- Του Θάνου Χερχελετζή
Άνθρωποι κάθε ηλικίας συνέρρευσαν στον καθεδρικό ναό της Θεού Σοφίας, για να αποχαιρετίσουν τον Μητροπολίτη πρώην Θεσσαλονίκης κυρό Άνθιμο, που «άφησε ειρηνικά την τελευταία πνοή του το πρωί της Πέμπτης, 13 Μαρτίου 2025, έπειτα από ολιγόμηνη ασθένεια.
Ο ιεράρχης νοσηλευόταν κατ’ οίκον στο Επισκοπείο της Θεσσαλονίκης, όπου και παρέμενε μετά την παραίτησή του, απολαμβάνοντας τον σεβασμό και την τιμή προς το σεπτό πρόσωπό του, από τον διάδοχό του Παναγιώτατου Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης κ. Φιλόθεο, τους κληρικούς, τους τοπικούς άρχοντες και το ποίμνιό του», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης.
Η επίσημη υποδοχή του σκηνώματός του έγινε το απόγευμα της Πέμπτης στον Ιερό Ναό της του Θεού Σοφίας, όπου τελέστηκε αρχιερατικό τρισάγιο. Το πρωί της Παρασκευής ενώπιον του σκηνώματος του μακαριστού Μητροπολίτη τελέστηκε η θεία λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων, ενώ ακολούθησαν το απόγευμα η ακολουθία των Χαιρετισμών της Υπεραγίας Θεοτόκου, το βράδυ ιερά αγρυπνία και το πρωί του Σαββάτου Αρχιερατική θεία Λειτουργία, όπως αναφέρει το ρεπορτάζ της εφημερίδας «Θεσσαλονίκη».
Η ταφή του Ιεράρχη, μετά από προσωπική του επιθυμία, έγινε στο κενοτάφιο του μακαριστού Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Γενναδίου, στον αύλειο χώρο του Μητροπολιτικού Ιερού Ναού του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, μετά την εξόδιο ακολουθία προεξάρχοντος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμου.
«Η αποστολική Εκκλησία των Θεσσαλονικέων καυχάται εν Κυρίω για τον εις τύπον και τόπον Χριστού χαρισθέντα σε αυτήν Επίσκοπό της, τον πολλά προσενεγκόντα και αόκνως κοπιάσαντα στον Αμπελώνα της Εκκλησίας προς δόξαν Θεού και σωτηρίαν ψυχών. Ευχόμαστε για τον μεταστάντα Επίσκοπό μας, ο Τριαδικός Θεός μας, να τον κατατάξει εν σκηναίς δικαίων, να τον αναπαύσει εν κόλποις Αβραάμ και να τον συναριθμήσει μετά των Αγίων. Καλή Ανάσταση!» αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ανακοίνωση της Μητρόπολης.
Αναμφισβήτητα ο Μητροπολίτης Άνθιμος ήταν μία ισχυρή και έντονη προσωπικότητα. Φλογερός Ιεράρχης που πίστευε πως η Εκκλησία πρέπει να έχει λόγο και να εκφράζεται για εθνικά, πολιτικά και κοινωνικά θέματα. Το κεφάλαιο της σχεδόν 20ετούς διαδρομής του στη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης είναι «πύρινο» και μεγάλο και περιλαμβάνει πλούσιο ποιμαντικό, φιλανθρωπικό και κοινωνικό έργο, αλλά ταυτόχρονα περιλαμβάνει συγκρούσεις και παρεμβάσεις για κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα.
Τα πρώτα χρόνια
Ο μακαριστός Μητροπολίτης πρώην Θεσσαλονίκης κυρός Άνθιμος (κατά κόσμον Διονύσιος Ρούσσας) γεννήθηκε στη Σαλμώνη του νομού Ηλείας στις 26 Οκτωβρίου 1934. Σπούδασε φιλολογία και θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εκπλήρωσε τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις, υπηρετώντας ως έφεδρος αξιωματικός στην Ελληνική Αεροπορία.
