρους ιστορικών φάσεων της ευρύτερης περιοχής. Οι εργασίες αποκάλυψαν τμήματα του φυσικού βράχου επί του οποίου θεμελιώθηκε το τέμενος, πλήθος ταφών του 13ου-14ου αιώνα, κινητά ευρήματα μεταξύ των οποίων νομίσματα, κομβία, γυάλινα θραύσματα κ.α., θεμέλια παλαιότερου κτίσματος, αποσπασματικά τμήματα από τρία πλίνθινα δάπεδα.
Το μνημείο, για πολλά χρόνια, λειτουργούσε ως βιβλιοθήκη. Ακολούθως μετετράπη σε αποθήκη αρχαιοτήτων από την οικεία Εφορεία και στο τέλος του 2025 πρόκειται να αποδοθεί στους πολίτες και τους επισκέπτες της Καστοριάς ως μείζον πολιτιστικός χώρος.
