Στο Βερολίνο υπήρχε ένας δρόμος. Η Tiergartenstraße, που σημαίνει οδός Ζωολογικού Κήπου. Κι εκεί κάποιοι «άνθρωποι» επινόησαν το χειρότερο πρόγραμμα εξόντωσης που θα μπορούσε να συλλάβει νους: Των ανθρώπων που ήταν περιττοί στο ναζιστικό μεγαλείο. Που χαλούσαν την εικόνα μιας «υγειούς» χώρας που στην ουσία αποδείκνυε το πόσο… άρρρωστη ήταν!
Στα επίκαιρα της ναζιστικής περιόδου βλέπουμε πάντα υγιέστατα παιδάκια, νέους και νέες, ξανθούς και ανοιχτόχρωμους όλο υγεία. Σαν διαφήμιση κάποιου προϊόντος ευεξίας.
Πίσω από τη βιτρίνα όμως κρυβόταν όλη η σαπίλα του καθεστώτος. Και το χειρότερο στην υλοποίηση του προγράμματος δεν συμμετείχαν κάποιοι ακραίοι φανατικοί που βρήκαν χώρο στην αγκαλιά των ναζί, αλλά επιστήμονες, πολλοί από αυτούς με διεθνείς διακρίσεις!
Το συνέβαινε όμως στον αριθμό 4 της οδού…. Ζωολογικού Κήπου;
Στο όνομα της γενετικής καθαρότητας της φυλής πάρθηκε η απόφαση να απαλλαχθεί η κοινωνία από τα… βαρίδια. Τους ανθρώπους που ήταν διανοητικά καθυστερημένοι, αντιμετωπιζαν κινητικά προβλήματα και πολλές μόνιμες παθήσεις, ακόμα και αλκοολικοί, που όχι μόνο… χαλούσαν την εικόνα που ήθελε να παρουσιάσει η χώρα, αλλά το βασικότερο επιβάρυναν το δημόσιο ταμείο με ιατρικά έξοδα. Το πρόγραμμα ξεκίνησε από βρέφη που παρουσίαζαν προβλήματα υγείας. Περισσότεροι από 250.000 άνθρωποι εξοντώθηκαν και δεκάδες χιλιάδες είχαν πάρει… σειρά, αλλά η ναζιστική Γερμανία κατέρρευσε το 1945.
Θεωρητικά το πρόγραμμα άρχισε πειραματικά στην Πολωνία τον Σεπτέμβριο του 1939, δηλαδή σχεδόν αμέσως με την κατάληψη της χώρας, αλλά η κοινή γνώμη είχε προετοιμαστεί κατάλληλα από καιρό.
Από το 1920 ένας διαπρεπής νομικός, ο Κάρλ Μπίντινγκ (1841-1920) και ένας φημισμένος ψυχίατρος, ο Άλφρεντ Χόχε (1865-1943) είχαν κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με τίτλο «Επιτρέποντας την καταστροφή μιας ανάξιας ζωής».
Μιλούσαν για ευθανασία ή και δολοφονία ανθρώπων που είχαν υποστεί ανεπανόρθωτες ζημιές στην υγεία τους. Ο ένας εξέταζε τη νομική πλευρά και ο δεύτερος την ιατρική! Σε αυτό δέχονταν ότι ακόμα και το δικαίωμα στην αυτοκτονία. Όχι μόνο το θεωρούσαν νόμιμο, αλλά και μπορούσε να… μεταβιβαστεί σε κάποιον που θα θελήσει να απαλλάξει τον ασθενή από τον πόνο. Αυτός δεν θα είναι δολοφόνος!
Σε αυτό το υπόβαθρο στηρίχτηκε και η προπαγάνδα των ναζί. Άλλωστε στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου χιλιάδες τρόφιμοι ψυχιατρείων είχαν πεθάνει από πείνα!
Όσο για τη συνεργασία των γιατρών αρκεί ένας αριθμός. Το 45% των γιατρών της χώρας είχε ενταχτεί στο ναζιστικό κόμμα πριν καν αυτό γίνει εξουσία! Το δέλεαρ της ανακατανομής ιατριών πόρων για όσους έχουν ανάγκη και ελπίδες ίασης ήταν το ισχυρότερο όπλο. Το να φτιάξουν λιγότερα κανόνια για να αυξηθούν τα κονδύλια για την υγεία προφανώς δεν περνούσε ή δεν ήθελαν να περάσει από το μυαλό τους.
Δεν είναι περίεργο ότι μέχρι το 1945, περίπου 350.000 Γερμανοί είχαν στειρωθεί για να προφυλαχτεί η χώρα από κληρονομικές ασθένειες.
Ακόμα και τα σχολικά προβλήματα είχαν προσαρμοιστεί κατάλληλα. Οι μαθητές καλούνταν να λύσουν προβλήματα για το πόση μαρμελάδα θα μπορούσαν να εξοικονομίσουν εάν έλειπαν οι βαριά άρρωστοι και ανάπηροι που απομυζούσαν την κοινωνία!
Από κοντά και ο κινηματογράφος. Στην ταινία «Κατηγορώ» μια όμορφη γυναίκα που πάσχει από «σκλήρυνση κατά πλάκας» πεθαίνει… τρυφερά από τον άντρα της που την υπεραγαπά!
Πως όμως ένας γιατρός θα μπορούσε να σκοτώσει με μια ένεση έναν ασθενή του ακόμα κι αν ήταν βαριά άρρωστος; Είχε δώσει τον «όρκο του Ιπποκράτη» που περιείχε και τη φράση: «Θα χρησιμοποιώ τη θεραπεία για να βοηθήσω τους ασθενείς κατά τη δύναμη και την κρίση μου, αλλά ποτέ για να βλάψω ή να αδικήσω».