Το 1964 χειροτονήθηκε Διάκονος από τον μακαριστό Μητροπολίτη Θήρας κυρό Γαβριήλ και πρεσβύτερος από τον ίδιο Αρχιερέα το 1965, οπότε και έλαβε το οφφίκιο του αρχιμανδρίτη. Ως εφημέριος και προϊστάμενος υπηρέτησε στον Ιερό Ναό του Αγίου Βασιλείου του Μεγάλου (οδού Μετσόβου) της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, όπου και παρέμεινε μέχρι το 1974, αναπτύσσοντας αξιόλογη δράση ως Ιεροκήρυκας και Πνευματικός. Την ίδια περίοδο η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος του ανέθεσε την σύνταξη του εβδομαδιαίου φυλλαδίου «Φωνή Κυρίου». Τοποθετήθηκε διευθυντής κηρύγματος της Αποστολικής Διακονίας, αναλαμβάνοντας και την ευθύνη των εκδόσεων και του τυπογραφείου της, ενώ παράλληλα διορίσθηκε διευθυντής του Φοιτητικού Θεολογικού Οικοτροφείου της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Στις 13 Ιουλίου 1974 εξελέγη και την επομένη, 14η Ιουλίου 1974 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως, Τραϊανουπόλεως και Σαμοθράκης, όπου και αρχιεράτευσε για 30 χρόνια, αναπτύσσοντας σημαντικό και πολυσχιδές, πνευματικό, φιλανθρωπικό, κοινωνικό και εθνικό έργο. Ενδεικτικά επί των ημερών του ανεγέρθηκαν 35 καινούριοι ιεροί ναοί και δύο ιερές μονές, ενώ διοργάνωσε και έθεσε σε λειτουργία το Εκκλησιαστικό Μουσείο Αλεξανδρουπόλεως. Επίσης, ανεγέρθηκαν και λειτούργησαν τέσσερα ιδρύματα κοινωνικής προσφοράς και αλληλεγγύης, ενώ συντηρήθηκαν και αναβαθμίστηκαν και άλλα παλαιότερα.
Από εκείνη την εποχή φάνηκε η ισχυρή και παρεμβατική προσωπικότητά του. Πρωτοστάτησε σε αγώνες υπερασπιζόμενος εθνικά ζητήματα ειδικά για τον ακριτικό λαό του Έβρου και στη συνέχεια για την ελληνικότητα της Μακεδονίας, ενώ ήταν καθοριστική η συμβολή του στην ίδρυση και λειτουργία της Ιατρικής σχολής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης στην Αλεξανδρούπολη.
Η «μάχη» για την Αρχιεπισκοπή
Ο κυρός Άνθιμος συμμετείχε σε δύο εκλογικές διαδικασίες της Εκκλησίας της Ελλάδος, διεκδικώντας τη θέση του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος. Το 1998 ήταν «αντιμέτωπος» με τους τότε Μητροπολίτες Δημητριάδος Χριστόδουλο και Θηβών και Λιβαδειάς κ. Ιερώνυμο. Στο σχηματισμό τριπροσώπου κατετάγη τρίτος και στην τελική φάση εκλογής κατηύθυνε τις περισσότερους ψήφους του στον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο. Μετά την κοίμηση του Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου, σχεδόν δέκα χρόνια μετά, κατετάγη και πάλι τρίτος στην εκλογική διαδικασία και στη συνέχεια στήριξε τον Μητροπολίτη Θηβών και Λιβαδείας κ. Ιερώνυμο – τον σημερινό Αρχιεπίσκοπο.
Η εκλογή και η κρίση με το Πατριαρχείο
Στις 26 Απριλίου 2004 η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος τον εξέλεξε Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, σε διαδοχή του μακαριστού Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης κυρού Παντελεήμονος Β΄. Η ενθρόνιση του έγινε την Παρασκευή, 18 Ιουνίου 2004 στον Καθεδρικό Ναό της του Θεού Σοφίας Θεσσαλονίκης.
