Δημήτρης Σούρας: «Eχουμε να κάνουμε με… τη Λερναία Ύδρα της βίας!»

Ο ψυχίατρος Δημήτρης Σούρας δεν είναι απλώς ένας διακεκριμένος ψυχίατρος η αναγνωρισιμότητα του οποίου τον κάνει να παρεμβαίνει σε πολλά μεγάλα θέματα που απασχολούν την ελληνική κοινωνία. Μετράει ήδη 40 χρόνια στο επάγγελμα του ψυχιάτρου. Είναι ένα δημόσιο πρόσωπο ο λόγος του οποίου έχει μεγάλη βαρύτητα σε σχέση με την ειδικότητά του, καθώς πλέον βρίσκεται στην πρώτη γραμμή, αφού τα εγκλήματα κατά ζωής έχουν κατακλύσει την καθημερινότητά μας.

• Από τον
  Νίκο Νικόλιζα

Με αφορμή το νέο του πολύπλευρο βιβλίο «Ψυχολογία… και όχι μόνο», το οποίο θα παρουσιαστεί στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Κάκτος, ο γιατρός Δημήτρης Σούρας μιλάει στην «Espresso» και θυμάται τόσο τα παιδικά του χρόνια με τον πατέρα του και τη μητέρα του όσο και τη φιλία του με τη Μάρθα Καραγιάννη, ενώ μας «ξεναγεί» στον αθέατο κόσμο όπου η ψυχιατρική λαμβάνει μέρος σε γεγονότα όπως το Μάτι με τους 104 νεκρούς, στα Τέμπη με τους 57 νεκρούς, και μας εξηγεί γιατί έχει αλλάξει η ψυχοσύνθεση των ανθρώπων μετά τον εγκλεισμό μας από τον κορονοϊό!

Ας αρχίσουμε από τα ευχάριστα και την έκδοση του νέου σας βιβλίου…

Είναι ακόμα ένα «παιδί» μου στις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Θα περιμένουμε όλο τον κόσμο να παρευρεθεί στην παρουσίαση, γιατί το εγχείρημα αυτό πιάνει μια μεγάλη γκάμα προβλημάτων ψυχιατρικής φύσεως. Είναι δηλαδή εφτά βιβλία σαν ενωμένα σε ένα, τα οποία περιέχουν όλη την ψυχοπαθολογία της ελληνικής κοινωνίας. Μέσα από αυτό το βιβλίο δίνονται όλες οι απαντήσεις στο γιατί έχουμε φτάσει σε αυτό το σημείο σήμερα…

Θα πιαστώ από τη φράση σας. Γιατί έφτασε τελικά η κοινωνία μας σε αυτό το σημείο;

Υπάρχουν πράγματα τα οποία, όσο κι αν τα ψάξει ένας άνθρωπος, δεν θα τα καταλάβει πλήρως. Οπωσδήποτε έχουν «βοηθήσει» σε όλα αυτά η εξέλιξη, τα social media, ένας άλλος τρόπος επικοινωνίας της σύγχρονης ζωής. Πλέον τα πάντα έχουν φτάσει μέσα από ένα κινητό σε εμάς και πάρα πολύς κόσμο μιμείται πράξεις και καταστάσεις. Είναι το λεγόμενο «σύνδρομο του μιμητισμού». Εχουν αυξηθεί τρομερά τα ψυχιατρικά και ψυχολογικά νοσήματα. Οι σύγχρονοι άνθρωποι δεν λειτουργούν πια όπως γνωρίζαμε εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Εχουν αλλοιωθεί οι ανθρώπινες σχέσεις!

Τι είναι αυτό που σας φοβίζει περισσότερο;

Η βία. Είμαστε στην εποχή της βίας και δεν φροντίζει κανείς επίσημος φορέας να μας ενημερώσει. Η μόνη ενημέρωση γίνεται μόνο μέσα από τα σχολεία, από ειδικούς, και αυτό είναι το πολύ θετικό. Πρέπει επιτέλους να ξαναλειτουργήσουν οι λεγόμενες «σχολές γονέων» που έδιναν πολύ σημαντικά αποτελέσματα. Ας μην ξεχνάμε ότι η βία πλάθεται από την οικογένεια, μεταφέρεται στη γειτονιά και από εκεί στα σχολεία και στην ευρύτερη κοινωνία. Ας μην ξεχνάμε ότι, από τη στιγμή που η βία έχει εξαπλωθεί και εξογκωθεί τόσο πολύ μέσα στα σχολεία, η λέξη «μπούλινγκ» δεν υφίσταται. Εδώ που έχουμε φτάσει ως κοινωνία, χρειαζόμαστε μέτρα πρόληψης πια!

