- Της Λίνας Τσιρέκα
«Όρισε την επιτυχία με τους δικούς σου όρους, φτάσε σε αυτή με τους δικούς σου κανόνες και φτιάξε μια ζωή, για την οποία θα είσαι περήφανη». Τα λόγια αυτά – που αντιπροσωπεύουν πολλές από τις γυναίκες σε όλο τον κόσμο, οι οποίες δίνουν καθημερινές μάχες εδραίωσης στον χώρο των επιχειρήσεων – ανήκουν στην Anne Sweeney, πρώην πρόεδρο της Disney Media Networks, η οποία κατάφερε να βρεθεί στη λίστα με τις 30 πιο ισχυρές γυναίκες στον κόσμο.
Kαι αν η Anne Sweeney, κατόρθωσε να κυνηγήσει το όνειρο της με αξιώσεις, δεν είναι λίγες εκείνες οι γυναίκες που συχνά αισθάνονται μετέωρες μεταξύ προσωπικών επαγγελματικών φιλοδοξιών και συχνά ανυπέρβλητων δυσκολιών που τις κρατούν καθηλωμένες, μη επιτρέποντας τους να ανοίξουν τα φτερά τους. Οι προκλήσεις πολλές, μεταξύ άλλων, η αναζήτηση ισορροπίας μεταξύ οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, η διαρκής προσπάθεια για ενίσχυση του εισοδήματος, η διεκδίκηση της εκπλήρωσης και της επιτυχίας σε μια κοινωνία με στερεότυπα και πολλούς περιορισμούς.
Αυτό που βγαίνει αβίαστα από τα χείλη γυναικών επιχειρηματιών, με τις οποίες συνομίλησε η εφημερίδα «Θεσσαλονίκη» με αφορμή τον σημερινό εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας, είναι πως συχνά νιώθουν μόνες, χωρίς στήριξη στην προσπάθεια τους, σε συνδυασμό μάλιστα με τα στερεότυπα που τις εμποδίζουν στην ανάπτυξη συνεργασιών και δικτύωσης με άλλους επιχειρηματίες, ιδιαίτερα όταν αυτοί ανήκουν στο αντίθετο φύλο. Ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες άλλωστε που δημιουργούν τις ανισότητες μεταξύ των φύλων στην επιχειρηματικότητα είναι οι αυξημένες οικογενειακές υποχρεώσεις της γυναίκας-μητέρας, οι οποίες περιορίζουν τη δυνατότητά της για συνεχή δικτύωση, ενημέρωση, κατάρτιση και γενικά για δραστηριότητες που μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη και βελτίωση της επιχείρησης.
Σειρά δράσεων
Το κενό αυτό έρχεται να καλύψει το WEHub – Female Empowerment Hub, του πανελλαδικού Συνδέσμου Επιχειρηματιών Γυναικών Ελλάδος (ΣΕΓΕ), που μέσα στη δίχρονη πορεία του έχει βοηθήσει μέσω δράσεων (εκπαιδευτικά προγράμματα, δικτύωση, εξατομικευμένη συμβουλευτική, πρακτικά εργαστήρια κ.α.) περίπου 2.500 γυναίκες διαφόρων ηλικιών (όχι αποκλειστικά επιχειρηματίες). Αξίζει να σημειωθεί πως περίπου το 70% του συνόλου των επωφελούμενων ήταν είτε γυναίκες επιχειρηματίες, είτε γυναίκες που ενδιαφέρονταν άμεσα να επιχειρήσουν. Παράλληλα το WEHub, βοηθά γυναίκες που θέλουν να βγουν στη αγορά εργασίας, ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, ενδεικτική είναι η δράση «Καμία Μόνη». Φέτος, μάλιστα, για πρώτη φορά στην Ελλάδα έρχεται από τις 3 μέχρι τις 5 Νοεμβρίου το Παγκόσμιο Συνέδριο Γυναικών που θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα και το φέρνει ο ΣΕΓΕ.
