Το «ENJOY» της «κυριακάτικης δημοκρατίας» μίλησε με τον σημαντικό κωμικό ηθοποιό Μιχάλη Μητρούση για τις τέχνες, την αγάπη, τη ζωή, τον φθόνο, τον πολιτισμό και το θέατρο και γέμισε ευφορία, αισιοδοξία, ελπίδα και χαρά.
- Από τη Μαρία Ανδρέου
Το ΔΗΠΕΘΕ Σερρών, με την πολύχρονη εμπειρία του, την καλλιτεχνική και αισθητική ποιότητα των παραγωγών του, εισήγαγε πέρσι, υπό την προεδρία του Σάββα Ρίζου και την καλλιτεχνική διεύθυνση του Γιώργου Ανδρέου, τον θεσμό «Καλοκαίρι της κωμωδίας», με σκοπό να αφιερώνει κάθε χρόνο μία από τις καλοκαιρινές θεατρικές παραγωγές του σε επιφανείς Νεοέλληνες συγγραφείς της κωμωδίας.
Μετά τη μεγάλη επιτυχία και αποδοχή που είχε το ξεκίνημα του θεσμού, η ομάδα του ΔΗΠΕΘΕ Σερρών «ξαναχτυπά» για να προσφέρει και πάλι στους θεατές γέλιο, ξεγνοιασιά και θετική διάθεση, επιλέγοντας και προτείνοντας το έργο «Ο Ζηλιαρόγατος», από το θεατρικό έργο του Γιώργου Ρούσσου «Ο εραστής έρχεται», με πρωταγωνιστή και σκηνοθέτη τον αγαπημένο σε όλους μας Μιχάλη Μητρούση, έναν από τους σημαντικότερους ηθοποιούς του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου, με μακρά και θαυμαστή δημιουργική διαδρομή στη σκηνή, στον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Μαζί του, οι διακεκριμένες και αγαπητές στο κοινό ηθοποιοί Ελευθερία Ρήγο και Φιλίτσα Καλογεράκου, καθώς και οι εξαιρετικοί Σερραίοι ηθοποιοί Γιώργος Καρύδας, Αστέριος Πολυχρονίδης, Αστερόπη Χαριτίδου και Χριστίνα Αναγνώστου.
Ο μεγάλος μας συνθέτης Μίμης Πλέσσας προσφέρει στο ΔΗΠΕΘΕ Σερρών τα τραγούδια και τις μουσικές του, συμβάλλοντας με τον τρόπο του στην ανάδειξη της θεατρικής πράξης στην ελληνική περιφέρεια, και ο Γιώργος Ανδρέου υπογράφει την ενορχήστρωσή τους, ενώ ο Νίκος Αλεξιάδης ερμηνεύει επί σκηνής τα αγαπημένα τραγούδια του Μίμη Πλέσσα από τον ελληνικό κινηματογράφο της δεκαετίας του ’60.
Οι πρόβες για τον «Ζηλιαρόγατο» άρχισαν αρχές Μαΐου με εντατικούς ρυθμούς, μέσα σε κλίμα ενθουσιασμού και άριστης συνεργασίας ανάμεσα στους συντελεστές, που με μεράκι, αγάπη και επαγγελματισμό ετοίμασαν τη φετινή αυτή παραγωγή. Η πρεμιέρα της πραγματοποιήθηκε αρχές Ιουλίου με επιτυχία, αλλά και η περιοδεία της σπάει ταμεία.
Η παράσταση, μια πλούσια και πολυπρόσωπη παραγωγή πανελλήνιας εμβέλειας, αυτονόητα εντάσσεται στις μεγάλες θεατρικές παραγωγές του φετινού καλοκαιριού και περιοδεύσει στον νομό Σερρών καθώς και σε φεστιβάλ σε άλλες περιοχές της χώρας.
