Στο αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου στις 20, 21 και 22 Αυγούστου ο σημαντικός θεατρικός καλλιτέχνης Γιάννης Στάνκογλου! Ο δημοφιλής ηθοποιός, που φέτος έδρεψε δάφνες στην τηλεόραση ως τραγικός ήρωας Θωμάς Κυπραίος στις «Αγριες μέλισσες», θα συγκλονίσει το αργολικό θέατρο με τον «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου.
- Από την Μαρία Ανδρέου
Αυτό το έργο επέλεξε να συμπεριλάβει το Θέατρο Πορεία στο πολυσυλλεκτικό του ρεπερτόριο, σε συμπαραγωγή με το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης και σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη, επιχειρώντας την πρώτη του κάθοδο στο αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, με πρωταγωνιστή τον εμβληματικό Γιάννη Στάνκογλου!
Ο σπουδαίος ηθοποιός μιλά με συγκίνηση στο «ENJOY», λέγοντας: «Στην τραγωδία, ο Αισχύλος πραγματεύεται την αντίσταση του αλυσοδεμένου στον Καύκασο Προμηθέα, για να μην υποκύψει στο θέλημα του “ανελέητου” Διός. Ο Προμηθέας, βαθιά οραματιστής, έδωσε τη φωτιά στον άνθρωπο για να τον βοηθήσει. Πρόκειται για έναν ασταμάτητο αγώνα κατά της δύναμης της εξουσίας… Είναι ένα έργο που, χωρίς άλλο, αποκαλύπτει και τη βαθιά θρησκευτική ιδιοσυγκρασία του Αισχύλου».
Πόσο επίκαιρη και διαχρονική είναι η ιστορία του Προμηθέα; Μια ιστορία που μπορεί να ακουστεί ως σκοτεινό σχόλιο για το παρόν, αλλά και μια φωτεινή ελπίδα για το μέλλον;
Ο Προμηθέας Δεσμώτης πήρε τη μεγαλύτερη πρωτοβουλία και έδωσε στον άνθρωπο τη φωτιά και από το σκοτάδι τον πήγε στο φως! Πρόκειται για ένα έργο αχρονολόγητο. Ειδικοί θεωρούν πως ο Αισχύλος το έγραψε στον απόηχο της έκρηξης της Αίτνας, περί το 470 π.Χ., άλλοι μεταξύ 467 και 458 π.Χ., κι άλλοι το θεωρούν όψιμο έργο του, γραμμένο μετά την «Ορέστεια», συγκεκριμένα όταν διένυε την τελευταία περίοδο της διαμονής του στη Σικελία. Στον «Προμηθέα Δεσμώτη» η σύλληψη, η δομή και η επεξεργασία του μύθου έχουν για κέντρο τους τη μορφή του πάσχοντος προφήτη Προμηθέα που ορθώνεται, υπερασπιζόμενος τον άνθρωπο, απέναντι στον απολυταρχικό μηχανισμό μιας θεϊκής τυραννίας. Ο Αισχύλος πραγματεύεται τη σθεναρή αντίσταση του αλυσοδεμένου στον Καύκασο Προμηθέα, ώστε να μην υποκύψει στο θέλημα του Δία σ’ ένα θεοκρατικό σύμπαν, άδικο και τιμωρητικό. Οραματιστής και ανθρωπιστής, ο Προμηθέας αντιστέκεται στην εξουσία υπαρξιακά, πολιτικά, ηθικά. Δεν εναντιώνεται στο θεϊκό, δεν απορρίπτει το υπερβατικό, αλλά επιτίθεται στο άδικο. Δεμένος στα βράχια της Σκυθίας υπερασπίζεται την ελεύθερη