Το WEHub – Female Empowerment Hub, που πρόσφατα απέκτησε νέο υπερσύγχρονο χώρο στην περιοχή των Σφαγείων (μέχρι πρότινος λειτουργούσε πιλοτικά στο Μύλο) αποτελεί έναν πυρήνα καινοτομίας και συνεργασίας, που στοχεύει στην ενδυνάμωση των γυναικών, στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους και στην ενίσχυση της γυναικείας επιχειρηματικότητας, θέτοντας γερά θεμέλια για ένα μέλλον γεμάτο προοπτικές και ίσες ευκαιρίες. Σημειώνεται πως οι νέοι χώροι του WEHub, 300 τ.μ., περιλαμβάνουν coworking spaces, αίθουσα εκπαίδευσης και εκδηλώσεων, στούντιο podcast καθώς και τα γραφεία του Συνδέσμου.
«Η έναρξη του WEHub, στο νέο μας χώρο, σηματοδοτεί ένα νέο κεφάλαιο για τη γυναικεία επιχειρηματικότητα στη Θεσσαλονίκη και σε όλη την Ελλάδα. Οραματιστήκαμε και καταφέραμε να δημιουργήσουμε έναν χώρο που θα προσφέρει έμπνευση, στήριξη και ουσιαστικά εργαλεία στις γυναίκες, ώστε να κάνουν το επόμενο βήμα στην επαγγελματική τους πορεία. Κοινή συνιστώσα για τις επωφελούμενες είναι η υποστήριξη τους. Οι γυναίκες επιχειρηματίες κάνουν υπερπροσπάθεια για να τα καταφέρουν και λόγω των φυλετικών διακρίσεων, σκοπός μας είναι να σπάσουμε τα στεγανά» αναφέρει η πρόεδρος του ΣΕΓΕ, Λίνα Τσαλταμπάση.
«Για εμάς καμία γυναίκα δεν περισσεύει και καμία δεν είναι ανεπιθύμητη. Μέσα από το WEHub, που διοργανώνει μια σειρά ανοιχτών εκδηλώσεων δημιουργούνται παρέες, δημιουργείται ένας κύκλος γυναικών που μιλούν την ίδια γλώσσα, αντιμετωπίζουν αντίστοιχα εμπόδια και έχουν κοινές επιδιώξεις», λέει χαρακτηριστικά η κ. Τσαλταμπάση υπογραμμίζοντας πως στόχος του WEHub είναι να αυξάνει κατ´ έτος τις γυναίκες που επωφελούνται των δράσεων και των προγραμμάτων κατά 1.000 – 1.500. Με το νέο μάλιστα χώρο που άνοιξε τις πύλες του οι υπηρεσίες και οι ώρες λειτουργίας διευρύνονται, δεδομένου μάλιστα πως ο αριθμός των γυναικών που ζητούν στήριξη αυξάνεται συνεχώς.
Μιλούν για τις εμπειρίες τους και το WEHub
Για την Χριστίνα Χρυσοχοΐδου, ιδρύτρια και διευθύνουσα σύμβουλο του Aqua Club Ιχθύς, η επαφή της με το WEHub, ήρθε σε μια μεταβατική περίοδο της ζωής της όταν οι δρόμοι της με τον σύζυγο της χώριζαν και είχε ανάγκη από στήριξη, την οποία όπως λέει ένιωσε από την πρώτη στιγμή.