Φέτος κάνατε με την παράσταση «Ζηλιαρόγατος» μια μεγάλη περιοδεία στην Ελλάδα με καλή ελληνική κωμωδία. Τι παρατηρείτε; Ο Ελληνας έχει μεγάλη ανάγκη να γελάσει μέσα σε ένα δυστοπικό τοπίο με μεγάλη ακρίβεια στα σούπερ μάρκετ και σε μια χώρα όπου τα δάση καίγονται, όπως και σε όλο τον πλανήτη βέβαια, με συνέπεια να έχουμε γίνει πλέον θεατές μιας βιβλικής καταστροφής;
Μετά τα Μνημόνια και την πανδημία -και αυτό το έχω παρατηρήσει από πέρσι- ο Ελληνας έχει την ανάγκη να γελάσει πιο πολύ από ποτέ. Πέρσι ανεβάσαμε στο ΔΗΠΕΘΕ Σερρών το γνωστό και πολυαγαπημένο θεατρικό έργο «Δελησταύρου και Υιός» που συνέγραψαν δύο λαμπροί συγγραφείς κωμωδιών, ο Αλέκος Σακελλάριος και ο Χρήστος Γιαννακόπουλος. Η παράσταση στην οποία πρωταγωνιστούσα μαζί με την εξαιρετική Ολγα Πολίτου αγκαλιάστηκε μεμιάς από τον κόσμο και μας έδειξε από τότε τον δρόμο. Ο Ελληνας διψά για καλό νεοελληνικό έργο και καλή κωμωδία. Δεν θα ξεχάσω πέρσι να έχει 37 βαθμούς Κελσίου και το θέατρο να είναι γεμάτο με 3.500 άτομα. Και ξέρω ακριβώς τα άτομα, γιατί η πρεμιέρα μας έγινε στο Αυτοκινητοδρόμιο Σερρών, στο Δημοτικό Αθλητικό Πάρκο Ομονοίας, που είναι πίστα για αγώνες μοτοσικλετιστών στην Ελλάδα. Φέτος, λοιπόν, συνεχίζω στο ΔΗΠΕΘΕ Σερρών και στο «Καλοκαίρι Κωμωδίας», μια ιδέα του καλλιτεχνικού διευθυντή μας Γιώργου Ανδρέου, ανεβάζοντας το έργο «Ο ζηλιαρόγατος» του Γεωργίου Ρούσσου, του οποίου τη σύζυγο, την ηθοποιό Καίτη Λαμπροπούλου, είχα την τιμή να γνωρίσω και μιλούσαμε συχνά για τον άνδρα της και σπουδαίο συγγραφέα. Ο «Ζηλιαρόγατος» έχει γίνει και ταινία στον ελληνικό κινηματογράφο, σε σκηνοθεσία Γιώργου Τζαβέλα, με τον αξέχαστο Βασίλη Λογοθετίδη, την Ιλια Λιβυκού, τον Λάμπρο Κωνσταντάρα, την Καίτη Λαμπροπούλου, τη Σμαρώ Στεφανίδου, το 1956. Τη μουσική της ταινίας έγραψε ο Μάνος Χατζιδάκις. Στο θεατρικό μας έργο αποφασίσαμε να βάλουμε τραγούδια του Μίμη Πλέσσα και το κοινό το απολαμβάνει, γιατί όλα είναι πολύ αγαπημένα τραγούδια. Είμαι 47 χρόνια, πάω στα 50 χρόνια που είμαι πάνω στο θεατρικό σανίδι. Αν υπολογίσουμε και τα χρόνια της σχολής. Αυτό που γίνεται φέτος με τον «Ζηλιορόγατο» είναι κάτι το εξαιρετικό. Μέσα στους δύο καύσωνες ο κόσμος να μας φέρνει παγωτά, νερό στα καμαρίνια, να μην πέφτει καρφίτσα στα ανοιχτά θέατρα που επισκεφτήκαμε. Κάναμε δύο πρεμιέρες απανωτές στις Σέρρες και συγκεντρώθηκαν συνολικά 2.500 θεατές. Και δεν πέφτουμε κάτω από 1.000 άτομα, όπου και να πάμε. Ο Αλέξανδρος Χρυσάφης, ο δήμαρχος Σερρών, αγαπά το θέατρο, τη μουσική, τον χορό, τις τέχνες γενικότερα και μαζί με τον Γιώργο Ανδρέου, τον καλλιτεχνικό διευθυντή του ΔΗΠΕΘΕ Σερρών έχει κάνει το «Καλοκαίρι Κωμωδίας» θεσμό στις Σέρρες.
