- Της Βάσως Βεγίρη
Ανάπλαση ΔΕΘ, σιδηροδρομική και οδική σύνδεση του ΟΛΘ, δημιουργία Επιχειρηματικού Πάρκου στο πρώην Στρατόπεδο Γκόνου, ανάπλαση του παραλιακού μετώπου από το Καλοχώρι μέχρι το Αγγελοχώρι συνεχίζουν επάξια τον συνήθη χορό των καθυστερήσεων των μεγάλων έργων στη Θεσσαλονίκη ή/και των ελλιπών χρηματοδοτήσεων τους από πλευράς πολιτείας. Χαρακτηριστική είναι, εξάλλου, η πενιχρή αναλογικά συμμετοχή της Θεσσαλονίκης στις χρηματοδοτήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης, σε αντίθεση με εκείνη της Αθήνας αλλά και η πολύ μικρότερη επίσης αναλογικά κλίμακα των χρηματοδοτήσεων αυτών, όπως γράφει η εφημερίδα «Θεσσαλονίκη».
Όποιος δεν θέλει να ζυμώσει, δέκα… χρόνια κοσκινίζει
«Όποιος δεν θέλει να ζυμώσει δέκα μέρες κοσκινίζει» συνηθίζει να λέει ο θυμόσοφος ελληνικός λαός, αλλά σε ό,τι αφορά μια πλειάδα έργων της Θεσσαλονίκης οι δέκα μέρες έχουν μετατραπεί στην πράξη σε δέκα χρόνια και βάλε…
Στα τέλη Νοεμβρίου του 2024 εγκαινιάστηκε κατόπιν πολυετών καθυστερήσεων η βασική γραμμή του μετρό της Θεσσαλονίκης, με παράλληλη εξαγγελία έναρξης λειτουργίας της επέκτασης προς Καλαμαριά την ίδια ημερομηνία του 2025. Η ημερομηνία αυτή έχει ήδη αναβληθεί για τον Φεβρουάριο του 2026, εξέλιξη που μόνο ως «πταίσμα» μπορεί να χαρακτηριστεί, εάν σκεφτεί κανείς ότι για τις αυτονόητες επεκτάσεις τόσο προς τη δυτική Θεσσαλονίκη όσο και προς το αεροδρόμιο «Μακεδονία» δεν υπάρχουν ακόμη μέχρι σήμερα – καθ’ ομολογία και της ηγεσίας του υπουργείου Μεταφορών και Υποδομών – εξασφαλισμένες χρηματοδοτήσεις. Αξίζει να σημειωθεί, βέβαια, ότι τη λίστα των 30 και πλέον έργων της Θεσσαλονίκης που είχε παρουσιάσει το φθινόπωρο του 2022 ο τότε υφυπουργός Εσωτερικών (με αρμοδιότητα τα θέματα Μακεδονίας και Θράκης), Σταύρος Καλαφάτης, περιλαμβανόταν μεταξύ άλλων το «Α.2 ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης / Βασική Γραμμή – Επέκταση Καλαμαριάς – Επέκταση Δυτικής Θεσσαλονίκης – Επέκταση Αεροδρομίου» σε ορίζοντα 2030, προοπτική που σαφώς όσον αφορά τις δύο νέες επεκτάσεις είναι αμφίβολο εάν μέχρι το 2030 θα έχουν έστω ξεκινήσει και για τη δυτική Θεσσαλονίκη έχει δοθεί νέο χρονοδιάγραμμα για το 2031, που και αυτό μένει να αποδειχθεί στην πράξη εάν θα τηρηθεί…
Η ωριμότητα μελετών είναι μια αναγκαία και αυτονόητη προϋπόθεση για την αναζήτηση χρηματοδοτήσεων, είτε εθνικών, είτε ευρωπαϊκών (ΕΣΠΑ, άλλα κοινοτικά προγράμματα, Ταμείο Ανάκαμψης κ.ο.κ.).