Της ενθρόνισης προηγήθηκε έντονη κρίση μεταξύ της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ο τότε Αρχιεπίσκοπος κυρός Χριστόδουλος δεν απάντησε σε επιστολές του Οικουμενικού Πατριάρχη για το θέμα της εκλογής τριών Μητροπολιτών (Θεσσαλονίκης, Σερβίων και Ελευθερουπόλεως) και δεν απέστειλε τον κατάλογο των υποψηφίων στο Πατριαρχείο, όπως ορίζεται από τον Καταστατικό Χάρτη. Δημιουργήθηκε μεγάλη κρίση και το Οικουμενικό Πατριαρχείο διέκοψε την κοινωνία των Αρχιερέων του με τον με τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο και το όνομά του διαγράφηκε από τα Εκκλησιαστικά Δίπτυχα. Ακολούθησαν συνομιλίες και αμοιβαίες υποχωρήσεις, για να ξεπεραστεί η κρίση και να αποκατασταθούν τελικά οι σχέσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος με το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Το έργο του στη Θεσσαλονίκη
Ο Μητροπολίτης Άνθιμος άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στον αποστολικό θρόνο της Θεσσαλονίκης. Χειροτόνησε νέους κληρικούς, συμμετείχε ανελλιπώς στην λατρευτική ζωή των ενοριών, κήρυττε και ομιλούσε ασταμάτητα, ολοκλήρωσε την ανέγερση ναών, ανανέωσε το κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο, μερίμνησε για την λειτουργία σε καθημερινή βάση 17 ενοριακών συσσιτίων, φρόντισε για την παροχή φιλοξενίας σε απόρους φοιτητές, μέσω των φοιτητικών Οικοτροφείων.
Ανανέωσε την δυναμική των δύο ιστορικών Ιδρυμάτων της πόλης, στα οποία προήδρευε, το «Ίδρυμα Φροντίδας Ηλικιωμένων “Χαρίσειο Γηροκομείο”» και το «Κέντρο Παιδικής Μέριμνας Αρρένων “Παπάφειο Θεσσαλονίκης”», αναδιοργάνωσε την Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης και αναμόρφωσε το Εκπαιδευτικό και Πολιτιστικό Ίδρυμα της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης «Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς», συνέστησε και λειτούργησε το Εκκλησιαστικό Μουσείο της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, επιμελήθηκε την ανακαίνιση και συντήρηση του Επισκοπείου, ενώ συνέχισε την συγγραφική και εκδοτική του δραστηριότητα.
Το «Μακεδονίας Μέλαθρον»
Ένα θέμα που απασχόλησε έντονα τον μακαριστό Μητροπολίτη και του στοίχισε προσωπικά ήταν ή μη υλοποίηση του έργου που οραματίστηκε για την κατασκευή και λειτουργία του ιδρύματος χρονίων πασχόντων με την επωνυμία «Μακεδονίας Μέλαθρον».
Ενώ είχε καταφέρει να συγκεντρώσει περίπου 3 εκατ. ευρώ για να γίνει το έργο, τελικά αυτό δεν προχώρησε ποτέ παρά τις δεσμεύσεις που είχε λάβει τόσο από στελέχη των κυβερνήσεων ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ από το 2012 και έπειτα.
Η κόντρα με τον Μπουτάρη
Όλοι θυμούνται το 2010 την κόντρα που ξέσπασε ανάμεσα στον Μητροπολίτη Άνθιμο και τον τότε υποψήφιο δήμαρχο Θεσσαλονίκης, αείμνηστο Γιάννη Μπουτάρη. Στη διάρκεια προεκλογικής εκδήλωσης ο Γ. Μπουτάρης επέκρινε τον Μητροπολίτη για τις παρεμβάσεις τους στα θέματα και τον χαρακτήρισε «µουτζαχεντίν».