Σημαντική δράση θεωρεί την πρωτοβουλία του ΣΕΓΕ «Καμία Μόνη» που αποτελεί έμπρακτη στήριξη κάθε γυναίκας που έχει ανάγκη. Για την κ. Χρυσοχοΐδου, όπως εξηγεί, το επιχειρείν δεν ήταν η πρώτη της επιλογή καθώς το διπλωματικό σώμα, στη νεαρή της ηλικία, φάνταζε ως την ιδανική σταδιοδρομία. Υπήρξε μάλιστα για βραχύ χρονικό διάστημα υπεύθυνη επικοινωνίας του τμήματος Θεσσαλονίκης της Διεθνούς Αμνηστίας ωστόσο το επιχειρείν τελικά την κέρδισε. Ο κλάδος, δε που επέλεξε, μοιάζει να τη γεμίζει, παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισε κατά τη διάρκεια της επιχειρηματικής της επέκτασης. Το 2024 έλαβε το βραβείο «Γε’νέο Επιχειρείν» ως επιχειρηματίας κάτω των 40 ετών. Τα βραβεία «Γε’νέο Επιχειρείν» αποτελούν έναν θεσμό επιβράβευσης της νεανικής επιχειρηματικότητας, που αναπτύσσεται εν μέσω δύσκολων οικονομικών συγκυριών.
Ποτέ δεν ήθελε να γίνει υπάλληλος η Νατάσα Βλάχου, για αυτό και διατηρούσε δικό της γραφείο μέχρι το 2012, το οποίο, εν μέσω κρίσης, έκλεισε. Όντας μητέρα δυο παιδιών και σύζυγος, είχε έναν σημαντικό ρόλο, με αυξημένες υποχρεώσεις, να επιτελέσει, ωστόσο η ζωή χωρίς επαγγελματική δραστηριότητα έμοιαζε δύσκολη και μελαγχολική. «Πέρασα έναν δύσκολο χρόνο, άρχισα να ψάχνομαι τι να κάνω», λέει χαρακτηριστικά η κα. Βλάχου υπογραμμίζοντας πως συχνά δεν υπάρχει η κατάλληλη στήριξη από το οικογενειακό περιβάλλον για νέες επιχειρηματικές απόπειρες. Σήμερα πάντως είναι ξανά στον επαγγελματικό στίβο ως διακεκριμένος ασφαλιστικός σύμβουλος, συνεργάτης της Allianz.
Η κ. Βλάχου έμελλε να γνωρίσει τη μετέπειτα συνεργάτιδα της Tatiana Gorodnyaya σε ένα ταξίδι δικτύωσης που διοργάνωσε ο ΣΕΓΕ ενώ είχε προηγηθεί η πρώτη τους συνάντηση σε συνέδριο του Συνδέσμου. Η κ. Gorodnyaya, με σπουδές στη δημοσιογραφία αλλά και στην ελληνική γλώσσα στη Μόσχα ήρθε στη Θεσσαλονίκη και αρχικά εργάστηκε ως υπεύθυνη επικοινωνίας σε μεσιτικό γραφείο, ενώ σήμερα πέρα από ασφαλιστικός σύμβουλος είναι και εμπορικός αντιπρόσωπος ρωσικής εταιρείας κατασκευής ειδών χορού.
Η κ. Gorodnyaya επέλεξε να επισκεφτεί και να ενημερωθεί για τις δράσεις του ΣΕΓΕ και του WEHub, ως εκπρόσωπος ρωσόφωνου επιχειρηματικού club, με στόχο να δει από κοντά τις καλές πρακτικές που ακολουθεί ο Σύνδεσμος.
