Επίτιμη διδάκτορας της Νομικής του ΑΠΘ η Μαρία Τελαλιάν

• Της Δήμητρας Μακρή

Σε μια σεμνή αλλά άκρως συγκινητική τελετή η Μαρία ή Μάνια, όπως είναι γνωστή στους κύκλους του υπουργείου Εξωτερικών και σε όσους τη γνωρίζουν καλά, Τελαλιάν αναγορεύτηκε σε επίτιμη διδάκτορα της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ τη Δευτέρα 10 Μαρτίου στην Αίθουσα Τελετών.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της εφημερίδας «Θεσσαλονίκη», την τίμησαν λόγω και πράξη οι πολιτικοί της προϊστάμενοι στο ΥΠΕΞ όπως ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης, o ομότιμος καθηγητής της Νομικής του ΑΠΘ και πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος, η υφυπουργός Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, ο βουλευτής Ηλείας και τέως Επίτροπος της Κομισιόν Δημήτρης Αβραμόπουλος και με μήνυμά της η κ. Ντόρα Μπακογιάννη.

Τον έπαινό της ανέγνωσε ο αναπληρωτής κοσμήτορας και αναπληρωτής καθηγητής του Διεθνούς Δικαίου Μιλτιάδης Σαρηγιαννίδης. Οι ομιλητές αναφέρθηκαν στην επιστημοσύνη, την εμπειρία, τη βαθιά γνώση διεθνούς δικαίου και ιστορίας της τιμώμενης. Τόνισαν τη συνεισφορά της σε αποφάσεις, non paper, ρηματικές διακοινώσεις, συμφωνίες απλουστευμένης μορφής, συμβάσεις, συνθήκες, δηλώσεις επιφυλάξεων, πρακτικά, πρωτόκολλα, επιστολές της Ελληνικής Δημοκρατίας προς τον εκάστοτε γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, κείμενα, γνωμοδοτήσεις, απόθεμα μιας ιστορικής συμβολής. Την υποστήριξη των εθνικών δικαίων με την αποφασιστικότητά της, την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών αρχών της διεθνούς κοινότητας από όποιο μετερίζι κι αν βρισκόταν.

Την προσφορά της σε μεγάλο αριθμό υποθέσεων ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου Δικαιοσύνης της Χάγης και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου. Ανέπτυξε σημαντική δραστηριότητα ως νομική σύμβουλος στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία στα Ηνωμένα Έθνη και αναπληρώτρια μόνιμη αντιπρόσωπος και σε άλλους περιφερειακούς θεσμούς, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, το Συμβούλιο της Ευρώπης και ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), στον οποίο διορίστηκε πρόσφατα διευθύντρια του Γραφείου Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με έδρα τη Βαρσοβία.

Μια πορεία ζωής και επαγγελματικής σταδιοδρομίας συνυφασμένη με τις αλλαγές που βίωνε ο κόσμος, από το anus mirabilis, όπως χαρακτήρισε ο κ. Σαρηγιαννίδης το 1989 και την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης μέχρι τις αλλαγές και την κρίση της πολυμέρειας του διεθνούς στερεώματος που βιώνει ο κόσμος σήμερα. Όλοι αναφέρθηκαν στην τιμώμενη ως τη θεσμική μνήμη του ΥΠΕΞ που γράφτηκε με αφοσίωση, γνώση του διεθνούς δικαίου και του ήθους της για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

«Ο πόλεμος στην Ουκρανία διέβρωσε τον κανόνα μη χρήσης βίας»

Η κ. Τελαλιάν στην αντιφώνησή της υπενθύμισε πως από τον Χάρτη του ΟΗΕ απουσιάζει παντελώς η λέξη πόλεμος. Ότι δεν είναι τυχαίο πως ο κανόνας της μη χρήσης βίας έχει χαρακτήρα κανόνα αναγκαστικού δικαίου, όπως η απαγόρευση της επίθεσης, των βασανιστηρίων, ή της δουλείας. Κι όμως ο πόλεμος στην Ουκρανία διέβρωσε τον θεμελιώδη κανόνα, δηλαδή τη χρήση ένοπλης δύναμης από ένα κράτος ενάντια στην κυριαρχία, εδαφική ακεραιότητα, ανεξαρτησία άλλου κράτους ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο που δεν συνάδει με τον Χάρτη.