Ο Κουν έλεγε ότι δεν υπάρχει ελληνικό θέατρο, αν δεν υπάρχει ελληνικό έργο. Το πιστεύετε κι εσείς αυτό;
Ο κόσμος διψά για ελληνικά έργα. Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο. Μικρά παιδιά και έχουν δει τις περισσότερες από τις ταινίες της χρυσής δεκαετίας του ασπρόμαυρου ελληνικού κινηματογράφου. Και αυτό είναι εκπληκτικό, γιατί βλέπεις ότι αυτή η λατρεία μεταδίδεται από γενιά σε γενιά.
Πόσο σημαντικός είναι ο θεσμός των ΔΗΠΕΘΕ;
Τα ΔΗΠΕΘΕ τα οφείλουμε σε μια σημαντική γυναίκα και στην καλύτερη υπουργό Πολιτισμού της Ελλάδας, τη Μελίνα Μερκούρη. Δική της ιδέα ήταν. Τη Μελίνα τη γνώριζα καλά και ήξερα από κοντά το τρέξιμο που έκανε για να δημιουργηθούν θέατρα στη Λαμία, στην Καβάλα, στην Καλαμάτα, στα Γιάννενα. Αν δεν υπήρχαν τα ΔΗΠΕΘΕ, ο κόσμος στην περιφέρεια θα έπρεπε να ταξιδέψει μέχρι τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα για να δει θέατρο. Και πλέον μόνο στη μητρόπολη της Ελλάδας, την Αθήνα, όπου υπάρχουν δεκάδες θίασοι. Να έρθει μία εβδομάδα στην πρωτεύουσα για να δει θέατρο. Και ξέρω πολλούς που το κάνουν αυτό από την περιφέρεια. Ξέρετε τι έλεγε ο μοναδικός Δημήτρης Χορν; Ελεγε, λοιπόν, ότι ηθοποιός που δεν έχει παίξει σε έργα του Αλέκου Σακελλάριου και του Χρήστου Γιαννακόπουλου δεν δικαιούται να πάει να παίξει στην Επίδαυρο, σε αρχαία τραγωδία ή κωμωδία. Το νεοελληνικό έργο ήταν ηθογραφικό. Επαιρνε χαρακτήρες που συναντούμε διαχρονικά, όπως τον απατεώνα, τον ζηλιάρη, τον τσιγκούνη, τη μουσίτσα, τον κατά φαντασίαν ασθενή, τον ερωτύλο και πάνω σε αυτούς έραβαν, έκοβαν και κεντούσαν θαυμάσιες κωμωδίες για τον αχόρταγο, τον βλάκα, τον φιλάργυρο, τον τυχοδιώκτη, τον έξυπνο, τον αλαζόνα, τον υπερήφανο. Μιλάμε για τυπολογίες ανθρώπων. Γι’ αυτό και ελληνικός κινηματογράφος είναι κλασικός. Εβλεπα πριν από λίγο καιρό την ταινία «Η κάλπικη λίρα» και εκεί που παρατηρούσα τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούσαν την τότε εποχή βλέπω μια διαφήμιση νερού που έγραφε «Μεταλλικό Νερό Νιγρίτα Σερρών», που υπάρχει και σήμερα. Τότε κατάλαβα τι ιστορική κληρονομιά είναι ο κινηματογράφος. Σε ένα πλάνο καταγράφονται τόσες πληροφορίες για μια ολόκληρη εποχή.
