Τo μεσημέρι της 8ης Δεκεμβρίου 1966, γυρίζοντας από το σχολείο, είδαμε κόσμο πολύ να κοιτάζει τις εφημερίδες που ήταν κρεμασμένες στα περίπτερα. Όλες έγραφαν για το τραγικό ναυάγιο του πλοίου «Ηράκλειον». Θυμάμαι έναν αριθμό μόνο: «240»!
Το προηγούμενο βράδυ είχε βουλιάξει το επιβατηγό-οχηματαγωγό των αδελφών Τυπάλδου, ένα γρήγορο δεκαεφτάχρονο φορτηγό-ποστάλι, που ήταν «το αφεντικό» στη γραμμή Πειραιάς – Κρήτη, στην οποία ανταγωνίζονταν δύο εταιρίες: εκείνη των Τυπάλδων και η άλλη, του Ευθυμιάδη! Ο Ευθυμιάδης με τα πλοία «Μίνως» και «Φαιστός» και οι αδελφοί Τυπάλδοι με τα «Ηράκλειον» και «Χανιά».
Όπως φαινόταν στις διαφημιστικές καταχωρίσεις, η εταιρία Τυπάλδου πρόβαλλε ως «ατού» την ταχύτητα των πλοίων της.
«Υπήρχε ανταγωνισμός με την εταιρία Ευθυμιάδη, την οποίαν προτιμούσε ο κόσμος, και η εταιρία Τυπάλδου προσπαθούσε να συναγωνιστεί με την ταχύτητα» κατέθεσε ο θαλαμηπόλος Ηλίας Κουκουνάκης στη δίκη στο Εφετείο Αθηνών.
Το «Ηράκλειον», που έκανε το δρομολόγιο Χανιά – Πειραιάς, χάθηκε πλάι στη νησίδα Φαλκονέρα στις 2.30 τα ξημερώματα της 8ης Δεκεμβρίου 1966 και πήρε μαζί του -σύμφωνα με την τελική καταγραφή- 241 ψυχές! Αλλά δεν τέλειωνε εδώ η τραγωδία της Κρήτης!
Τρία χρόνια αργότερα, στις 8 Δεκεμβρίου 1969, ένα αεροσκάφος της Ολυμπιακής Αεροπορίας που εκτελούσε την πτήση Χανιά – Αθήνα συντρίβεται. Έγραφαν οι εφημερίδες της εποχής ότι «στα Χανιά δύσκολα θα έβρισκε κάποιος μια οικογένεια που δεν πενθούσε άλλος τον συγγενή, άλλος τον φίλο, άλλος τον γείτονα».
Για το «Ηράκλειον» έχουν γραφτεί πολλά. Ο διακεκριμένος, μάλιστα, δικηγόρος Γιώργος Εμμ. Τρανταλίδης έγραψε ένα εξαιρετικό βιβλίο, που περιλαμβάνει όλη την υπόθεση, μέσα από τη δικαστική της πορεία, με συγκλονιστικές καταθέσεις επιζησάντων, αγορεύσεις εισαγγελέως και δικηγόρων. Το βιβλίο εκδόθηκε το 2013 και είναι πολύτιμο εργαλείο για όποιον ασχολείται με τα θέματα της ακτοπλοΐας.
Όπως προέκυψε από την έρευνα, το «Ηράκλειον» επί 18 μήνες και μέχρι τη μοιραία νύχτα πραγματοποιούσε τα δρομολόγια δίχως να έχει αναγνωριστεί από το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας ως επιβατηγό-οχηματαγωγό!
