Όσοι χρησιμοποιούν το τραμ και περνούν από την περιοχή του Νέου Κόσμου, σίγουρα θα έχουν δει τη στάση «Μπακνανά». Πολλοί ακούν τη συγκεκριμένη ονομασία, λίγοι, ωστόσο, γνωρίζουν σε ποιον αναφέρεται…
Ο Μιχαήλ Μπακνανάς ή Πακνανάς ήταν ένας νεαρός φτωχός κηπουρός, ο οποίος μία ημέρα σαν σήμερα, στις 9 Ιουλίου 1771, αποκεφαλίστηκε από τους Τούρκους στους Στύλους του Ολυμπίου Διός. Έκτοτε, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους νεομάρτυρες από την Εκκλησία η οποία, μάλιστα, τον αγιοποίησε και κάθε χρόνο τέτοια ημέρα τιμά τη μνήμη του!
Ο κηπουρός που έψαχνε την λευτεριά
Γεννήθηκε το 1753 στην Αθήνα. Το σπίτι του βρισκόταν στο Θησείο, εκεί που σήμερα δεσπόζει η Αρχαία Αγορά. Από μικρή ηλικία ήθελε να μάθει γράμματα. Για τον λόγο αυτό του άρεσε να πηγαίνει κάθε Κυριακή στην Εκκλησία, προκειμένου να κάθεται με τον παπά Νεκτάριο, ο οποίος του διάβαζε ιστορίες και προσπαθούσε να του μάθει να διαβάζει και εκείνος. Οι καιροί, ωστόσο, ήταν δύσκολοι και η οικογένειά του ήταν φτωχή. Ο πατέρας του, που ήταν κηπουρός, ήθελε να μάθει το παιδί του γράμματα, αλλά λεφτά δεν υπήρχαν. Έτσι τον έπαιρνε μαζί του στην δουλειά προκειμένου, τουλάχιστον, να γνωρίζει μια τέχνη.
Μερικά χρόνια αργότερα ο πατέρας του Μιχαήλ, ηλικιωμένος πια, δεν μπορούσε να δουλέψει. Αυτό σήμαινε πως ο Μιχαήλ θα έπρεπε να αναλάβει το να φέρνει στο τραπέζι του σπιτιού τα απαραίτητα. Έτσι ο νεαρός Μιχαήλ έγινε κηπουρός στην θέση του πατέρα του. Ήταν εργατικός και οι περισσότεροι εκείνον ήθελαν να παίρνουν για τις δουλειές.
Τότε, οι υπόδουλοι στους Οθωμανούς Αθηναίοι είχαν αρχίσει να οργανώνονται απέναντι στους κατακτητές. Οι μνήμες, άλλωστε από το «Ορλοφικά» ήταν νωπές. Στη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου οι Ρώσοι υποκίνησαν μια επανάσταση στην υπόδουλη Ελλάδα.
Ήπειρος, Θεσσαλία, Στερεά και κυρίως η Πελοπόννησος ξεσηκώθηκαν κατά των Οθωμανών. Μπροστάρηδες σε όλη αυτή την προσπάθεια ήταν ο Θεόδωρος και ο Αλέξιος Ορλόφ. Ήταν η πρώτη φορά που όλοι είχαν αρχίσει να πιστεύουν πως το όνειρο της λευτεριάς να μην είναι τελικά άπιαστο.
Τελικά, τα «Ορλοφικά» τελείωσαν με τρόπο τραγικό στις 29 Μαρτίου του 1770 στα Τρίκορφα. Η μάχη χάθηκε και ως αντίποινα οι Οθωμανοί μπήκαν στην Τριπολιτσά και σφαγίασαν πάνω από 3.000 Έλληνες. Λίγες ημέρες αργότερα, όσοι Ρώσοι είχαν μείνει ζωντανοί, μπήκαν στα καράβια και έφυγαν.
Μπορεί τα «Ορλοφικά» να «πνίγηκαν» στο αίμα, ωστόσο, η «σπίθα» της λευτεριάς είχε ανάψει και οι υπόδουλοι Έλληνες αναζητούσαν, πλέον, με μεγαλύτερο πείσμα την ανεξαρτησία τους. Μέσα σε αυτό το κλίμα, οι Αθηναίοι, που ήθελαν να δουν τον τόπο τους ελεύθερο, πραγματοποιούσαν κρυφές συναντήσεις στο κονάκι του Κυριάκου (Αναγνώστη) στα Σεπόλια. Εκεί πήγαινε και ο Μιχαήλ Μπακνανάς, για να ακούει τους σοφότερους και πιο μορφωμένους, να τους βλέπει να γράφουν.
Είναι η εποχή που αρματολοί και κλέφτες, που είχαν για ορμητήριο τα βουνά της Αττικής, είχαν κάνει την ζωή των Οθωμανών δύσκολη με τις διαδοχικές επιθέσεις. Με αποτέλεσμα να αυξηθεί και η καταστολή από πλευράς αντιπάλων.