Εχετε αντιληφθεί πού μπορεί να φτάσει αυτή η κατάσταση, δεδομένου ότι κάθε μέρα μάς εντυπωσιάζει ένα πιο σκληρό κομμάτι βίας ή δολοφονίας;

Κανένας δεν μπορεί να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα, γιατί κάθε φορά υπάρχει και μια νέα έκπληξη σε όσα γίνονται. Βία δεν είναι μόνο τα εγκλήματα που έρχονται στην επιφάνεια. Είναι και τα χιλιάδες σεξουαλικά εγκλήματα που συμβαίνουν κάτω από τη μύτη όλων μας. Ηταν ποτέ δυνατόν να φανταστεί κάποιος άνθρωπος ότι στο κέντρο της Αθήνας, στον Κολωνό, θα υπήρχαν μαστροπεία και σεξουαλική κακοποίηση 12χρονης; Να υπάρχουν αυτοκίνητα κουκουλωμένα με κουβέρτες και μέσα σε αυτά να γίνονται αίσχη και να μη μιλάει κανείς; Μπορείς να φανταστείς ότι ο γείτονάς σου, που είναι επιχειρηματίας και βοηθάει κόσμο, θα βίαζε και θα εξέδιδε ένα 12χρονο παιδί; Θα φανταζόσουν ότι μια μάνα δεν θα ενδιαφερόταν για το σπλάχνο της, δεν θα το έστελνε σχολείο και θα το βίαζαν; Αρα έχουμε να κάνουμε με τη Λερναία Υδρα της βίας! Και πώς μπορεί να ελαττωθεί αυτό το γιγάντιο γεγονός; Με αυστηροποίηση των νόμων και οι ποινές να είναι αυτές καθαυτές και όχι «χάδια». Επίσης, δεν υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια σωφρονισμός. Κάποιος που μπαίνει στις φυλακές πολλές φορές βγαίνει χειρότερος από εκεί, αντί να σωφρονιστεί.

Θεωρείτε ότι ο εγκλεισμός της κοινωνίας στα χρόνια του κορονοϊού συνετέλεσε θετικά σε όλη αυτή την αρνητική ανατροπή της κοινωνίας μας;

Ο Covid «βοήθησε» να αυξηθούν πολύ η χρήση ουσιών, το άγχος και η κατάθλιψη. Η κατάθλιψη πλέον είναι το πρώτο νόσημα σε όλη την υφήλιο, γι’ αυτό και ο επιστημονικός κόσμος έχει ονομάσει «αιώνα της κατάθλιψης» αυτά τα χρόνια που διανύουμε. Είναι αδιανόητο κάθε εβδομάδα να έχουμε 400 και πλέον καταγγελίες για βία σε όλη την Ελλάδα. Είναι ανατριχιαστικός ο αριθμός για μια χώρα 10.000.000. Από την άλλη, θεωρώ πως όλη αυτή η βία υπήρχε στην κοινωνία, ίσως σε μικρότερο βαθμό. Απλώς άλλαξε η κοινωνία, αυστηροποιήθηκαν οι νόμοι και πλέον ο κόσμος δεν φοβάται να καταγγείλει κακοποιητικές συμπεριφορές και πράξεις. Ο φόβος κρατούσε κλειστές τις πόρτες όλων των ανθρώπων που δέχονταν βία, και αυτό το απόστημα επιτέλους έσπασε!

Κι ενώ ο κόσμος βλέπει αποσβολωμένος κάθε μορφής βία στην κοινωνία, έρχεται και το έγκλημα των Τεμπών με το τρένο και αποτελειώνει την ψυχολογία μας…

Τα Τέμπη και το Μάτι δεν μπορείς να τα αντιμετωπίσεις ως τραγωδίες. Απλώς σε συγκλονίζουν και το πρώτο πράγμα που σκέφτεσαι είναι να βάλεις τον εαυτό σου στη θέση των επιβατών ή των οικογενειών που έχασαν τους δικούς τους ανθρώπους. Οσες φορές έχω πάει να μιλήσω γι’ αυτές τις δύο υποθέσεις, δεν μπόρεσα να κρατήσω δημοσίως τα δάκρυά μου. Και όσο δεν υπάρχει κανονική τιμωρία τόσο περισσότερο εκνευριζόμαστε, θυμώνουμε και θέλουμε να φωνάξουμε δυνατά. Ευτυχώς σήμερα που μιλάμε υπάρχει έφεση του εισαγγελέα για την τραγωδία στο Μάτι με τους 104 νεκρούς και όλοι θα επιστρέψουν στις δικαστικές αίθουσες να ξαναδικαστούν. Ελπίζω σύντομα να γίνει και με τα Τέμπη το ίδιο και να αποδοθούν οι ευθύνες σε όσους αναλογούν.