Όπως αναφέρει σχετική έκθεση του υπουργείου Ναυτιλίας, «την 1η Δεκεμβρίου η πλοιοκτήτρια εταιρία δεν συνεμορφώθη προς τας υποδείξεις της ΕΕΠ και ελαχίστας ώρας προ του κανονικού δρομολογίου αιτεί παράτασιν ισχύος του λήξαντος Πρωτοκόλλου Γενικής Επιθεωρήσεως» [υπουργείο Ναυτιλίας, Έκθεση Ανακριτικής Επιτροπής Ελέγχου Ναυτικών Ατυχημάτων (ΑΕΕΝΑ), σελ. 20]. Και το πλοίο έλαβε παράταση για να ταξιδεύει μέχρι τις 10 Δεκεμβρίου! Δηλαδή δύο μέρες μετά το ναυάγιο!
Το «Ηράκλειον» φορτώνει στα Χανιά 16 φορτηγά, ένα στρατιωτικό αυτοκίνητο-ψυγείο και ένα Ι.Χ. ιδιωτικό αυτοκίνητο (κούρσα). Κι ενώ είναι όλα έτοιμα για απόπλου, το βαπόρι δεν φεύγει!
«Την ωρισμένην ώραν παρήγγειλα να σηκωθή ο καταπέλτης και σηκώθηκε περί το 1,5 μέτρον, τότε ήλθαν οι πράκτορες και ειδοποίησαν να περιμένομεν την άφιξιν του ψυγείου» καταθέτει ο ύπαρχος Νίκος Θεοδωράκης.
Και φτάνει ένα αυτοκίνητο-ψυγείο γεμάτο με πορτοκάλια της ΑΓΡΕΞ, που προορίζονταν για εξαγωγή. Οδηγός, ο Μιχάλης Καστρίτσης, ο οποίος διασώθηκε και καταθέτοντας στο Εφετείο εξήγησε ότι είχε καθυστερήσει η φόρτωση των πορτοκαλιών, γι’ αυτό και δεν είχε φτάσει εγκαίρως.
Το φορτηγό τοποθετήθηκε κάθετα σχετικά με τον διαμήκη άξονα του πλοίου και τα άλλα οχήματα, ακριβώς απέναντι από τους δύο καταπέλτες.
«Μόλις βγήκαμε από τη Σούδα, ο καιρός δεν ήταν καλός και όσο προχωρούσαμε χειροτέρευε και κατά τις 11 η ώρα άρχισε να κλυδωνίζεται το καράβι πολύ» καταθέτει ο υπαξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού Εμμ. Σταματάκης, που ερχόταν με άδεια στον Πειραιά.
Ο ναύτης του πλοίου Δημήτρης Οικονόμου κατεβαίνει στο γκαράζ με 3-4 οδηγούς που είχαν πάει λίγο νωρίτερα στη γέφυρα και εξέφρασαν την ανησυχία τους.
Εκεί «διαπιστώνει ότι τα αυτοκίνητα αλληλοεκτυπώντο. Ιδιαιτέρως εκινδύνευαν να ανατραπούν τα αυτοκίνητα με υψηλόν χαβαλέ». Ο ναύτης ενημερώνει τη γέφυρα και οι οδηγοί απευθύνονται πλέον στον πλοίαρχο του πλοίου Εμμ. Βερνίκο. Ωστόσο, το πλοίο συνεχίζει να ταξιδεύει προς τον χαμό…
Τα μεσάνυχτα οι άνεμοι πιάνουν και ξεπερνούν τα 8 μποφόρ και πιάνει καταιγίδα. Στη 1.10 ανατρέπεται ένα φορτηγό με λάδια, σαπούνια και άλλα εμπορεύματα. Ο οδηγός του αυτοκινήτου «ειδοποιεί μέσω των συναδέλφων του τον Πλοίαρχον επί του συμβάντος, ο οποίος απαντά ότι δεν υπάρχει κίνδυνος»…
Λίγα λεπτά αργότερα το αυτοκίνητο-ψυγείο μετακινείται. «Μέσα σε ένα τέταρτο της ώρας, μεταξύ 1.30 και 1.45, το αυτοκίνητο άρχισε να μετακινείται. Κτύπησε 3 φορές στη δεξιά και 3 φορές στην αριστερή πόρτα» καταθέτει ο βοηθός φροντιστή Γιώργος Φουντεδάκης.
