Υπήρχαν δύο άνθρωποι που ήξεραν πολλά για την Ελλάδα και την Κύπρο. Και οι δύο δεν είχαν καλές σχέσεις με τον Κίσινγκερ και οι δύο πέθαναν κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες. Αν δεν προκύψουν συνταρακτικά στοιχεία από τα «κλειδωμένα», ακόμα, αμερικανικά αρχεία, το μυστήριο θα παραμένει.
Η πορεία των δύο πρεσβευτών ήταν διαφορετική. Η κατάληξη κοινή: Ο θάνατος!
Δευτέρα 19 Αυγούστου 1974. Λίγες μέρες νωρίτερα ο «Αττίλας 2» έχει κατασπαράξει τη μισή, σχεδόν, Κυπριακή Δημοκρατία. Ο κόσμος βράζει. Στη Λευκωσία γίνεται μεγάλη πορεία προς την Αμερικανική πρεσβεία. Ο πρεσβευτής Ρότζερ Ντέιβις είναι νέος. Είχε δώσει τα διαπιστευτήριά του μόλις στις 10 Ιουλίου, λίγες μέρες δηλαδή πριν το πραξικόπημα. Όταν οι διαδηλωτές πλησιάζουν την πρεσβεία δίνει εντολή να κλείσουν τα παράθυρα και το προσωπικό να μεταφερθεί σε ασφαλές μέρος. Αμερικανοί πεζοναύτες παίρνουν θέσεις στον εξωτερικό χώρο. Οι διαδηλωτές καίνε αυτοκίνητα υπαλλήλων της πρεσβείας και ρίχνουν πέτρες. Οι πεζοναύτες ρίχνουν χημικά. Αρχίζουν πυροβολισμοί. Ο πρεσβευτής είναι σε ένα διάδρομο της πρεσβείας και αισθάνεται ασφαλής. Ξαφνικά μια σφαίρα τον χτυπά. Η γραμματέας του Αντουανέτα Βαρνάβα τρέχει να τον βοηθήσει. Κι αυτή τη χτυπά μια σφαίρα. Νεκροί και οι δύο.
https://www.youtube.com/watch?v=SwAZTiNdh2E&ab_channel=%CE%A1%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82%CE%9C%CE%B1%CF%81%CF%84%CF%85%CF%81%CE%AF%CE%B5%CF%82
Ο Χένρι Τάσκα ήταν πρεσβευτής στην Αθήνα από το 1969. Είχε αναπτύξει στενές σχέσεις με την κυβέρνηση Παπαδόπουλου. Συνταξιούχος πιά, το 1979, δηλώνει ότι θα γράψει βιβλίο για τα όσα συνέβησαν στη διάρκεια της θητείας του. Λίγο αργότερα σκοτώνεται σε τροχαίο στη Λωζάνη!
Μπορεί κάποιος να αποδώσει σε σύμπτωση το τραγικό τέλος των δύο πρεσβευτών, αλλά υπάρχουν κάποιες… λεπτομέρειες που μπορούν να οδηγήσουν σε άλλους δρόμους. Σκοτεινούς.
Ο Ντέιβις ήταν ειδικός για τα θέματα Μέσης Ανατολής. Διπλωμάτης καριέρας. Διάλεξε την Κύπρο για να φύγει από την Ουάσιγκτον. Η γυναίκα του, Σάλι, είχε καρκίνο, υπέφερε μέχρι να πεθάνει κι ήθελε να αφήσει πίσω του όλα αυτά. Πήρε μαζί του τα δύο παιδιά, την 20χρονη Νταϊάνα και τον 15χρονο Τομ για να ξεχάσει. Αν και νέος στην Κύπρο με την έκρηξη του πραξικοπήματος «βομβάρδιζε» τον Κίσινγκερ με εκθέσεις. Θεωρούσε τον Σαμψών «επικίνδυνη προσωπικότητα» και θεωρούσε ότι μόνη λύση θα ήταν να αναλάβει Πρόεδρος, προσωρινά, ο Γλαύκος Κληρίδης, όπως όριζε το Σύνταγμα, αφού ήταν Πρόεδρος της Βουλής. Στη δεύτερη εισβολή του Αττίλα με νέο υπόμνημα προειδοποιούσε τον προϊστάμενό του ότι οι Τούρκοι το μόνο που θα καταφέρουν θα ήταν να αυξήσουν τη δύναμη του κομμουνιστικού κόμματος (ΑΚΕΛ) και να στρέψουν την κυβέρνηση προς τη Μόσχα.