Ανήμερα της εορτής του Αγίου Δημητρίου ο κυρός Άνθιμος απάντησε στον υποψήφιο δήμαρχο και μετά το πέρας της Δοξολογίας, όταν πλησίασε ο Γιάννης Μπουτάρης για να ασπαστεί την εικόνα του πολιούχου ο Μητροπολίτης Άνθιµος δεν του έδωσε το χέρι του και του είπε «όσο ζω δημαρχία δεν θα δεις».
Ήταν η αρχή μιας κόντρας που είχε συνέχεια με τη διοργάνωση και τη στήριξη του Gay Pride στη Θεσσαλονίκη από τον Γιάννη Μπουτάρη, τις απόψεις του δημάρχου για εθνικά θέματα και άλλα ζητήματα που αφορούσαν την πολιτική σκηνή της Θεσσαλονίκης.
Στο τέλος, ωστόσο, οι δύο άνδρες αποκατέστησαν τις σχέσεις τους και η κόντρα πέρασε στην ιστορία…
Στις 7 Αυγούστου του 2023 ο Μητροπολίτης Άνθιμος υπέβαλε προς την Διαρκή Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος την παραίτησή του, για λόγους υγείας. Έκτοτε διέμενε στο Επισκοπείο.
«Φρουρός των εκκλησιαστικών παραδόσεων»
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τασούλας εξέφρασε τα θερμά του συλλυπητήρια για την εκδημία του πρώην Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Άνθιμου, υπογραμμίζοντας ότι «υπήρξε φρουρός των εκκλησιαστικών παραδόσεων, μαχητικός στις απόψεις του, υποδειγματικός διοργανωτής του λατρευτικού, κηρυκτικού και φιλανθρωπικού έργου της Μητροπόλεως».
Παράλληλα σημειώνει πως «στα πενήντα χρόνια της αρχιεροσύνης του σφράγισε με την πνευματική και ποιμαντική του διακονία δύο Μητροπόλεις, της Αλεξανδρουπόλεως και της Θεσσαλονίκης εν συνεχεία, και άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα στις καρδιές των πιστών» και «εργάστηκε ακάματα για την ανακούφιση του πόνου και της δυσπραγίας των συνανθρώπων μας και με την ευαγή του δραστηριότητα ανέδειξε το αγαπητικό περιεχόμενο της χριστιανικής διδασκαλίας». «Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια για την εκδημία του» καταλήγει ο ΠτΔ.
Τον Μητροπολίτη πρώην Θεσσαλονίκης Άνθιμο αποχαιρέτισε με δήλωσή του ο υφυπουργός Εσωτερικών (Μακεδονίας – Θράκης) Κωνσταντίνος Γκιουλέκας. Ο ίδιος, εκ μέρους των Βορειοελλαδιτών, εκφράζει τα συλλυπητήριά του στην Ιεραρχία της Εκκλησίας, τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Φιλόθεο και στους οικείους του κυρού Ανθίμου και αναφέρει: «Η Θεσσαλονίκη, η Μακεδονία και η Θράκη πενθούν. Αποχαιρετούμε με θλίψη και αισθήματα ειλικρινούς αγάπης τον Μακαριστό Μητροπολίτη πρώην Θεσσαλονίκης κυρό Άνθιμο. Έναν αξιοσέβαστο Ιεράρχη της ευθύνης και του καθήκοντος, που υπηρέτησε με δημιουργικό και δυναμικό τρόπο την Μητέρα Εκκλησία και τους συνανθρώπους του». Αναφερόμενος στο έργο που επιτέλεσε σε ποιμαντικό, φιλανθρωπικό και κοινωνικό επίπεδο, το χαρακτήρισε σπουδαίο, ξεχωριστό και πολυεπίπεδο.