βούληση, την αυτοπραγμάτωση, τη δικαιοσύνη. Αρχετυπικός ήρωας, μα και διαχρονικό πρότυπο, ο αθάνατος Προμηθέας ευεργετεί το ανθρώπινο γένος, προβάλλοντας την αξία της θνητής ζωής στο πλαίσιο της εξέλιξης, της γνώσης και του πολιτισμού. Με τα ευεργετήματά του καλεί τον άνθρωπο να αποτινάξει την τυραννία ενός θεού-πατέρα βίαιου, απορριπτικού, συγκεντρωτικού. Ενός πατέρα, που ο ίδιος ο Προμηθέας «αποκαθηλώνει» μέσα του, με μια τελετή ενηλικίωσης (την κλοπή της φωτιάς), που τον καθιστά «συγγενή» του ανθρώπου και ανυψώνει τον άνθρωπο. Η προσπάθεια καταστολής της δράσης του Προμηθέα είναι προορισμένη να αποτύχει. Δεσμώτης στην άκρη της γης, επανεκκινεί την Ιστορία του κόσμου, του σύμπαντος, της ανθρωπότητας, καταργώντας τον δραματικό χρόνο, γνωρίζοντας και προβλέποντας το μέλλον της συντριβής του κυρίαρχου Δία. Μιας συντριβής που είναι αναπόφευκτη! Η στιγμή του καταποντισμού του Προμηθέα είναι το σημείο που συντελείται η αποκάλυψη της μετουσίωσής του σε φορέα της αλλαγής που έρχεται, σε ρυθμιστή της αντίστροφης μέτρησης που έχει αρχίσει, σε σύμβολο μιας αναπόδραστης κίνησης από το σκοτάδι στο φως.
Πώς προσεγγίσατε αυτόν τον μυθικό ήρωα;
Με όλο μου το σώμα, την ψυχή, την καρδιά, το μυαλό, την κίνηση, την ενέργειά μου. Η παράσταση στηρίζεται πολύ στη μουσική και στον χορό. Ο Προμηθέας δεν είναι απλώς ένα μυθικό πρόσωπο. Είναι φιλοσοφία, είναι ιδεολογία, είναι ποίηση. Εδωσα ρυθμό στο σώμα μου για να επικοινωνήσω με τον ρόλο και δεν είμαι στατικός, αλλά ένα κορμί που πάλλεται. Ο Προμηθέας, αν και θεός, αγάπησε τον άνθρωπο. Στις πρόβες της παράστασης θυμήθηκα τα λόγια ενός υπέροχου ηθοποιού, του Μάνου Κατράκη, που όταν τον ρώτησαν τι κάνει πάνω στη σκηνή και αυτός απάντησε: Τον άνθρωπο! Και άνθρωπος για μένα είναι αυτός που αγαπά και θέλει να αγαπηθεί. Ανθρωπος σημαίνει αγάπη.
Κύριε Στάνκογλου, πώς νιώσατε που ήρθατε ξανά σε επαφή με το θεατρικό κοινό; Που πατήσατε ξανά το σανίδι έπειτα από 1,5 χρόνο και κάνετε θεατρική περιοδεία σε όλη την Ελλάδα;
Για μένα προσωπικά είναι πολύ συγκινητικό που ανέβηκα ξανά στο σανίδι και ακούω από την ορχήστρα του θεάτρου πριν σβήσουν τα φώτα τον ψίθυρο του θεατή. Ξεκάθαρα μου είναι κάτι τόσο συγκινητικό! Στην πρεμιέρα της παράστασης τον Ιούλιο ήμουν πολύ φορτισμένος συναισθηματικά. Αν και κατά βάση ήμουν ένας τυχερός καλλιτέχνης, καθώς δύο εβδομάδες πριν από το γενικό λοκντάουν έπαιζα στον «Γιούγκερμαν», ενώ υποδύθηκα έναν εξαιρετικό ήρωα, τον Θωμά Κυπραίο, στις «Αγριες μέλισσες» στην τηλεόραση.