Σας επισκέφθηκαν συγγενείς των νεκρών από το Μάτι ή τα Τέμπη για ψυχολογική ανάταση;

Δυστυχώς έχουν προκληθεί στους ανθρώπους αυτούς που έμειναν πίσω ζωντανοί και κλαίνε τους νεκρούς τους πολλά προβλήματα. Καταθλίψεις, μετατραυματικά στρες και πολλά αυτοάνοσα από τη στενοχώρια. Αυτοί οι άνθρωποι είναι αλήθεια πως έχουν επισκεφθεί και εμένα και πολλούς συναδέλφους μου για να βρουν δύναμη και να επιστρέψουν στη σκληρή πραγματικότητα.

Πώς τους αντιμετωπίσατε για να το ξεπεράσουν;

Αλλοι χρειάστηκαν δυνατή φαρμακευτική αγωγή, άλλοι ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση και βοήθεια. Σκεφτείτε ότι υπάρχουν οικογένειες νεκρών που παρέλαβαν λίγη σκόνη από τους ανθρώπους τους. Ηρθε μια γυναίκα που είχε χάσει δικό της άνθρωπο και μου είπε: «Τουλάχιστον ας μου έδιναν κάτι από τον νεκρό μου να θρηνήσω». Και αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να σηκωθούν όρθιοι για να αντιμετωπίζουν ξανά αυτή την κατάσταση, μέσα στις αίθουσες των δικαστηρίων.

Βάλατε ποτέ τον εαυτό σας στη θέση αυτών των οικογενειών;

Πάρα πολλές φορές, με αποτέλεσμα να μην κοιμάμαι τα βράδια από στενοχώρια, άγχος και πένθος. Και αν πιστεύεις ότι μέσα μου μπορούσε να λειτουργήσει ο ψυχίατρος για να αντεπεξέλθω, κάνεις πολύ μεγάλο λάθος. Το μέγεθος του πένθους, του θυμού, της στενοχώριας είναι τόσο μεγάλα, που αμφιβάλλω αν ποτέ θα μπορέσουν, έστω και στο ελάχιστο, αυτοί οι άνθρωποι να επιστρέψουν στην καθημερινότητά τους. Μιλάμε για την απόλυτη τραγωδία!

Είστε 72 ετών, πολύ επιτυχημένος και διακεκριμένος σε όλη την Ελλάδα. Με όσα προβλήματα σας φέρνουν οι άλλοι για να αντιμετωπίσετε ιατρικά, έχετε χρόνο να θυμάστε και λίγο τα χρόνια της νιότης σας;

Προσπαθώ να ξεκλέβω χρόνο για τις αναμνήσεις μου. Γεννήθηκα στη Νέα Ιωνία Βόλου το 1952. Ο πατέρας μου, γυναικολόγος, είχε κάνει 20.000 γέννες. Τις περισσότερες τις έκανε στο σπίτι. Η μάνα μου ήταν μια υπέροχη γυναίκα που κρατούσε όλο το σπίτι. Από μικρός είχα ύφεση στις γλώσσες και στην καλλιτεχνία. Ισως αυτό με τα χρόνια μεταπήδησε στη μεγάλη μου αγάπη που είχα για τους καλλιτέχνες που ήθελα να τους γνωρίσω όλους. Δοξάζω συνεχώς τον Θεό που η ζωή μου ήταν ταξινομημένη με γερά θεμέλια. Είμαι παντρεμένος κι έχω μια κόρη που σπουδάζει στη Νομική και ευτυχώς έκανε άλλο επάγγελμα από μένα. Επιπλέον η ιατρική και δη η ψυχιατρική είναι πολύ επίπονη δουλειά/λειτούργημα. Κάθε τόσο, τα νέα στοιχεία που προστίθενται λόγω αλλαγής της κοινωνίας μας κάνουν την ψυχιατρική ακόμα πιο δύσκολη. Εχουμε πλέον τη λεγόμενη ψυχική διαταραχή, τη διαταραχή προσωπικότητας και πολλά ακόμα που συνθέτουν τον σύγχρονο ψυχικό κόσμο των ανθρώπων.

Και κάπως έτσι γίνατε κολλητός με τη Μάρθα Καραγιάννη…

Μου λείπει πάρα πολύ η Μάρθα. Εκτός από φίλος της, έπεσε σε μένα ο «λαχνός» να υπογράψω και το πιστοποιητικό θανάτου. Ημασταν τόσο πολύ δεμένοι, που στο σπίτι μας, εκτός από τη μάνα μου και τον πατέρα μου και τα πεθερικά μου, μνημονεύουμε πάντα και τη Μάρθα. Εκεί υπάρχει και το καντηλάκι της, πάντα αναμμένο, μαζί με ένα κουτάκι που έχει λίγη από την τέφρα της. Η Μάρθα ήταν ένα αγαπημένο μας πρόσωπο που δεν μπορούμε να το ξεπεράσουμε ακόμα. Κάποια στιγμή, πολύ σύντομα, θα κάνουμε μια πολύ μεγάλη γιορτή, ένα μεγάλο πάρτι, σαν να είναι εκείνη κοντά μας.