Υπό αυτό το πρίσμα είναι απορίας άξιο, πώς το μείζον για τη Θεσσαλονίκη έργο της Ανάπλασης της ΔΕΘ στις υφιστάμενες εγκαταστάσεις στο κέντρο της πόλης, που αντλεί τις ρίζες του από το 2012-2013 δεν «μπόρεσε» να ενταχθεί στις χρηματοδοτήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης, τη στιγμή που μελετητικά ο εθνικός εκθεσιακός φορέας, δηλαδή η ΔΕΘ-Helexpo Α.Ε. ήταν έτοιμος από το Νοέμβριο του 2022 με σχετική μελέτη της Deloitte και στη συνέχεια το Υπερταμείο ανέθεσε στην ίδια εταιρεία νέα μελέτη για το σχήμα χρηματοδότησης του έργου… Και μιλάμε για ένα έργο που τουλάχιστον θεωρητικά όλες οι κυβερνήσεις από το 2012 μέχρι σήμερα υποτίθεται ότι θέλουν να υλοποιηθεί αλλά στην πράξη καμία δε θέλησε να βάλει το χέρι στην τσέπη για μια σοβαρή χρηματοδότησή του, που θα απέτρεπε τη μετατροπή του σε project real estate, όπως έχει εξελιχθεί στην πράξη σήμερα…
Παραλιακό μέτωπο σε μια δεκαετία
Η σημασία της ωρίμανσης των μελετών καταδεικνύεται περίτρανα, εξάλλου, στο επίσης μείζον έργο της ενοποίησης-ανάπλασης του παραλιακού μετώπου της Θεσσαλονίκης, για το οποίο το αναγκαίο Προεδρικό Διάταγμα αναμενόταν αρχικά από το 2022 ακόμη αλλά πλέον – στην καλύτερη περίπτωση – αναμένεται να εκδοθεί μέχρι τα τέλη του 2025. Επί του παρόντος τελεί υπό νέα δημόσια διαβούλευση που αναμένεται να ολοκληρωθεί στις αρχές Μαΐου η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, η οποία έχει τροποποιηθεί σε τρία σημεία. Τα δυο εξ αυτών αφορούν εκτάσεις που ανήκουν στην ΕΤΑΔ και τη ΓΑΙΑΟΣΕ, που αμφότερες ήταν αντίθετες στη συμπερίληψή τους και έτσι διαδραμάτισαν αντικειμενικά σημαντικό ρόλο στις καθυστερήσεις του εν λόγω project. Η έκδοση του ΠΔ αποτελεί εξάλλου, όπως πάντοτε, την αναγκαία προϋπόθεση για την εκπόνηση συγκεκριμένων και εξειδικευμένων ανά περιοχή μελετών ανάπλασης, περιβαλλοντικών και πολεοδομικών με κάποιες περιοχές να θεωρούνται πιο ώριμες μελετητικά όπως το Καλοχώρι και τμήματα του παραλιακού μετώπου του δήμου Θεσσαλονίκης. Από πλευράς της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, η οποία έχει ανακοινώσει την πρόθεσή της να το χρηματοδοτήσει γενναία από τα κονδύλια του ΕΣΠΑ, εκτιμάται ότι το εν λόγω project μπορεί να έχει υλοποιηθεί σε μια δεκαετία. Εάν δεν γίνουν και δεν ωριμάσουν πάντως οι αναγκαίες μελέτες, εύλογα δεν μπορεί να εξασφαλιστεί χρηματοδότηση από άλλους ευρωπαϊκούς πόρους. Υπενθυμίζεται ότι μιλάμε για ένα project της τάξης των 500 εκατ. ευρώ.
ΟΛΘ
Παροιμιώδης ήταν εξάλλου η καθυστέρηση από πλευράς του Υπερταμείου στην έκδοση του αναγκαίου ΠΔ για τον ΟΛΘ, ώστε να μπορέσει να ξεκινήσει η μεγάλη επένδυση της επέκτασης και εμβάθυνσης του 6ου προβλήτα, ενώ ακόμη πιο σοκαριστικές είναι οι καθυστερήσεις από πλευράς πολιτείας όσον αφορά τη σιδηροδρομική και την οδική σύνδεση του 6ου προβλήτα-ΟΛΘ, που αποτελούν μέρος των υποχρεώσεων της πολιτείας σύμφωνα με τη σύμβαση παραχώρησης: Η μεν σιδηροδρομική σύνδεση εκτιμάται ότι θα συμβασιοποιηθεί εντός του 2025, ενώ η αντίστοιχη οδική σύνδεση έχει «κολλήσει» σε απαλλοτριώσεις. Και αυτές ακριβώς οι παλινωδίες είναι που οδήγησαν την ελληνική κυβέρνηση στην πενταετή παράταση από το 2026 στο 2031(!), του χρόνου υλοποίησης των υποχρεωτικών επενδύσεων στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης από την ιδιοκτήτρια εταιρεία (κοινοπραξία επενδυτών με μεγαλομέτοχο τον Ιβάν Σαββίδη).