Κανένα πρόβλημα. Ο όρκος αντικαταστάθηκε με άλλον που έλεγε ότι πρωταρχικός σκοπός του γιατρού ήταν να προωθήσει τα συμφέροντα των ναζί!
Τα παιδιά ήταν τα πρώτα που πλήρωσαν το τίμημα. Όσα αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα αρχικά, και λιγότερο σοβαρά στη συνέχεια, οδηγούνταν σε κλινικές όπου τρεις γιατροί αποφάσιζαν εάν είναι «ανάξια ζωής». Τα σκότωναν και στη συνέχεια συνέτασαν μια έκθεση που συνήθως είχε ως αιτία θανάτου την πνευμονία. Αυτός είναι κι ένας από τους λόγους που δεν μπορεί να υπολογιστεί επακριβώς ο αριθμός των θανάτων του προγράμματος.
Τα βρέφη έδωσαν τη θέση τους στα μεγαλύτερα. Τώρα εκτός από τις ασθένειες μπήκε και ο όρος «αντικοινωνική συμπεριφορά». Ήταν αρκετά ευρύς για να περιλαμβάνει τα… πάντα!
Ακολούθησαν οι μεγαλύτεροι. Ειδικά φορτηγά, τα «κοράκια» οδηγούσαν τους «ασθενείς» στα νοσομεία όπου οι γιατροί αποφάσιζαν από ποιούς ασθενείς θα απαλλαγούν. Στην αρχή ο θάνατος ερχόταν με ενέσεις, αλλά στη συνέχεια δημιουργήθηκαν ντους – θάλαμοι αερίων που ήταν λιγότεροι χρονοβόροι και περισσότερο αποτελεσματικοί. Οι συγγενείς των ασθενών ποτέ δεν μάθαναν την πραγματική αιτία θανάτου. Την «πνευμονία» είχαν αντικαταστήσει άλλες ασθένειες, προσαρμοσμένες στο ιστορικό του ασθενούς.
Ακόμα και οι τραυμαματίες του πολέμου, αυτοί που πολεμούσαν για την… πατρίδα τους έπεσαν θύματα του προγράμματος. Ήταν να μη γίνει η αρχή. Άνθρωποι που είχαν δώσει το αίμα τους για τον Χίτλερ, τώρα έδιναν και τη ζωή τους για να μη επιβαρύνουν το σύστημα υγείας και τον κρατικό προϋπολογισμό!
Στις 24 Αυγούστου 1941 το… μυστικό είχε διαρρεύσει. Η εκκλησία αντιδρούσε σε όλα αυτά και ο Χίτλερ έδωσε διαταγή που ζητούσε το Τ4 να συνεχίσει να εφαρμόζεται μόνο σε παιδιά. Ήταν η μοναδική, ίσως, εντολή του που δεν εισακούστηκε. Τα νοσοκομεία συνέχισαν να σκοτώνουν τους ασθενείς. Τώρα είχαν έναν επιπλέον λόγο. Ο πόλεμος αύξανε τον αριθμό όσων είχαν ανάγκη περίθαλψης, οι συμμαχικοί βομβαρδισμοί επίσης. Το ποιός θα ζήσει ή θα πεθάνει είχε πλέον περάσει στα χέρια του νοσηλευτικού προσωπικού.
Στις μέρες μας φαίνεται απίστευτο πως τόσοι πολλοί άνθρωποι συμμετείχαν σε ένα έγκλημα που ακόμα και ο αρχηγός τους είχε αποδοκιμάσει, αλλά δεν είχε σταματήσει, ενώ γνώριζε.
Το πρόγραμμα Τ4 χρησιμοποιήθηκε με ελαφρές αποκλίσεις στα στρατόπεδα συγκέντρωσης για την εξόντωση των πολιτικών αντιπάλων, των Εβραίων, των Ρομά και τόσων άλλων.
Η Νυρεμβέργη και οι δίκες που έγιναν λειτούργησαν ως… πλυντήριο των γιατρών και του νοσηλευτικού προσωπικού. Ενώ στις αντίστοιχες για το Ολοκαύτωμα μόλις το 24% των κατηγορούμενων αθωώθηκαν, σε αυτές για τα προγράμματα ευθανασίας το ποσοστό των αθωωτικών αποφάσεων εκτινάχθηκε στο 57%.
Υπερίσχυσαν οι… ρεαλιστές που υποστήριξαν ότι δεν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν τα νοσοκομεία στη μεταπολεμικη εποχή με τόσες καταδίκες!
Για να μην μιλήσουμε για αυτούς που με διάφορους τρόπους απέφυγαν ακόμα και αυτή την προσαγωγή σε δίκη. Το αποτέλεσμα είναι ότι για χρόνια στη νέα δημοκρατική Γερμανία ένα μεγάλο μέρος του προσωπικού των νοσοκομείων συνέχισε να εργάζεται και μάλιστα από θέσεις ευθύνης αφού είχαν την σχετική προϋπηρεσία…
Έπρεπε να περάσουν δεκαετίες για να ανοίξουν στόματα, αλλά και να αποχαρακτηριστούν τα σχετικά έγγραφα, τα λίγα που διασώθηκαν…
Ακόμα και στις μέρες μας τα σχετικά προγράμματα που εφαρμόστηκαν αποτελούν θέμα ταμπού όχι μόνο για την ιατρική κοινότητα της χώρας, αλλά και ένα μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης.