Τότε ανοίγει ο δεξιός καταπέλτης και το αυτοκίνητο-ψυγείο πέφτει στη θάλασσα. Ο καταπέλτης γέρνει σιγά σιγά προς τα κάτω και αρχίζει να μπαίνει με δύναμη στο γκαράζ θαλασσινό νερό. Λίγο πριν από τις 2 το πλοίο παίρνει μεγάλη κλίση προς τα δεξιά. Οι περισσότεροι επιβάτες κοιμούνταν αμέριμνοι στις καμπίνες και κανείς δεν τους ειδοποιεί για τον κίνδυνο! Σε λίγη ώρα όλα έχουν τελειώσει!
Στις 2.12 ο ασύρματος του πλοίου εξέπεμψε το τελευταίο σήμα που ήταν μια λέξη: «ΒΥΘΙΖΟΜΑΙ».
Οι διασωθέντες ήταν τελικά μόλις 47, ενώ πνίγηκαν -όπως δέχτηκαν τα δικαστήρια- 241 άνθρωποι. Απ’ αυτούς βρέθηκαν και αναγνωρίστηκαν 65, ενώ χάθηκαν, μαζί με το πλοίο, οι υπόλοιποι.
«Τελικώς διεσώθησαν όσοι ανηρπάγησαν υπό των κυμάτων ή έπεσαν εις την θάλασσαν και είχον την αντοχήν να παραμείνουν επί 10ωρον εντός της θαλάσσης και την τύχην να ανευρεθούν υπό των πλοίων διασώσεως» αναφέρει η έκθεση του υπουργείου Ναυτιλίας.
«Εχρειάσθη να συγκλονισθή η χώρα από την τραγωδίαν της Φαλκονέρας διά να ημπορέση να ανασυρθή το άκρον ενός πυκνού πέπλου εντός του οποίου με μεγάλας εκφράσεις περί εφοπλιστικού θαύματος, από όλας τας μεταπολεμικάς κυβερνήσεις, καλύπτεται μια εγκληματική αμέλεια διά την ζωή των ανθρώπων και στυγνής εκμεταλλεύσεως από αδίστακτους επαγγελματίας ασκούντας την ναυτιλιακήν επιχείρησιν καθ’ όλους τους κανόνας της πειρατείας» είπε ο Ηλίας Ηλιού στη Βουλή. Και δεν ήταν μακριά από την αλήθεια.
Το τραγικό ναυάγιο του «Ηράκλειον», όμως, έγινε η αφορμή για να αλλάξει ριζικά η ελληνική ακτοπλοΐα, με πρωτοπόρες τις κρητικές εταιρίες «Λαϊκής Βάσεως» και τα σύγχρονα, ασφαλή πλοία…
Πτήση θανάτου για 90 επιβαίνοντες
Τρία χρόνια αργότερα, 8 Δεκεμβρίου 1969, ένα αεροσκάφος 11 ετών Μc Donnel Douglas DC-6B της Ολυμπιακής Αεροπορίας με όνομα «ISLAND OF KERKYRA» και αριθμό νηολογίου SX-DAE, που εκτελούσε την πτήση Χανιά – Αθήνα, συντρίβεται στην κορυφή Κερατοβούνι στο Πάνειο Όρος κοντά στην Κερατέα και οι 90 επιβαίνοντες (85 επιβάτες και πέντε μέλη πληρώματος) σκοτώνονται.
Ήταν 8 Δεκεμβρίου, μόλις τρία χρόνια μετά τη βύθιση, την ίδια ακριβώς ημέρα, του «Ηράκλειον», που έκανε κι εκείνο το ίδιο δρομολόγιο Χανιά – Αθήνα. Προτού βγάλει τα μαύρα η Κρήτη, τα ξαναφόρεσε!
