- Συνέντευξη στη Δήμητρα Μακρή
Η συζήτηση με τον Μαργαρίτη Σχοινά άρχισε με τον πάπα Φραγκίσκο που κηδεύεται σήμερα. Ο πρώην αντιπρόεδρος της Κομισιόν τον συνάντησε τρεις φορές, με την τελευταία να πραγματοποιείται με πρωτοβουλία του ποντίφικα στις Βρυξέλλες τον Σεπτέμβριο του 2024, όπως ανέφερε στη συνέντευξή του στην εφημερίδα «Θεσσαλονίκη».
Το μεταναστευτικό βρισκόταν πάντα στο επίκεντρο των συναντήσεών τους, ειδικά από τη στιγμή που ο πάπας ως ο πρώτος έπειτα από δέκα αιώνες μη ευρωπαίος ηγέτης της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας έβλεπε διαφορετικά τις ευρωπαϊκές πολιτικές. Μιλούσαν στα ισπανικά κάτι «που τον απελευθέρωνε και εκφραζόταν πιο τσεκουράτα», όπως χαρακτηριστικά είπε ο κ. Σχοινάς. Ο ποντίφικας ζητούσε διαρκώς ενημέρωση και πάντα έλεγε: «Μην ξεχνάς ότι η πολιτική της ΕΕ για το μεταναστευτικό πρέπει να έχει αξιακό περιεχόμενο». «Παραβίαζε ανοιχτές πόρτες» τονίζει ο πρώην αντιπρόεδρος «γιατί η μεταναστευτική πολιτική της ΕΕ ή θα είναι αξιακή ή δεν θα υπάρχει. Ας τον αναπαύσει ο Θεός, ήταν μια μεγάλη προσωπικότητα. Σίγουρα σφράγισε την εποχή του». Στην ερώτηση αν ο ίδιος ακολουθούσε τις προτροπές του ποντίφικα απάντησε πως : «Όταν έχει την ευθύνη κάποιος για το μεταναστευτικό δεν πρέπει μόνο να το βλέπει από την πλευρά της Εκκλησίας αλλά και από εκείνη της προστασίας των συνόρων, της οργάνωσης ενός συστήματος ελέγχου ανύπαρκτου στην ΕΕ για χρόνια. Η δική μου προσπάθεια μέσω του νέου συμφώνου Μετανάστευσης και Ασύλου που συμφωνήσαμε, έπειτα από δεκαετίες αποτυχημένων προσπάθειών, ήταν να συγκεράσουμε δυο στοιχεία: της αλληλεγγύης που ζητούσε ο Φραγκίσκος αλλά και της υπευθυνότητας και του ελέγχου που ζητούσε η κοινωνία. Αυτή ήταν η προτεραιότητά μας και πιστεύω ότι τα καταφέραμε. Δεν ξέρω τι επιφυλάσσει το μέλλον, αλλά δεν θα πάρει από μέσα μου αυτή την περηφάνεια: Συνέδεσα τη θητεία μου με μια μεγάλη ευρωπαϊκή συμφωνία που για πρώτη φορά έδωσε στην ΕΕ πλαίσιο για ευρωπαϊκή πολιτική μετανάστευσης και ασύλου».
Η διαπραγμάτευση για τους δασμούς με τις ΗΠΑ και στο βάθος η Κίνα
Σε ό,τι αφορά τις 90 μέρες διαπραγμάτευσης με τις ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ για τους δασμούς ο κ. Σχοινάς εκτίμησε ότι «είναι τρεις μήνες που θα κρίνουν το μέλλον της παγκόσμιας διακυβέρνησης, το οποίο μέχρι τώρα η ΕΕ το υποστήριζε καθώς βασιζόταν σε κανόνες, εντιμότητα, πολυμέρεια, συμμαχίες. Αυτό όλο δοκιμάζεται και τώρα θα δούμε αν μπορεί να επιβιώσει ή όχι. Είμαστε στη μέση της διαδικασίας, έγιναν οι πρώτες επαφές χωρίς αποτελέσματα ακόμη. Ευελπιστώ ότι στο τέλος της περιόδου τουλάχιστον με την ΕΕ οι ΗΠΑ θα καταλήξουν σε μια έντιμη συμφωνία».