Ουσιαστικά ήταν εκτός αμερικανικής γραμμής. Διαφωνούσε; Δεν τον είχαν ενημερώσει κανείς δεν ξέρει. Όσο για τη δολοφονία του κατηγορήθηκε η ΕΟΚΑ Β’. Μόνο που τα ερωτηματικά είναι πολλά. Ο πρεσβευτής και η γραμματέας του βρίσκονταν σε διάδρομο που δεν είχε παράθυρα. Η σφαίρα, ακόμα κι αν είχε διαπεράσει τα κλειστά παράθυρα των δωματίων θα έπρεπε να κάνει ζικ ζακ για να βρει τον στόχο της. Κι αν αυτό συνέβη το ίδιο έπρεπε να γίνει και στην περίπτωση της γραμματέως του! Η νεκροτομή θα μπορούσε να δώσει κάποιες απαντήσεις, αλλά οι Αμερικανοί δεν το επέτρεψαν. Πήραν το άψυχο σώμα και το μετέφεραν στις ΗΠΑ την επόμενη κιόλας μέρα!
Ο Χάνρυ Τάσκα ανήκε στον κύκλο των φίλων του Ριτσαρντ Νίξον. Με τον Κίσιγκερ είχαν αμοιβαία αντιπάθεια. Αν δεν ήταν φίλος του Τομ Πάπας θα είχε αναχωρήσει προ πολλού από την Αθήνα. Ενώ τα είχε καλά με τις κυβερνήσεις των συνταγματαρχών, αντίθετα δεν συμπαθούσε τον Δημήτρη Ιωαννίδη που τους διαδέχτηκε. Έκανε προσπάθειες να μην κλιμακωθεί η κρίση Ελλάδας και Τουρκίας μετά την εισβολή. Το τέλος του προξένησε πολλά ερωτηματικά καθώς είχε πολλά να πει, ή σωστότερα να γράψει. Ακόμα κι η κόρη του κατηγόρησε τον Κίσινγκερ ότι οργάνωσε τη δολοφονία του πατέρα της με τέτοιο τρόπο ώστε να μοιάζει με ατύχημα. Φυσικά δεν πήρε ποτέ απάντηση.
Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο το δίνει ο δημοσιογράφος Κώστας Βενιζέλος, στενός συνεργάτης του Μιχάλη Ιγναντίου, ο οποίος ανακάλυψε και δημοσίευσε το τηλεφώνημα του Γλαύκου Κληρίδη που ασκούσε καθήκοντα Προέδρου στην Κύπρο μέχρι να επιστρέψει ο Μακάριος σχετικά με τη δολοφονία του πρεσβευτή Ντέιβις στη Λευκωσία. Λογικό είναι το τηλεφώνημα του Κύπριου Προέδρου να είχε απολογητικό χαρακτήρα. Λογικό επίσης ο Κίσινγκερ να ήταν ενημερωμένος για τις εξελίξεις και δεν το κρύβει. Θα περίμενε κανείς ένα απλό τηλεφώνημα να μην έχει κάποιο μυστικό. Κι όμως οι Αμερικανοί έχουν αποχαρακτηρίσει ένα μέρος μόνο της συνομιλίας. Δεν έχουν δημοσιοποιήσει κάποια από αυτά που είπε ο Αμερικανός υπουργός στον Κύπριο Πρόεδρο. Γιατί άραγε.
Διαβάστε ολόκληρη τη συνομιλία κι ίσως καταλάβετε γιατί δεν δόθηκε ολόκληρη στη δημοσιότητα.
Κίσινγκερ: Γεια
Κληρίδης: Γεια σας Εξοχότατε, μιλά ο Κληρίδης.
Κίσινγκερ: Τί κάνεις;
Κληρίδης: Νοιώθω τρομακτικά άσχημα, Εξοχότατε, επειδή η πρώτη μας τηλεφωνική επικοινωνία γίνεται κάτω από τέτοιες συνθήκες. Έγινε επίθεση εναντίον της πρεσβείας των Ηνωμένων Πολιτειών..
Κίσινγκερ: Το γνωρίζω.
Κληρίδης: Και ο Ρότζερ Ντέιβις έχασε τη ζωή του.
Κίσινγκερ: Το ξέρω.