Πιστεύετε ότι οι εκάστοτε εξουσίες που έχουν περάσει από τη χώρα αγαπούν τον πολιτισμό;
Ο πολιτισμός θα μπορούσε να ήταν η βαριά βιομηχανία της χώρας μας και όχι ο τουρισμός. Και μάλιστα με κέρδη, με ανάπτυξη και ανταποδοτικότητα, και όχι μόνο υπηρεσίες. Οχι, δεν αγαπούν οι κυβερνήσεις τον πολιτισμό μας. Αρκεί να δείτε τα μηδενικά κονδύλια που δίνονται στον Προϋπολογισμό για τον πολιτισμό. Και αν δεν δίνονται λεφτά, κακά τα ψέματα, πολιτισμός δεν παράγεται. Παρά μόνο από τους ιδιώτες, μονάδες πια. Αν η Μελίνα Μερκούρη δεν είχε προλάβει να θεσπίσει τα ΔΗΠΕΘΕ, η ελληνική περιφέρεια θα ζούσε σε ένα θεατρικό σκοτάδι, σε έναν θεατρικό Μεσαίωνα. Μου λένε φίλοι «μα κοίτα στις φεγγαράδες και τις πανσελήνους του Αυγούστου, ανοίγουν οι αρχαιολογικοί χώροι δωρεάν και ακούς και κάποιο μουσικό σύνολο να σε συντροφεύει στη ρομαντζάδα και στην ονειροπόληση». Πολύ ωραίο όλο αυτό, αλλά δεν αρκεί. Δεν είναι μόνο οι αρχαιολογικοί χώροι πολιτισμός. Σύγχρονος πολιτισμός υπάρχει; Τι κάνουμε για τις παραστατικές τέχνες, το θέατρο, τα εικαστικά, τον χορό, τη μουσική, το τραγούδι, την ποίηση, τη λογοτεχνία; Οι τέχνες είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Ναι, είναι σπουδαία κίνηση και πολλά μπράβο και συγχαρητήρια για τον φωτισμό της Ακρόπολης και του Παρθενώνα, αλλά δεν ξεκινούν και τελειώνουν οι υποχρεώσεις του υπουργείου Πολιτισμού στον φωτισμό των σημαντικών μας αρχαιολογικών χώρων. Πρέπει να προσέξουμε και την ασφάλειά τους, να τα αναδείξουμε, που τα έχει φάει η διάβρωση μέσα στις αποθήκες, να τα συντηρήσουμε, να μη γίνουν μουσεία στην συνείδηση του κόσμου αλλά μια ζωντανή επικοινωνία με το παρελθόν μας.
Πήρατε μέρος σε δύο κινηματογραφικές ταινίες-ορόσημο, τον «Ανθρωπο του Θεού», που ήταν βασισμένη στη ζωή του αγαπημένου αγίου της Ορθοδοξίας μας, του αγίου Νεκταρίου, και στο φιλμ «Σμύρνη μου αγαπημένη» της Μιμής Ντενίση, που αφορούσε τη μαύρη επέτειο από τα εκατό χρόνια της Μικρασιατικής Καταστροφής, το 1922. Αυτός ήταν, αν μη τι άλλο, ένας καλός σύγχρονος ελληνικός πολιτισμός;
Αδιαμφισβήτητα. Εχετε πάει στο Μοναστήρι του Αγίου Νεκταρίου στην Αίγινα, εκεί όπου βρίσκονται το κρεββάτι, οι εικόνες, τα προσωπικά αντικείμενα του αγίου; Είναι συγκλονιστικό. Και για όσους πιστεύουν, ακόμα περισσότερο. Μιλάτε με ένα άνθρωπο που πιστεύει στον Θεό, στην Ορθοδοξία και στα θαύματα της πίστης. Στην ταινία «Ο άνθρωπος του Θεού» υποδύθηκα τον ιερέα που προσπαθούσε να διώξει