Υπογράμμισε την ανάγκη αναβίωσης του συστήματος της πολυμέρειας στη διεθνή σκηνή για να αντιμετωπίσει ο κόσμος τα προβλήματα του 21ου αιώνα. Πως θα πρέπει το Συμβούλιο Ασφαλείας να γίνει πιο αντιπροσωπευτικό, διαφανές, περιεκτικό, αποτελεσματικό, δημοκρατικό και υπεύθυνο καθώς «καμία χώρα στον κόσμο όσο ισχυρή και να είναι δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνη της τις μεγάλες απειλές» όπως επέλεξε να τονίσει η τιμώμενη, αναφερόμενη στον γενικό γραμματέα των ΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες. Απαιτείται πλαίσιο συνεργασίας για επιπτώσεις κλιματικής αλλαγής, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, του οργανωμένου εγκλήματος, της μετακίνησης πληθυσμών, τις πανδημίες και κινδύνους από την τεχνολογία.

Τόνισε τέλος πως ο ρόλος των διακυβερνητικών οργανισμών είναι διττός: Ως θεματοφύλακες των διεθνώς συμφωνημένων κανόνων και ως θεσμοί που επικαιροποιούν και προωθούν κανόνες δικαίου στο πλαίσιο των προκαθορισμένων αρμοδιοτήτων τους. «Και είναι επιτακτική η ανάγκη ενίσχυσής τους αν δεν θέλουμε να επιστρέψει η μονομέρεια στις διεθνείς σχέσεις. Κι ας ελπίσουμε ότι η διεθνής κοινότητα και οι νεότερες γενιές θα κάνουν ό,τι μπορούν για να μην ζήσουμε τον χειμώνα του διεθνούς δικαίου!», όπως κατέληξε η κ. Τελαλιάν.

Η παραβίαση της Ενδιάμεσης Συμφωνίας με την ΠΓΔΜ

Η Μαρία Τελαλιάν υπήρξε μέλος της ομάδας που υπερασπίστηκε την Ελλάδα στη δίκη ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου στη Χάγη στην προσφυγή της τότε ΠΓΔΜ για παραβίαση της ενδιάμεσης συμφωνίας του 1995. Μια μονομερής προσφυγή που βασίστηκε σε υποχρεωτική δικαιοδοτική ρήτρα της συμφωνίας κι όχι σε συνυποσχετικό. Τα Σκόπια υποστήριξαν ότι η Αθήνα, με το βέτο που άσκησε εναντίον της εισόδου τους στο ΝΑΤΟ, παραβίασε την υποχρέωσή της -άρθρο 11- να μην εμποδίζει την εισδοχή τους σε οργανισμούς, στους οποίους ήταν και η Ελλάδα μέλος, κάτω από προσωρινό τους όνομα ΠΓΔΜ. Η ίδια η κ. Τελαλιάν έχει πει ότι «η ομάδα έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε σε μια δύσκολη υπόθεση με έντονη πολιτική χροιά, καθώς πίσω από το νομικό ζήτημα κρυβόταν και η προσπάθεια της γείτονος για έμμεση και επωφελή για την ίδια επίλυση του ονοματολογικού», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε σε πρόσφατη συνέντευξή της. Και είπε πως τελικά το δικαστήριο στηρίχθηκε αποκλειστικά στο γράμμα της διάταξης του άρθρου 11 –και κάποιες δηλώσεις Ελλήνων πολιτικών- και έκρινε πως η Ελλάδα εμποδίζοντας την είσοδο της τότε ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ είχε παραβιάσει το αναφερθέν άρθρο.

Σε κάθε περίπτωση η αξιολογική κρίση που διατύπωσε η Μαρία Τελαλιάν μάλλον δεν απηχεί μόνο τη δική της προσωπική απογοήτευση από την έκβαση της αντιδικίας, αλλά αναφέρεται ως προειδοποίηση στο μέλλον σχετικά με τις όποιες απόλυτες βεβαιότητες εκφράζονται για τη δικαστική επίλυση διαφορών που εμπλέκουν την Ελλάδα, παρά τις ισχυρές ελληνικές θέσεις και τα ελληνικά ισχυρά επιχειρήματα.

Διδάκτωρ του ΑΠΘ η ηττημένη του Σκοπιανού στην Χάγη!