Η συκοφαντία και ο αποκεφαλισμός
Ο Μπακνανάς δούλευε σκληρά. Καθημερινά πήγαινε σε διάφορα χωριά γύρω από την Αθήνα (στα σημερινά προάστια της πρωτεύουσας), προκειμένου να παρέχει τις υπηρεσίες του, έτσι ώστε να κερδίζει τα προς το ζην.
Μια ημέρα, επιστρέφοντας από ένα χωριό έπεσε σε περίπολο Οθωμανών. Εκείνοι τον κατηγόρησαν πως προμήθευε τους κλέφτες και τους αρματολούς με μπαρούτι, ενώ υπήρχαν και κάποιοι ψευδομάρτυρες που έλεγαν ότι ο νεαρός κηπουρός ήταν αυτός που έστελνε τρόφιμα στους επαναστάτες της Σαλαμίνας (της Κούλουρης όπως ονομαζόταν εκείνη την εποχή). Ο Μπακνανάς αρνήθηκε όλες τις κατηγορίες και έλεγε πως συκοφαντήθηκε χωρίς να υπάρχει λόγος, αφού αυτός δεν είχε καμία σχέση με όλα αυτά και ζούσε ειρηνικά.
Οι Τούρκοι τον οδήγησαν μπροστά στον ιεροδίκη (τον καδή, όπως τον ονόμαζαν) ο οποίος και με συνοπτικές διαδικασίες τον καταδίκασε σε θάνατο, εκτός και αν ασπαζόταν το Ισλάμ.
Ο λόγος που το έκαναν αυτό οι Τούρκοι ήταν ξεκάθαρος. Ήθελαν (λίγο καιρό μετά τα «Ορλοφικά») να δείξουν πως κάθε προσπάθεια για εξέγερση στην Αθήνα θα «πνιγεί» στο αίμα και βέβαια πως οι νεαροί Αθηναίοι είναι έτοιμοι να ασπαστούν το Ισλάμ, προκειμένου να σώσουν την ζωή τους.
Ο Μιχαήλ, ωστόσο, δεν ήταν διατεθειμένος να κάνει κάτι τέτοιο. Όταν του τέθηκε το δίλημμα που θα του έσωζε την ζωή ή θα τον καταδίκαζε, εκείνος, μπροστά στον δήμιό του, απάντησε «Δεν τουρκεύω».
Στη συνέχεια, οι Τούρκοι τον πέταξαν μέσα σε ένα κελί, όπου για περισσότερες από 30 ημέρες τον βασάνιζαν και του ασκούσαν ψυχολογική πίεση, προκειμένου να ασπαστεί το Ισλάμ. Σχεδόν κάθε πρωινό «έστηναν» ένα… τελετουργικό, που υποτίθεται ότι ακολουθούσαν για όσους πήγαιναν για εκτέλεση.
Τελικά, όταν είδαν πως ο Μπακνανάς δεν πρόκειται να αλλάξει απόφαση, όρισαν την ημέρα του αποκεφαλισμού τους. Ένα απόσπασμα Οθωμανών, μια ημέρα σαν σήμερα, τον έβγαλε από το κελί του και αφού τον περιέφερε μέσα από γειτονιές της Αθήνας, ώστε όλοι να λάβουν το μήνυμα, τον μετέφερε στους Στύλους. Στην διαδρομή, ο δήμιός του ασκούσε διαρκώς τρομακτική ψυχολογική πίεση, αλλά ο Μιχαήλ δεν λύγισε.
Σύμφωνα με την χριστιανική παράδοση τα τελευταία λόγια του Μπακνανά, και ενώ ο δήμιος τον χτυπούσε με την λαβή του ξίφους, ήταν: «Κτυπάτε δια την πίστην». Στην συνέχεια, ο δήμιος τον αποκεφάλισε. Ο Μιχαήλ Μπακνανάς ήταν μόλις 18 ετών.
Εκεί όπου τον αποκεφάλισαν, εκεί και τον έθαψαν. Σήμερα σε κοντινό σημείο και συγκεκριμένα στον πρώτο νοτιοανατολικό στύλο υπάρχει χαραγμένη η φράση: «1771 Ιουλίου 9. Αποκεφαλίσθη ο Πακνανάς Μιχάλης».
Ο Μιχαήλ Μπακνανάς αγιοποιήθηκαε από την Ορθόδοξη Εκκλησία, ενώ το 2003 ανακηρύχθηκε προστάτης των διαιτολόγων και διατροφολόγων. Προς τιμήν του, ένας από τους κεντρικότερους δρόμους στον Νέο Κόσμο φέρει το όνομά του (Οδός Μπακνανά), ενώ όπως ήδη αναφέρθηκε το όνομά του έχει και η στάση του τραμ, που υπάρχει στην περιοχή.
Με πηγές από sansimera.gr