με μανία τον άγιο Νεκτάριο από το Πατριαρχείο στην Αίγυπτο και τον κακολογούσε ότι θέλει να πάρει τη θέση του Σωφρόνιου. Ο Αρης Σερβετάλης ήταν εξαιρετικός και πολύ φωτεινός στον ρόλο του αγίου της υπομονής και της συγχώρεσης, που πολεμήθηκε από την ίδια την Εκκλησία. Δεν είναι λίγο που στην ταινία αυτή έπαιξε ένας ηθοποιός όπως ο Μίκι Ρουρκ. Η ταινία αυτή είχε και θα έχει μεγάλη πορεία στις καρδιές των ανθρώπων. Οπως βέβαια και η ταινία για τη σφαγή, τη λεηλασία, τον ξεριζωμό των Ελλήνων προσφύγων από τη πατρίδα τους, τη Σμύρνη, από τους Νεότουρκους. Ξέρετε ότι μέσα από την ταινία «Σμύρνη μου αγαπημένη» με αναζήτησαν οι συγγενείς του ήρωα που υποδύθηκα στην ταινία του προύχοντα της Σμύρνης Τσουρουκτζόγλου; Πρόκειται, λοιπόν, για αληθινό ιστορικό πρόσωπο που έζησε τα τραγικά γεγονότα στη Σμύρνη, τη σφαγή στην προκυμαία, τη μεγάλη φωτιά στην αρμένικη, στην ελληνική συνοικία, τον διωγμό και τις λεηλασίες στην Αγία Φωτεινή τη Σαμαρείτιδα, στον Αγιο Βουκόλο.
Ποιο ήταν το μήνυμα της ταινίας «Σμύρνη μου αγαπημένη»;
Οτι στη ζωή και στην τέχνη μετρά το αποτέλεσμα. Και το αποτέλεσμα της πολιτικής στη Σμύρνη, από τη διένεξη των Μεγάλων Δυνάμεων, του Βενιζέλου, του βασιλιά, ήταν καταστροφικό. Αλλά η ζωή συνεχίζεται και πρέπει να έχουμε ως άνθρωποι ελπίδα. Ο φόβος είναι ο χειρότερος εχθρός του ανθρώπου, γιατί σκοτώνει την ελπίδα. Αν δεν μάθουμε την Ιστορία μας ως λαός, τότε τραγικά θα επαναλαμβάνουμε τα λάθη μας. Πρέπει και να τα ξέρουμε και να τα λέμε και να τα αναλύουμε. Γιατί αν δεν τα ξέρουμε, θα μας βρουν και άλλες συμφορές.
Πώς σας φαίνεται φέτος που το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου έχει γίνει τόπος αντιδράσεων;
Το θεωρώ απατεωνιά να πειραματιστεί κανείς με τους αρχαίους κλασικούς αλλά και τον Σαίξπηρ. Ο Σοφοκλής, ο Αριστοφάνης, όταν έγραφαν ένα έργο, ήξεραν τι ήθελαν να επικοινωνήσουν. Εν αρχή είναι ο λόγος. Και ο λόγος ανήκει στον Ευριπίδη. Στον Αισχύλο. Το να μου βάλεις μια μπασκέτα στην ορχήστρα της Επιδαύρου δεν μου λέει κάτι, πέρα από τον εντυπωσιασμό. Από κει και πέρα, πάλι θα σε νικήσει ο λόγος του Αριστοφάνη, γιατί το θέατρο είναι λόγος. Δεν μου λέει σκηνοθετικά κάτι, το να δω δηλαδή έναν γορίλα στην Επίδαυρο. Απλώς προκαλεί το μάτι. Για μένα είναι μεγαλύτερο σφάλμα βέβαια το να αποδομήσεις τα λόγια του συγγραφέα. Μου έλεγε κάποιος πολύ γνωστός του θεάτρου μας: «Αλήθεια, βρε Μιχάλη, πως θα μεταφράσουν το “Ερως ανίκατε μάχαν” από