• Του Μανώλη Κοττάκη

Tην περασμένη Δευτέρα το απόγευμα η Νομική Σχολή Θεσσαλονίκης ανακήρυξε επίτιμη διδάκτορα της Νομικής Σχολής την κυρία Μαρία Τελαλιάν. Τέως επικεφαλής της νομικής υπηρεσίας του υπουργείου Εξωτερικών από την οποία απεπέμφθη επί ημερών Νίκου Δένδια. Άρτι εκλεγείσα σε εξέχουσα θέση διευθυντού στον ΟΑΣΕ. Το πρωί της ίδιας μέρας ευρισκόμενος στον προθάλαμο του στούντιο του «ΔΙΟΝ ΤV» άκουσα τον κοσμήτορα της Νομικής κύριο Γκλαβίνη να αναπτύσσει τους λόγους που οδήγησαν το τμήμα να την ανακηρύξει επίτιμη διδάκτορα. Περιέργως δεν άκουσα ανάμεσα σε αυτούς το γεγονός ότι η κυρία Τελαλιάν ηγήθηκε της ελληνικής νομικής ομάδας που εκπροσώπησε την Ελλάδα στην διένεξη της με τα Σκόπια στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης και «υπέγραψε» ουσιαστικά την βαριά ήττα μας. Μόνο ο Μιλτιάδης Σαρηγιαννίδης είχε την τόλμη ενώπιον Βενιζέλου, Γεραπετρίτη, του Αβραμόπουλου και Παπαδοπούλου να θίξει με ευγένεια το ζήτημα : Ότι η Νομική του ΑΠΘ ενέταξε στο δυναμικό της την επικεφαλής της ήττας του Σκοπιανού στην Χάγη το 2011!

Η ιστορία στην υπόθεση αυτή την οποία η κυβέρνηση Παπανδρέου αντιμετώπισε εξαιρετικά χαλαρά δεν έχει γραφτεί ακόμη πλήρως. Οι υποψίες ότι ήθελε να απαξιώσει το πατριωτικό βέτο Καραμανλή στο δείπνο των ηγετών μία ημέρα πριν την επίσημη σύνοδο είναι ισχυρές. Όσα όμως έχουν αποκαλυφθεί από τον πρέσβη Αλέξανδρο Μαλλιά σε ειδική μελέτη που εκπόνησε για το ΕΛΙΑΜΕΠ το 2012 είναι ήδη τόσο ισχυρά, που διερωτάται κανείς με ποια κριτήρια έλαβε την απόφαση αυτή η Νομική Σχολή. Ο πρέσβης Μαλλιάς που παρακολουθούσε το θέμα εκ του σύνεγγυς κατήγγειλε σε αυτή την μελέτη ότι πρώτον ο φάκελος που κατέθεσε η νομική μας ομάδα ήταν «ελλιπής» καθώς έλειπαν από αυτόν 30 κρίσιμα διαβήματα ελληνικών κυβερνήσεων για παραβιάσεις της Ενδιάμεσης Συμφωνίας από τα Σκόπια. Δεύτερον ότι μία μέρα πριν αναχωρήσει για την ακροαματική διαδικασία στην Χάγη η νομική ομάδα τον Μάρτιο του 2011 κάλεσε τηλεφωνικώς τον τότε αναπληρωτή ΥΠΕΞ Δημήτρη Δρούτσα και του ζήτησε να κάνει η Ελλάδα ανταγωγή στην Χάγη αναλύοντας με στοιχεία πόσες φορές τα Σκόπια παραβίασαν την Ενδιάμεση Συμφωνία. Η πρόταση του απερρίφθη! Τρίτον ότι « οι αρμόδιοι για τον συντονισμό της υπεράσπισης πέτυχαν να αποκλείσουν στην Αθήνα όσους είχαν αντίθετη άποψη».

Τέταρτον στην επίσημη ιστοσελίδα του Αμερικανού δικηγόρου James Crawford που είχε προσλάβει η νομική υπηρεσία του ΥΠΕΞ για να μας υπερασπίσει στην Χάγη αναγραφόταν ότι ήταν συνήγορος μας στην υπόθεση ….«Greece-Macedonia»!!! O κύριος Μαλλιάς τονίζει ότι η νομική ομάδα «είχε συρρικνώσει την επιχειρηματολογία μας» ενώ κατά άλλες πληροφορίες η ίδια νομική ομάδα έχασε και τα ασφαλιστικά μέτρα που είχαν κάνει τα Σκόπια πριν την προσφυγή στην Χάγη η οποία «αποδέχθηκε το σύνολο της επιχειρηματολογίας των Σκοπίων και τα αποδεικτικά στοιχεία». Μετά ταύτα ερωτάται απλώς. Τι θα διδάξει στους φοιτητές της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ η επίτιμη διδάκτωρ; «Πώς να χάνετε με λάθος χειρισμούς μείζονες εθνικές υποθέσεις στην Χάγη;» Ή μήπως ότι «η Χάγη δεν είναι και τόσο ασφαλής επιλογή για τα εθνικά μας συμφέροντα;» Ας διαλέξει.