Πώς βιώσατε αυτή την πανδημία, την καραντίνα;
Οπως όλος ο κόσμος. Δεν πρόκειται για μια επιδημία που έπληξε την Ελλάδα, αλλά για μια πανδημία, που έφερε τα πάνω κάτω στη ζωή της ανθρωπότητας παγκοσμίως. Και φυσικά εμβολιάστηκα για να είμαι έτοιμος και απόλυτα ασφαλής, τόσο εγώ όσο και οι άλλοι που θα είναι γύρω μου για να γίνει αυτή η περιοδεία. Η επιστήμη, η γνώση, η ιατρική έχει προσφέρει πάρα πολλά στον άνθρωπο ανά τους αιώνες και δεν θα πρέπει το εμβόλιο να διχάζει την κοινωνία. Οι επιστήμονες είναι σαν τον Προμηθέα που έδωσε τη φωτιά στον άνθρωπο για να επιβιώσει, να εξελιχθεί και να προοδεύσει. Ο άνθρωπος, μέσω της παρατήρησης, της τεχνολογίας, έφτασε μέχρι στο φεγγάρι και στον Αρη. Ολα τα άλλα είναι σκοταδισμός, Μεσαίωνας και ο Θεός μάς έχει δώσει τη λογική. Για μένα, όπως ο Προμηθέας έκανε την επανάστασή του και έδωσε τη φωτιά, έτσι και στις μέρες μας οι επιστήμονες έτρεξαν κατοστάρι για να βρουν τη λύση στην πανδημία και μας έδωσαν το όπλο και τη λύση για να δημιουργήσουμε τείχος ανοσίας στην κοινότητα, που δεν είναι άλλο από το εμβόλιο. Επίσης, θεωρώ την ψηφιακή επανάσταση που συντελέστηκε τεράστιας σημασίας και σπουδαιότητας, γιατί η ζωή συνεχίστηκε μέσα από το σπίτι. Η ψηφιακή επανάσταση είναι εφάμιλλη της βιομηχανικής. Για μένα η γνώση είναι δύναμη και μόνο μέσω της γνώσης ο άνθρωπος δεν μένει στάσιμος, αλλά προχωράει περαιτέρω τη ζωή του.
Περάσαμε έναν απίστευτο καύσωνα πάνω από δέκα ημέρες και το θερμόμετρο έδειξε μέχρι και 47 βαθμούς Κελσίου. Ενας παρατεταμένος καύσωνας, ακραία καιρικά φαινόμενα. Χτυπάει το καμπανάκι του κινδύνου για τον πλανήτη μας;
Αυτό που συμβαίνει δεν είναι απίστευτο, είναι απόρροια της καταστροφής του περιβάλλοντος και του πλανήτη μας από τον άνθρωπο. Και, δυστυχώς, αυτό δεν έχει πισωγύρισμα. Τώρα θα υποστούμε όλοι μαζί τις συνέπειες των πράξεών μας και της αλόγιστης κατάχρησης των φυσικών πόρων και της μόλυνσης των θαλασσών και του αέρα που αναπνέουμε. Για μένα η πανδημία το 2022, το 2023 θα περάσει αφήνοντας στο διάβα της πολλούς θανάτους, φόβο, πόνο, άγχος, αβεβαιότητα, ανασφάλεια και ανεργία! Μια υγειονομική και οικονομική πληγή και άλλες μορφές εργασίας. Το μείζον όμως θέμα είναι η κλιματική αλλαγή, γιατί θα είναι κάτι το μακροχρόνιο. Πώς θα προστατευτούμε από αυτές τις ακραίες θερμοκρασίες; Με το νερό, την ξηρασία, το λιώσιμο των πάγων, τι θα γίνει στην πανίδα, τη χλωρίδα, την υγεία μας; Θα αντέξουμε; Σίγουρα από αυτές τις καιρικές συνθήκες θα υπάρξουν και πολλά κύματα μεταναστών προς την Ευρώπη, που ο καιρός είναι πιο κρύος. Δηλαδή θα υπάρξουν μετανάστες λόγω περιβάλλοντος. Αλλά όταν συνεχίζουμε παγκοσμίως να καίμε τα δάση μας και να καταναλώνουμε απίστευτες ποσότητες νερού για την τροφή των ζώων που μας δίνουν κρέας; Ο σύγχρονος άνθρωπος τρώει πολύ κρέας, επομένως τα ζώα προς σφαγή κάνουν υπερχρήση στρεμμάτων γης και νερού. Δυστυχώς, όμως, οι ηγέτες παγκοσμίως και κυρίως των οικονομικά εύρωστων χωρών μπροστά στο κέρδος δεν ακούν τίποτα και γι’ αυτό σε κάθε σύσκεψή τους απλώς κοροϊδεύουν τον κόσμο σαν να έχουν εγκαταλείψει κάθε προσπάθεια σωτηρίας του πλανήτη κυριευμένοι από την απληστία.