την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, αυτόν τον ύμνο προς τον έρωτα; Θα το πουν πώς;» Ατοπήματα πολλά γίνονται με τους πειραματισμούς στην Επίδαυρο και χρειάζεται προσοχή. Από την άλλη μεριά, στην τηλεόραση γίνονται σοβαρές δουλειές, ναι, βιώνουμε την άνθηση της ελληνικής μυθοπλασίας και αυτό είναι πολύ αισιόδοξο και ευχάριστο. Το επίπεδο είναι πολύ καλό. Στο θέατρο βλέπουμε να στήνουν θιάσους με βάση τον αριθμό θαυμαστών που έχει κάποιος στο Instagram. Απίθανα πράγματα. Δηλαδή, πού πάνε το ταλέντο, η μάθηση, η τεχνική, οι σπουδές; Το αποτέλεσμα; Δηλαδή, αν ζούσε ο Κώστας Βουτσάς και δεν είχε Instagram, δεν θα είχε followers στο θέατρο; Ο Ρίτσος στην ποίηση θα ήθελε followers; Αυτά είναι -και χίλια συγνώμη που το λέω έτσι- σαχλαμάρες και αηδίες για μαθητές του γυμνασίου. Αλλά, θα μου πείτε, εδώ εξίσωσαν τις σπουδές μου με αυτές του λυκείου και τα πτυχία μου…
Πώς θα χαρακτηρίζατε τη ζωή στην Ελλάδα σήμερα;
Ωραίο το σκηνικό, κακή η παράσταση. Ζούμε με κουπόνια και επιδόματα. Τα προϊόντα στα σούπερ μάρκετ είναι πανάκριβα. Ολες οι τιμές 50% πάνω. Σε μια ευνοούμενη κοινωνία το να παίρνεις κουπόνια και να ζεις με επιδόματα, κάτι πάει λάθος οικονομικά και με την ανάπτυξη, παρά τον αγώνα της τηλεόρασης να μας πείσει προς το αντίθετο. Υπάρχει και η τσέπη μας. Μπαίνεις στο σούπερ μάρκετ, παίρνεις τρία πράγματα και δίνεις 40 ευρώ. Πάρτε τυρί, απορρυπαντικά και λάδι, και δείτε αν πιάσετε με τη μία τα 50 ευρώ στο ταμείο.
Συνεχίζετε, λοιπόν, με τον «Ζηλιαρόγατο» και στη Θεσσαλονίκη… Με την ίδια ζέση;
Ε, ναι! Φυσικά, και όπου μας αγαπά και μας θέλει ο κόσμος θα πάμε. Η παράστασή μας είναι μια διαχρονική κωμωδία. Η ζήλια είναι ένα συναίσθημα άναρχο, όπως και ο έρωτας! Αυθόρμητο. Σου βγαίνει μπαμ και κάτω. Οταν αγαπάς, ζηλεύεις. Η μικρή δόση ζήλιας είναι και λογική, αφού αγαπάς και τον θέλεις τον άλλο μόνο για σένα, τον διεκδικείς, δείχνει και ενδιαφέρον. Η μεγάλη δόση ζήλιας είναι πάθος, αρρώστια. Ας ανατρέξουμε στον Σαίξπηρ και στον Οθέλλο, ο οποίος ζήλευε θανάσιμα και οι συνέπειες ήταν τραγικές για όλους και γι’ αυτόν. Αν χαθεί το μέτρο στη ζήλια και γίνει υπερβολή, γίνεται μοιραία και τραγική. Ο ζηλόφθονος άνθρωπος γίνεται χειριστικός, τοξικός, κακός, φθονερός, με μίσος, κτητικός, για να αναλύσουμε τα πράγματα με καθαρούς όρους. Φθορά. Η ζήλια ως προσοχή έχει ένα ενδιαφέρον, γιατί και η αδιαφορία στον έρωτα δεν είναι ωραία, ενέχει έναν ναρκισσισμό.