Κι αν η προσπάθεια δεν τελεσφορήσει;
Όσα συμβαίνουν από τον Νοέμβριο και μετά όχι απλώς ξύπνησαν την ΕΕ αλλά την ενηλικίωσαν γεωπολιτικά. Σκέφτεται πιο υπεύθυνα ως ενήλικας ανατρέποντας πολλές από τις βεβαιότητες ότι οι φίλοι, οι σύμμαχοι θα είναι πάντα φίλοι ή σύμμαχοι, οι εχθροί πάντα εχθροί. Ζούμε σε μια εποχή σε έναν κόσμο που αυτές οι βεβαιότητες δεν υπάρχουν πια. Πρέπει στο πλαίσιο αυτής της γεωπολιτικής ενηλικίωσης η ΕΕ να πονηρευτεί. Να δράσει πιο σύνθετα. Να εξαντλήσει κάθε περιθώριο συμφωνίας με τις ΗΠΑ. Αλλά αν αυτό δεν καταστεί εφικτό θα πρέπει γρήγορα η ΕΕ να αποκαταστήσει τις σχέσεις με δυνάμεις που μέχρι τώρα δεν ήταν δεδομένες, όπως είναι η Κίνα. Η ΕΕ πρέπει να τα ξαναδεί όλα από την αρχή. Και η δασμολογική συμφωνία είναι ο κρίσιμος παράγοντας που θα το καθορίσει αυτό.
Υπάρχουν οι Ευρωπαίοι πολιτικοί που θα αναλάβουν την ηγεσία αυτή;
Η ευρωπαϊκή ηγεσία δεν είναι μονοσήμαντη. Δεν είναι η πρόεδρος της Κομισιόν ή ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Είναι οι 27 ηγέτες μαζί και αυτοί θέλουν να διασώσουν τη διατλαντική σχέση. Στο πλαίσιο της γεωπολιτικής ενηλικίωσης η ΕΕ πρέπει να σηκώσει το βλέμμα της και να δει τον κόσμο διαφορετικά. Νομίζω ότι ωριμάζει μια τέτοια σκέψη για επαναπροσανατολισμό, ο οποίος, θέλω να πιστεύω, ότι δεν θα ανατρέψει τις αξίες στις οποίες βασίζεται η ΕΕ. Δεν μπορούμε να δεχόμαστε τιμωρίες δασμούς, κυρώσεις, ομιλίες σαν αυτή του Αμερικανού αντιπρόεδρου στο Μόναχο και να υποκρινόμαστε ότι δεν συμβαίνει τίποτα. Συμβαίνει. Όλα αυτά μας αφορούν και πρέπει να δείξουμε ότι αντιδρούμε.
Η αμυντική πολιτική δεν πάει κόντρα στην ΕΕ που ξέρουμε ή υπαγορεύεται από τις γεωπολιτικές συνθήκες;
Πάει κόντρα στην ΕΕ που ξέρουμε, αλλά η ΕΕ δεν είναι πια η ίδια. Χρειαζόμαστε να δούμε μια ΕΕ που θα κρατήσει μόνη της ασπίδα προστασίας. Φαίνεται ότι δεν θα υπάρχουν άλλοι που θα την κρατούν για εμάς σε ώρα ανάγκης. Πρέπει η ευρωπαϊκή αμυντική ταυτότητα να προκύψει με όρους ρεαλιστικούς, όχι με προσδοκίες που δεν θα μπορέσουμε να τηρήσουμε. Να μην ξεκινήσουμε με μεγάλες ιδέες, σχήματα για στρατούς, ευρωπαϊκές εκστρατείες, αλλά με ένα ισχυρό εργαλείο που θα χρηματοδοτεί ευρωπαϊκούς εξοπλισμούς, είναι ήδη δρομολογημένο, να εξαιρέσουμε τις αμυντικές δαπάνες από το έλλειμμα δημιουργώντας μεγάλο δημοσιονομικό απόθεμα. Και πρέπει να παράγουμε ευρωπαϊκά αμυντικά προϊόντα ώστε η ΕΕ να γίνει και Ευρώπη της άμυνας. Αυτό μπορεί να είναι ο θόλος της αεράμυνας, ένα ευρωντρόουν, μια ευρωκορβέτα. Χρειάζεται να παράξουμε αμυντικά προϊόντα μέσω ευρωπαϊκής χρηματοδότησης. Έτσι βλέπω την Ευρώπη της άμυνας και είναι μια ανάσα για χώρες όπως η Ελλάδα που ξοδεύει πολλά παραπάνω από το απαιτούμενο 2%.