Τι νιώθετε κάθε φορά που πατάτε το πόδι σας στην Επίδαυρο;
Τιμή, χαρά, ομορφιά. Είναι ένας σπουδαίος αρχαιολογικός χώρος με πολλή ενέργεια και έχει ένα εξαιρετικό θέατρο με φοβερή ακουστική. Ο χώρος ανήκει στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO και έχουν παίξει σε αυτόν σπουδαίοι ηθοποιοί, που έχουν αναβιώσει τα αρχαία κείμενα της αττικής κωμωδίας αλλά και τις μεγάλες τραγωδίες. Η Επίδαυρος είναι ο σημαντικότερος αρχαίος τόπος λατρείας του θεού Ασκληπιού και κυρίως ίασης και θεραπείας. Ο ιστορικός Παυσανίας, μάλιστα, εξαίρει το θέατρο για τη συμμετρία και την ομορφιά του. Με μέγιστη χωρητικότητα 13.000 έως 14.000 θεατές, το θέατρο φιλοξενούσε τους μουσικούς, ωδικούς και δραματικούς αγώνες που συμπεριλαμβάνονταν στη λατρεία του Ασκληπιού. Επίσης, χρησιμοποιήθηκε και ως μέσο θεραπείας των ασθενών, καθώς υπήρχε η πεποίθηση πως η παρακολούθηση δραματικών παραστάσεων είχε ευεργετικά αποτελέσματα για την ψυχική και σωματική υγεία των ασθενών. Κάτι που η τέχνη πιστεύω ακράδαντα ότι έχει τη δυνατότητα να κάνει μέχρι τις μέρες μας και για πάντα. Και τώρα με την πανδημία φάνηκε η μεγάλη έλλειψη της προσφοράς της τέχνης στην ψυχική ανακούφιση και ανάταση. Ελπίζω τα θέατρα να είναι ανοιχτά και τον χειμώνα, μ’ ένα 75% ως αρχή, όχι μόνο για να έχουν δουλειά χιλιάδες οικογένειες αλλά και να μπορεί η τέχνη να στηρίξει τον δοκιμαζόμενο από την πανδημία άνθρωπο.
Πώς είδατε όλην αυτήν τη σωματική, λεκτική και ψυχική βία που έχει σαρώσει την ελληνική κοινωνία; Βιασμοί, δολοφονίες γυναικών, τα παρακολουθούμε όλοι μας με σφιγμένο στομάχι και πολλά από αυτά ξεπερνούν τη φαντασία μας, αλλά και ταινίες θρίλερ…
Σημεία των καιρών. Ανθρωποι με πολλά άλυτα ψυχολογικά προβλήματα, τα οποία κουβαλούν από τις οικογένειές τους, έκαναν πολύ κακό σε πολλές αθώες ψυχές. Μόνον αν όλοι μαζί αντιμετωπίσουμε αυτά τα φαινόμενα βίας και με οπλοστάσιο πιο αυστηρούς νόμους θα βάλουμε ένα τέλος εποχής σε όλα αυτά τα πικρά και θλιβερά γεγονότα που ρήμαξαν στον πόνο ολόκληρες οικογένειες. Δεν μπορώ να φανταστώ τον πόνο που έζησαν πριν πεθάνουν όλες αυτές οι γυναίκες που δολοφονήθηκαν από τα χέρια των συντρόφων τους. Αν δεν μπορούν οι οικογένειες και οι γονείς να μεγαλώσουν τα παιδιά τους με αξίες και αρχές, και να τους εμφυσήσουν τον σεβασμό στη ζωή του πλησίον τους, τότε πρέπει να κάνουν κάτι τα σχολειά μας. Η παιδεία μας. Να μπει μάθημα στις τάξεις και στην Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση για τον σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή, την