Όταν πας σε διάλογο με την Τουρκία και βάζεις όλα τα θέματα στο τραπέζι, πρέπει να είσαι έτοιμος να χάσεις μέρος της εθνικής κυριαρχίας. Ο πρωθυπουργός μας προετοίμασε για την περίπτωση αυτή, για την πρώτη παραχώρηση «εθνικού χώρου» από το 1922 και μετά. Τότε η Ελλάδα είχε χάσει την Ανατολική Θράκη. Είχε όμως δικαιολογία. Είχε μεσολαβήσει η ήττα στη Μικρά Ασία και ο ξεριζωμός του ελληνισμού από την περιοχή αυτή. Σήμερα τι… μεσολάβησε;
Η ιστορία διδάσκει.
Υπάρχει ένα βιβλίο που έγραψε το 1976 ο Γεράσιμος Τσιγάντες, της γνωστής οικογένειας στρατιωτικών και ηρώων της Αντίστασης, πρώην γραμματέας των Ανακτόρων, βοηθός πρεσβευτή στην αμερικανική πρωτεύουσα και πολλά άλλα. Εκεί αποκαλύπτει πολλά από αυτά που έζησε.
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια του «Έπρεπε να είχα πεθάνει» όπως είναι ο τίτλος του αφορά τις πιέσεις που ασκήθηκαν στην κυβέρνηση Παπανδρέου από τον Αμερικανό πρόεδρο Λίντον Τζόνσον για λύση του Κυπριακού, το 1964, με μια παράδοξη πρόταση: Τη διχοτόμηση της Κύπρου, τη διπλή ένωση και την παραχώρηση του Καστελόριζου στην Τουρκία!
Ο Αμερικανός διπλωμάτης Ντιν Άτσεσον, είχε εκπονήσει το σχέδιο που προωθούσε τη διπλή Ένωση, Έδινε τους Τουρκοκύπριους το 20% του εδάφους και αυξημένα δικαιώματα σε όσους επέλεγαν να παραμείνουν σπίτια τους στο υπόλοιπο 80% στην Ελλάδα. Η Τουρκία δεν θα έπαιρνε μόνο το 20% της Κύπρου, αλλά και μερικά νησιά. Τη Ρόδο ή το Καστελόριζο και δύο – τρία άλλα κι ως… μπαξίσι θα αύξαναν την αμερικανική βοήθεια!
Στην Ελλάδα πρωθυπουργός ήταν ο Γεώργιος Παπανδρέου με νωπή την προτίμηση της συντριπτικής πλειοψηφίας του ελληνικού λαού. Στην Αμερική πρόεδρος ήταν ο Λίντον Τζόνσον. Ο καουμπόι από το Τέξας που για ψηφοθηρικούς λόγους είχε χριστεί αντιπρόεδρος από τον Κένεντι (αντίβαρο για τις ψήφους των συντηρητικών πολιτειών), ξαφνικά μετά την δολοφονία στο Ντάλας βρέθηκε στη θέση του Προέδρου.
Άξεστος και ανίδεος από τη διεθνή πολιτική ο Τζόνσον αποδείχτηκε επικίνδυνος για τα ελληνικά συμφέροντα. Οι Τούρκοι είχαν καταφέρει να πείσουν τους κοινούς μας συμμάχους ότι κάποια από τα Δωδεκάνησα πρέπει να τους παραχωρηθούν. Το Καστελόριζο, για παράδειγμα, που μπορεί να μοιάζει με κουκίδα στους μεγάλους χάρτες (στους μικρούς απλά δεν υπάρχει), αλλά έχει τεράστια οικονομική σημασία. Πως μπορεί να φανούν σε ένα χάρτη τα μόλις 9,1 τετραγωνικά χιλιόμετρα της έκτασής του ή τα 19,5 χιλιόμετρα των ακτών του; Κι όμως επάνω σε αυτά υπάρχουν 594 κάτοικοι (απογραφή 2021) που αδιαφορούν εάν βρίσκονται δίπλα στην Τουρκία (1,25 ναυτικά μίλια) και μακριά από τη Ρόδο (72 ν.μ), την Κύπρο (150 ν.μ) ή τον Πειραιά (328 ν.μ).
Ξέρουν κι αυτοί, ξέρουμε κι εμείς, ξέρουν κι οι Τούρκοι ότι αυτή η κουκίδα στο χάρτη είναι το κλειδί της κοινής ΑΟΖ, Ελλάδας – Κύπρου. Χωρίς την… κουκίδα αυτή κοινή ΑΟΖ δεν υπάρχει. Αυτός είναι κι λόγος που προσπαθούν να αναθεωρήσουν τη Συνθήκη της Λοζάνης που ονομαστικά έδωσε στην Ιταλία 14 νησιά, ανάμεσά τους και το Καστελόριζο. Σε αυτή στηρίχτηκε και η Συνθήκη των Παρισίων (1947) που έδωσε στην Ελλάδα τα Δωδεκάνησα αφαιρώντας τα από τον έλεγχο της Ιταλίας.