Και το κιτ της επιβίωσης… ;
Νομίζω πως το κιτ δραματοποίησε αχρείαστα τη συζήτηση. Ήταν μια ιδέα που προέκυψε στο πλαίσιο μιας ανάλυσης όχι δράσης, βρήκε χώρο στα ΜΜΕ, δεν εκπλήσσομαι για αυτό, αλλά πιστεύω πως για να προκύψει μια ΕΕ της άμυνας δεν σημαίνει πως θα γίνουμε άλλοι. Θα παραμείνουμε αυτοί που είμαστε γνωρίζοντας ότι γύρω μας υπάρχουν πολλοί που βλέπουν την επιτυχία μας ως απειλή και θέλουν να μας κάνουν κακό. Οι «κακοί» διαφέρουν: Είναι άλλοι για τις Βαλτικές χώρες, άλλοι για εμάς. Θεωρώ πως μετά τη Σαλαμίνα έχουμε απέναντί μας τον ίδιο εχθρό: Ανελεύθερα δεσποτικά καθεστώτα που επιτίθενται στον τρόπο ζωής μας, το μοντέλο της κοινωνίας που μας χαρακτηρίζει κι απέναντι σε αυτούς πρέπει να οργανωθούμε.
Ο κ. Σχοινάς χαρακτήρισε νομοτελειακή τη διεύρυνση καθώς διαφορετικά θα προκύψουν περισσότερα προβλήματα. Εκτίμησε πως «το 2028 θα είμαστε 28, με κάποια βαλκανική χώρα. Κατόπιν γύρω στο 2030 η ΕΕ θα αποκτήσει ένα μέλος από την πρώτη γραμμή της γεωπολιτικής αντιπαράθεσης, είτε την Ουκρανία- η πιο ισχυρή- είτε τη Μολδαβία ή τη Γεωργία».
Η Τουρκία μια «αυτοκρατορία»
Για την Τουρκία ο πρώην αντιπρόεδρος της ΕΕ υποστήριξε πως «δεν υπάρχει ούτε ο πιο ρομαντικός ευρωπαϊστής Τούρκος που να πιστεύει ότι ο στόχος της ένταξης στη ΕΕ είναι ρεαλιστικός. Το πρόβλημα είναι πως η Τουρκία βλέπει την ΕΕ ως μια αυτοκρατορία και θεωρεί ότι και η ίδια είναι μια αυτοκρατορία. Στο μυαλό των ιθυνόντων στην Άγκυρα είναι πως ‘είμαι μια αυτοκρατορία που συμβάλλομαι με μια άλλη αυτοκρατορία, άρα δεν μπορεί να μου ζητήσει προενταξιακές διαπραγματεύσεις ή συμμόρφωση. Είμαι τόσο σημαντική που πρέπει να με πάρετε όπως είμαι’. Αυτό δεν θα συμβεί. Δεν συνέβη με καμία διεύρυνση δεν θα συμβεί ποτέ με την Τουρκία. Αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι ως άμεσος γείτονας της ΕΕ δεν μπορεί να έχει σχέσεις. Ήδη έχουμε μια τελωνειακή ένωση η οποία έχει καταργήσει τους δασμούς εδώ και πολλά χρόνια έχουμε ανταλλαγές, εμπόριο κάποιου είδους συνεργασία σε θέματα μετανάστευσης αλλά μέχρι εκεί».