αξιοπρέπεια, τη σεξουαλική αυτοδιάθεση, τη θρησκεία, στο φύλο, στην κουλτούρα και την ψυχή του συνανθρώπου μας. Θλίβομαι και θυμώνω με όσα έγιναν στον χώρο του θεάτρου με τις καταγγελίες για βιασμούς. Δεν χωράει στο μυαλό μου να ασκήσω εξουσία από τη θέση μου και να κακοποιήσω σεξουαλικά έναν άνθρωπο. Δεν ξέρω με τι κόμπλεξ και τι απωθημένα μεγάλωσε ο καθένας μας ή τι πληγές και συμπλέγματα κουβαλάει μέσα από την οικογένειά του, αλλά οφείλει ως ενήλικας και έχει την ευθύνη να τα αποτινάξει, να μαλακώσει τα τραύματά του, να τα βρει με τον εαυτό του και να μην ψάχνει να βρει άλλα θύματα για να εκτονωθεί. Σε μια κοινωνία ισοτιμίας, ισονομίας, δικαιοσύνης ξέρουμε όλοι ποια είναι τα όριά μας και όταν πιστεύουμε ότι εμάς δεν μας αφορούν λόγω θέσης, τάξης και εξουσίας θα πληρώναμε αργά ή γρήγορα το τίμημα και θα έρθει και η τιμωρία μας. Για μένα οι άνθρωποι πρέπει να έχουν ήθος, ευαισθησίες, να αντιλαμβάνονται τον συνάνθρωπο, να αγωνίζονται για το καλό και την αγάπη. Δεν με νοιάζει αν είσαι σπουδαίος ηθοποιός. Ανθρωπος είσαι; Στο θέατρο έπεσε άπλετο φως και έφυγε ένα μεγάλο βάρος από τις αδικίες που είχαν γίνει σε δεκάδες ψυχές. Δεν μπορώ να το διανοηθώ, πιστέψτε με, και αναρωτιέμαι, έρωτας με τη βία γίνεται; Πώς μπορεί το πιο όμορφο κομμάτι της ζωής να μην είναι αμοιβαίο;
Πώς ήταν η καραντίνα για εσάς;
Ηταν μια ευκαιρία για εμάς, τη σύζυγο, την κόρη μας, τον γιο μας, την οικογένειά μας να είμαστε και πάλι μαζί. Για μένα αυτή τη χρονιά μπήκε και η άθληση στη ζωή μου. Είμαι πλέον χειμερινός κολυμβητής. Εκανα πολύ περπάτημα και βόλτες. Και κυρίως διάβασα πολλά βιβλία. Ταξίδεψα μέσα από αυτά. Για μένα αυτή η εποχή είναι μετάβασης και αλλαγής. Ως άνθρωποι έχουμε φτάσει στον πάτο, κάνουμε πολύ κακό ο ένας στον άλλον και στον πλανήτη και η μόνη σωτηρία μας είναι η βελτίωσή μας σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο σε όλα τα πεδία.
Πού θα σας δούμε τηλεοπτικά τη νέα σεζόν;
Τη νέα τηλεοπτική σεζόν θα πάρω «Ορκο» στην ΕΡΤ. Θα συμμετέχω σε ένα σίριαλ μυστηρίου που θα έχει πολύ σασπένς, δράση και αγωνία. Οι ήρωες θα είναι γιατροί και θα μπλέκουν σε διάφορες ιατρικές υποθέσεις που θα διχάζουν τους τηλεθεατές. Τη σκηνοθεσία θα αναλάβει ο Σπύρος Μιχαλόπουλος, ο οποίος αποχώρησε από τη σκηνοθετική ομάδα των «Αγριων μελισσών» μετά το τέλος του δεύτερου κύκλου. Αρα μιλάμε για εγγυημένη αισθητική οπτική ματιά. Τα γυρίσματα θα πραγματοποιηθούν στην Αθήνα, ενώ η σειρά θα προβληθεί τον Φεβρουάριο του 2022, με τα επεισόδια να προβάλλονται δύο φορές την εβδομάδα.