Κληρίδης: Δεν μπορώ να κάνω τίποτα άλλο, παρά να εκφράσω την πικρή μου θλίψη για την απώλειά του, και ήδη εξέδωσα δημόσια ανακοίνωση, που το περιεχόμενό της αναφέρει κάτι τέτοιο. Ο Ρότζερ Ντέιβις έλαβε όλα τα απαραίτητα μέτρα για να προστατεύσει την πρεσβεία των Ην. Πολιτειών στην Κύπρο και τους Αμερικανούς πολίτες που ζούσαν στη Δημοκρατία. Πενθώ, όχι μόνο επειδή οι Ην. Πολιτείες έχασαν τον πρέσβη τους, αλλά επειδή έχασα κι εγώ ένα πολύτιμο φίλο.
Κίσινγκερ: Λοιπόν. Κύριε Πρόεδρε, αντιλαμβανόμαστε ότι επρόκειτο για κάτι που δεν ήταν υπό τον έλεγχό σας. Και ορθώς είπατε ότι ο Ρότζερ Ντέιβις ήταν ένας φίλος. Θεωρούμε ότι είστε ένας φίλος των Ην. Πολιτειών, οι οποίες διάκεινται φιλικά σε ότι προσπαθείτε να επιτύχετε.
Κληρίδης: Έσπευσα μόλις έφτασαν τα νέα σε μένα. Μπήκα στην πρεσβεία κάτω από καταιγισμό πυροβολισμών και μετέφερα έξω… (κόβεται).
Κίσινγκερ: Καλά, καταλαβαίνω κύριε Πρόεδρε. (σ.σ.: Το υπόλοιπο κείμενο της κουβέντας του Κίσινγκερ, είναι λογοκριμένο).
Κληρίδης: (λογοκριμένο)… Είναι αυτό… (κόβεται).
Κίσινγκερ: (λογοκριμένο)
Κληρίδης: Θα κάνω ότι μπορώ και θα πιέσω το λαό και θα πω ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος να δείχνουμε οποιαδήποτε εχθρότητα έναντι των Ην. Πολιτειών. Σήμερα κάλεσα συνέντευξη Τύπου για όλα όσα έγιναν και δήλωσα ότι οι Ην. Πολιτείες άσκησαν όλη τους την επιρροή και πίεσαν στην προσπάθειά τους να αποτρέψουν την επίθεση του τουρκικού στρατού.
Κίσινγκερ: Ακριβώς
Κληρίδης: Και θα συνεχίσω να κάνω ότι περνά από το χέρι μου για να αποτρέψω οποιαδήποτε αντιαμερικανικά αισθήματα και οποιαδήποτε αντιαμερικανική διαδήλωση οπουδήποτε στην Κύπρο.
Κίσινγκερ: Είχαμε ετοιμαστεί, όπως ίσως σου είπε ο κ. Ντέιβις χθες, να χρησιμοποιήσουμε όλη μας την επιρροή για να παράγουμε το καλύτερο θετικό αποτέλεσμα. (λογοκριμένο).
Κληρίδης: Εκτιμώ τη θέση που μόλις μου εξηγήσατε. Ο Ρότζερ μου μίλησε χθες το βράδυ για τα σημεία στα οποία μόλις αναφερθήκατε και σήμερα ήμουν έτοιμος να τα επεξεργαστώ. Δυστυχώς γι’ αυτόν, είναι πολύ αργά.
Κίσινγκερ: Καλά κύριε Πρόεδρε. Κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει εσάς γι’ αυτή τη φοβερή τραγωδία. (λογοκριμένο).
Κληρίδης: Σας ευχαριστώ
Κίσινγκερ: (λογοκριμένο)
Κληρίδης: Ναι, καταλαβαίνω. (λογοκριμένο)
Κίσινγκερ: Ακριβώς. Και εμείς κύριε Πρόεδρε θα πράξουμε το ίδιο, και πιθανότατα θα στείλω αντικαταστάτη σε μία-δύο μέρες, ώστε να έχουμε ένα ανώτερο διπλωμάτη στη θέση αυτή.
Κληρίδης: Θα σας είμαι ευγνώμων εάν συμβεί αυτό. Πρώτα απ’ όλα θα μας βοηθήσει όλους να υπάρχει ένας ανώτερος διπλωμάτης εδώ, και επίσης επειδή εάν… (κόβεται και στη συνέχεια λογοκριμένο).