Άξιο και δραστήριο ιεράρχη με πολυετή προσφορά στις εθνικά ευαίσθητες Μητροπόλεις Αλεξανδρουπόλεως και Θεσσαλονίκης, χαρακτήρισε ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής τον Μητροπολίτη πρώην Θεσσαλονίκης Άνθιμο.
«Με βαθιά λύπη αποχαιρετώ τον Μακαριστό πρώην Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Άνθιμο. Υπήρξε ένας άξιος και δραστήριος Ιεράρχης. Η πολυετής προσφορά του στις εθνικά ευαίσθητες Μητροπόλεις Αλεξανδρουπόλεως και Θεσσαλονίκης, τις οποίες διακόνησε ήταν μεγάλη. Αιωνία του η μνήμη!», αναφέρει σε γραπτή δήλωση του ο κ. Καραμανλής.
«Η Εκκλησία της Θεσσαλονίκης πενθεί για τον άξιο Ιεράρχη της. Φλογερός πατριώτης και αγωνιστής για τα δίκαια της Μακεδονίας μας, ο Μητροπολίτης Άνθιμος κράτησε σταθερά επί χρόνια το τιμόνι της τοπικής Εκκλησίας και σφράγισε με το πολύτιμο ποιμαντικό, φιλανθρωπικό, κοινωνικό και εθνικό του έργο την Μητρόπολη της Αγιοτόκου Θεσσαλονίκης» αναφέρει σε ανάρτησή του ο γενικός γραμματέας της ΚΟ της ΝΔ και βουλευτής Α’ Θεσσαλονίκης Σταύρος Καλαφάτης αναφορικά με την εκδημία του μακαριστού Μητροπολίτη πρώην Θεσσαλονίκης Άνθιμου.
«Τον αποχαιρετούμε με αισθήματα βαθιάς θλίψης ευχόμενοι το έργο του ν’ αποτελέσει πνευματικό φάρο για όλους τους Έλληνες. Αιωνία του η μνήμη» επισήμανε ο κ. Καλαφάτης.
Τη βαθιά της θλίψη για την κοίμηση του Μητροπολίτη πρώην Θεσσαλονίκης Ανθίμου εξέφρασε η Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Αθηνά Αηδονά. Όπως είπε, ο Ιεράρχης «υπηρέτησε τη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης επί σχεδόν δύο δεκαετίες, αφήνοντας ανεξίτηλο το στίγμα του στην Εκκλησία και στην κοινωνία. Προσηλωμένος στις αξίες της Ορθοδοξίας, σε όλο το διάστημα της μακράς διακονίας του επέδειξε γνήσιο εκκλησιαστικό φρόνημα και αγάπη προς τον Χριστό, την Πατρίδα και τον συνάνθρωπο. Θα τον θυμόμαστε με αισθήματα αγάπης και σεβασμού» πρόσθεσε.
Από την πλευρά του, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Στέλιος Αγγελούδης χαρακτήρισε τον Ιεράρχη ως μια «δυναμική προσωπικότητα που αγάπησε τη Θεσσαλονίκη και τη Μακεδονία» και «άφησε έντονο το αποτύπωμά του στην κοινωνία της πόλης, προσφέροντας ποιμαντικό, πνευματικό και φιλανθρωπικό έργο». «Ο Μητροπολίτης πρώην Θεσσαλονίκης κυρός Άνθιμος ανήκει πλέον στην Ιστορία» είπε και πρόσθεσε: «Τον αποχαιρετούμε με πολύ σεβασμό».
Τη βαθιά θλίψη της για την εκδημία του Μακαριστού π. Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης κυρού Ανθίμου εξέφρασε και η Περιφερειακή Ένωση των Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΕΔΚΜ),τονίζοντας ότι είναι μεγάλη η απώλεια του σεπτού Ποιμενάρχη για την Εκκλησία της Ελλάδας και την κοινωνία της Θεσσαλονίκης. Η ΠΕΔΚΜ σημείωσε ότι ο αείμνηστος Μητροπολίτης υπήρξε ένας σημαντικός Ποιμενάρχης.