Όσον αφορά, εν κατακλείδι, αναπτυξιακά-επιχειρηματικά έργα στη Θεσσαλονίκη που θα τονώσουν την τοπική αλλά και την εθνική οικονομία, η συμμετοχή του Ταμείου Ανάκαμψης περιορίζεται επί της ουσίας στο project του Τεχνολογικού Πάρκου 4ης γενιάς ThessINTEC με 35 εκατ. ευρώ και στη χρηματοδότηση του ΕΚΕΤΑ που μεταξύ άλλων σκοπεύει να αναπτύξει νέες εγκαταστάσεις εντός του ThessINTEC.
Τέσσερις «μνηστήρες» στην αναμονή για το Στρατόπεδο Γκόνου
Όσον αφορά το πρώην Στρατόπεδο Γκόνου και τη μετατροπή του σε Επιχειρηματικό Πάρκο-Εμπορευματικό Κέντρο Logistics, από τα τέλη Δεκεμβρίου του 2024 έχει γίνει γνωστό ότι υπάρχουν τέσσερις ενδιαφερόμενοι «μνηστήρες». Μέχρι σήμερα δεν έχει αρχίσει ακόμη η φάση του ανταγωνιστικού διαλόγου, η οποία σύμφωνα τουλάχιστον με πρόσφατη δήλωση του προέδρου του Εθνικού Συμβουλίου Εφοδιαστικής Αλυσίδας και προέδρου της Hellenic Train Αθανάσιου Ζηλιασκόπουλου, αναμένεται να αρχίσει «σύντομα».
Έργα στην Αθήνα: Όποιος θέλει, μπορεί…
Στον αντίποδα, όσον αφορά μια σειρά μεγάλων έργων στην Αθήνα στην πράξη φαίνεται ότι συνεχίζει να ισχύει το ρητό «Όποιος θέλει, μπορεί».
Ενδεικτικό παράδειγμα η ανάπλαση του Βοτανικού στην οποία ως γνωστόν συμμετέχει χρηματοδοτικά το Ταμείο Ανάκαμψης, ενώ η κατασκευή του νέου γηπέδου ποδοσφαίρου του Παναθηναϊκού στον Βοτανικό, προϋπολογισμού 96,7 εκατ. ευρώ, έχει χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Εύλογα δημιουργούνται απορίες εάν θα υπάρξει αντίστοιχη θέληση για στήριξη για παράδειγμα για το γήπεδο του ΠΑΟΚ – και όχι μόνο – στη Θεσσαλονίκη.
Όσον αφορά, δε, την ανάπλαση του παραλιακού μετώπου του Φαλήρου στην Αττική, το Στρατηγικό Σχέδιο αναγέννησης του Φαληρικού Όρμου και η δημιουργία του νέου Μητροπολιτικού Πάρκου «Αέναον» έχει λάβει μνημειώδη χρηματοδότηση 370 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Συνοχής (σ.σ. η μεγαλύτερη χρηματοδότηση που έχει λάβει η Περιφέρεια Αττικής από ευρωπαϊκούς πόρους για έργο) καθώς η εν λόγω ανάπλαση υιοθετεί τις αρχές της πρωτοβουλίας Νέο Ευρωπαϊκό Bauhaus: βιωσιμότητα, υψηλή αισθητική και συμπερίληψη.
Αναφορικά, δε, με τα έργα στο πρώην Βασιλικό Κτήμα στο Τατόι, στους πρόποδες της Πάρνηθας, που αναμένεται να ολοκληρωθούν ως προς τις βασικές μουσειακές υποδομές και να αποδοθούν προς χρήση στο τέλος της φετινής χρονιάς ενώ προχωρά η αποκατάσταση και άλλων κτηρίων, περίπου 50 εκατ. ευρώ από τα συνολικά περίπου 60 εκατ. ευρώ του προϋπολογισμού προήλθαν από το Ταμείο Ανάκαμψης και άλλα 9,2 εκατ. από κοινοτικά κονδύλια.