Σήμερα δεν χρειάζεται να παραχωρηθεί το Καστελόριζο. Μόνοι μας βάζουμε τα πράγματα στο τραπέζι των συνομιλιών και μιλάμε, ουσιαστικά, για μοίρασμα του Αιγαίου. Κάτι η Ντόρα Μπακογιάννη με τις δηλώσεις για τις τεράστιες τουρκικές ακτές στο Αιγαίο, κάτι ο πρωθυπουργός, διατυπώνουν θέσεις που θα έκαναν, πριν μερικά χρόνια, επιφυλακτικούς στο να τις διατυπώσουν και οι πιο φανατικοί Τούρκοι εθνικιστές.
Ο Γεώργιος Παπανδρέου στη συνάντηση με τον Αμερικανό πρόεδρο του είπε το αυτονόητο, ότι ποτέ ελληνική κυβέρνηση και ελληνική Βουλή δεν θα μπορούσε να συμφωνήσει σε παραχώρηση εθνικού χώρου.
Ο Τζόνσον οργίστηκε και τα… άκουσε για τα καλά ο Έλληνας πρεσβευτής στην Ουάσιγκτον Αλέκος Μάτσας. Δεν ήταν συζήτηση, αλλά ένα διαρκές υβρεολόγιο του Τζόνσον για την Ελλάδα και το πολιτικό της σύστημα με φράσεις του τύπου «γ… τη Βουλή και στο Σύνταγμά σας»!
Διαβάστε το σχετικό απόσπασμα για να δείτε τι γίνεται πίσω από τις… κλειστές πόρτες.
Το θέμα όμως δεν έμεινε εκεί. Ο Έλληνας πρεσβευτής συνέταξε την έκθεση για τη συνάντηση με τον Αμερικανό πρόεδρο και ανεφέρε, ως όφειλε, τα πάντα. Ακόμα και τις βαριές φράσεις. Η έκθεση στάλθηκε από το αμερικανικής κατασκευής κρυπτογραφικό μηχάνημα της πρεσβείας που υποτίθεται ότι ήταν ασφαλές. Μόνο που παρά τους κρυπτογραφικούς κώδικες το περιεχόμενό του την ίδια ώρα που διαβαζόταν στην Αθήνα το είχαν στα χέρια τους και στην Ουάσιγκτον!
Ο Γεράσιμος Τσιγάντες δεν είναι τυχαία πρόσωπο. Δημοσιογράφος, γιος του στρατηγού Χριστόδουλου Τσιγάντε και ανιψιός του ήρωα της Κατοχής Γιάννη Τσιγάντε. Υπήρξε γ.γ. των Ανακτόρων, όταν αυτά έκαναν άνοιγμα στον… μεσαίο χώρο. Την επίμαχη περίοδο ήταν πληρεξούσιος υπουργός στην Ουάσιγκτον, ενώ ως πολεμικός ανταποκριτής είχε πάει στην Κορέα και είχε συλληφθεί από τους Βόρειους καθώς δεν περιορίστηκε στα αυστηρά δημοσιογραφικά του καθήκοντα. Τον εκτιμούσαν οι Αμερικανοί και οι Άγγλοι. Είχε και την καναδική υπηκοότητα και αργότερα πήρε διάφορες δημόσιες θέσεις στη δεύτερη πατρίδα του. Πέθανε το 2004.
Σε άλλο κεφάλαιο αποκαλύπτει μια συνομιλία που είχε με τον Ντιν Ατσεσον, ο οποίος την εποχή της δικτατορίας αρθρογραφούσε σε αμερικανικές εφημερίδες υπέρ του καθεστώτος Παπαδόπουλου. Ο Τσιγάντες του τηλεφώνησε να διαμαρτυρηθεί για να πάρει την απάντηση που θύμιζε κάου μπόι κι όχι διπλωμάτη. «Σε πληρώνω είσαι υποχρεωμένος να υπακούς».
Από την ανάγνωση της συνομιλίας καταλαβαίνει κανείς ποιος συμβούλευε τον Τζόνσον αι το πως καθοριζόταν η πολιτική των ΗΠΑ σε διάφορα θέματα που την ενδιέφεραν.
Σήμερα δεν χρειάζονται τέτοια… καουμποϊλίκια για να πιεστούν οι πολιτικοί για παραχωρήσεις. Ήδη το Αιγαίο ανήκει στα… ψάρια για να θυμηθούμε το παλιό αναρχικό σύνθημα της δεκαετίας του ’80. Μόνο που τα ψάρια έχουμε αποδεχτεί ότι ανήκουν (και) στους Τούρκους. Οι ψαράδες τους φθάνουν έξω από την Εύβοια χωρίς να τους ενοχλεί κανείς. Πολλές από τις ψαριές τις δίνουν σε πρώην ελληνική εταιρεία που πριν λίγα χρόνια πουλήθηκε σε Τούρκους για πέντε εκ. ευρώ. Το ποσό φαίνεται… αστείο, αλλά προφανώς από τότε, υπήρχε η πρόθεση να ανοίξει ένας δρόμος. Πρώτα οι ψαράδες κι έπειτα οι (κοινές;) έρευνες για υδρογονάνθρακες.
Αμοντάριστα πλάνα από την επίσκεψη του Γεωργίου Παπανδρέου στις ΗΠΑ