Αν και δεν προέρχεται από τον επιχειρηματικό χώρο, η Μαρίνα Δελιανίδη, υποψήφια διδάκτωρ στο τμήμα μηχανικών πληροφορικής και ηλεκτρονικών συστημάτων του Διεθνούς Πανεπιστημίου, ήρθε κοντά στο ΣΕΓΕ μέσω της δράσης #Her_Research, στόχος της οποίας είναι η ενδυνάμωση των γυναικών ερευνητριών σε θέματα τεχνογνωσίας, η πρόσβαση τους στη χρηματοδότηση, η ανταλλαγή χρήσιμων πληροφοριών και εμπειριών, καθώς και η διευκόλυνση της δικτύωσής τους στον επιχειρηματικό κόσμο. Η «Πρόβλεψη επίδοσης εκπαιδευομένων και Σύσταση Εκπαιδευτικού Περιεχομένου με Μεθόδους Μηχανικής Μάθησης», αποτελεί την ερευνητική ιδέα της κα. Δελιανίδη που παρουσιάστηκε στο #Her_Research. «Το όραμα της έρευνας είναι η δημιουργία μιας ευφυούς ψηφιακής πλατφόρμας που αξιοποιεί προηγμένες τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης. Μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας, με σύντομα προσωποποιημένα placement tests, θα εκτιμάται η γνωσιακή κατάσταση των χρηστών και θα προτείνονται στοχευμένες στρατηγικές βελτίωσης της γνώσης προσαρμοσμένες στις ανάγκες του κάθε εκπαιδευόμενου. Η λειτουργικότητα της πλατφόρμας μπορεί να επεκταθεί στον επαγγελματικό τομέα, προσφέροντας λύσεις reskilling και upskilling για εργαζόμενους. Μια τέτοια ιδέα μπορεί να οδηγήσει σε καινοτόμο ευφυές ψηφιακό προϊόν», εξηγεί η κα. Δελιανίδη.
Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίζουν οι γυναίκες επιχειρηματίες
Ένας από τους κύριους λόγους για την περιορισμένη πρόσβαση στη χρηματοδότηση είναι η έλλειψη κοινωνικής εμπιστοσύνης προς τις γυναίκες επιχειρηματίες. Η ανάγκη για εγγυήσεις και ασφάλεια από τις τράπεζες ή τους επενδυτές επιβαρύνει επιπλέον τις γυναίκες επιχειρηματίες, ιδίως μάλιστα όταν δεν έχουν πρόσβαση σε παραδοσιακούς πόρους εγγυήσεων, όπως ακίνητα ή περιουσιακά στοιχεία.
Η έλλειψη χρόνου λόγω επαγγελματικών και οικογενειακών υποχρεώσεων μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο για τη συμμετοχή των γυναικών σε δραστηριότητες δικτύωσης και επαγγελματικής ανάπτυξης. Οι γυναίκες συχνά φέρουν το μεγαλύτερο μέρος των οικογενειακών ευθυνών και αυτό μπορεί να περιορίζει τον ελεύθερο χρόνο που διαθέτουν για επαγγελματικές δραστηριότητες.
Η γυναικεία επιχειρηματικότητα σε αριθμούς
Tο ποσοστό διείσδυσης της γυναικείας επιχειρηματικότητας το 2023, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έρευνα της Icap, ανήλθε σε 25,9% στη χώρα μας, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 6,3 ποστοστιαίες μονάδες την τελευταία 9ετία (2015-2023), ενώ οριακή αύξηση κατά 0,4 ποσοστιαίες μονάδες εμφάνισε σε σχέση με το 2022, έτος κατά το οποίο είχε εμφανίσει οριακή μείωση (-0,3 ποσ. μον.), μετά από επτά συναπτά έτη θετικών μεταβολών. Οι εταιρείες που διοικούνται από γυναίκες είναι στην πλειοψηφία τους μικρού μεγέθους, ομόρρυθμες εταιρείες, με τις περισσότερες εξ αυτών να δραστηριοποιούνται σε τουρισμό και εμπόριο. Στη Μακεδονία, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της έρευνας η συμμετοχή των επιχειρήσεων που στο τιμόνι τους έχουν γυναίκες είναι στο 26,5% κατά τι, υψηλότερο από το μέσο πανελλαδικό όρο.
Βελτιωμένες μεταβολές σε κύρια οικονομικά μεγέθη το 2021 εμφάνισαν οι εταιρείες που διευθύνονται από γυναίκες και συγκεκριμένα παρουσιάστηκε σημαντική αύξηση στις συνολικές πωλήσεις τους κατά 23,1% έναντι του 2020, σε σχέση με το σύνολο των επιχειρήσεων του δείγματος (20,7%), τριπλασιασμός της καθαρής κερδοφορίας τους και αύξηση των EBITDA κατά 84,8% έναντι 57,3% του συνόλου των επιχειρήσεων.