Στα ευρωπαϊκά πρότυπα η ανάπλαση της ΔΕΘ
Αναφορικά με τη συζήτηση για τον χώρο της ΔΕΘ ανέφερε πως υπάρχουν πετυχημένα πρότζεκτ αστικής ανάπλασης στην ΕΕ. Τόνισε πως «μια τέτοια ιδέα δεν πρόκειται να ευοδωθεί, αν δεν υπάρξει ενδιαφέρον εκτός του κράτους και των εμπλεκόμενων θεσμικών φορέων αλλά και της αγοράς και του ιδιωτικού τομέα. Το Μπιλμπάο είναι ένα παράδειγμα συνολικής αστικής ανάπλασης γύρω από το Μουσείο Γκούγκενχαϊμ, που πραγματοποιήθηκε διότι υπήρξε ιδιωτικό επενδυτικό ενδιαφέρον και κεφάλαια. Το ίδιο πρέπει να συμβεί και εδώ. Όχι μόνο μια νέα έκθεση αλλά ένα ευρύτερο σχέδιο, ξενοδοχειακές μονάδες, συνεδριακά κέντρα, ιδιωτικές επενδύσεις. Είναι ο μόνος τρόπος να πραγματοποιηθεί το πρότζεκτ όπως το θέλουν οι Θεσσαλονικείς».
Και μιλώντας για την ανάγκη περισσότερου πρασίνου ανέφερε τον χώρο γύρω από την Έκθεση, στο Γ’ Σώμα Στρατού, που οι περισσότεροι κάτοικοι δεν τον έχουν επισκεφθεί ποτέ. «Υπάρχει ένα δυνητικό πράσινο απόθεμα το οποίο δεν είναι αντιθετικό με όσα θέλουμε να κάνουμε στην έκθεση. Μου άρεσε το πρωτοσέλιδο σας, «ΔΕΘέλουμε άλλο τσιμέντο». Αλλά δεν σημαίνει ότι όλες οι αναπλάσεις γίνονται με περισσότερο τσιμέντο. Ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να έχει εμπλοκή σε πολλές πράσινου είδους επενδύσεις».
Καταλήγοντας, ο πρώην αντιπρόεδρος της Κομισιόν δήλωσε αισιόδοξος για τη Θεσσαλονίκη την οποία πάντα -εδώ και 35 χρόνια- παρακολουθούσε πάντα στενά. Πλέον τη ζει ως μόνιμος κάτοικος και νοιώθει ότι «το νερό βράζει. Κι αυτό δεν προκύπτει μόνο από τις υποδομές, το χρόνιο αίτημά μας, τις επενδύσεις αλλά και από το γεγονός ότι ανακτά τον κοσμοπολιτισμό. Στο κέντρο της Θεσσαλονίκης μ’ αρέσει να ακούω τόσες φωνές, γλώσσες, νέους ανθρώπους από τα Βαλκάνια, τουρίστες από τη δυτική Ευρώπη. Πιστεύω πως αυτό είναι το μέλλον: Να ξαναβρεί η Θεσσαλονίκη τον χαρακτήρα που πάντα είχε στα βάθη των αιώνων ως Urbis, δεν υπάρχουν πολλές στην περιοχή με αυτά τα χαρακτηριστικά».
Σε ό,τι αφορά τα προσωπικά του σχέδια θεωρεί πως έκλεισε ένα μεγάλο κεφαλαίο παρουσίας 35 ετών στην ευρωπαϊκή και την εθνική πολιτική, ενώ όταν το όνομά του ακούγεται για κυβέρνηση ή δημαρχία αναφέρει χαρακτηριστικά: «Ναι, αλλά όσοι μιλούν για εμένα δεν έχουν μιλήσει με εμένα…» Τέλος, σε ό,τι αφορά την κυβέρνηση της αναγνώρισε μια από τις θεαματικότερες εξελίξεις στην ΕΕ: «Από τον Ιούνιο του 2019 η χώρα μετακινήθηκε από την τελευταία σειρά δίπλα στο καλοριφέρ της τάξης στην πρώτη. Η επιτυχία της Ελλάδας στα μάτια των Ευρωπαίων δικαιώνει και την ίδια την ΕΕ. Και μάλιστα αυτές τις μέρες που συμπληρώνονται 15 χρόνια από το Καστελόριζο αυτό είναι κάτι που πρέπει να το έχουμε στο μυαλό μας».
Κλειστές οι ηγετικές θέσεις της ΕΕ μέχρι το 2029
Αναφορικά με τα δημοσιεύματα που φέρουν τον Κυριάκο Μητσοτάκη στις Βρυξέλλες τόνισε πως οι θέσεις για τη ευρωπαϊκή ηγεσία έχουν οριστικοποιηθεί μέχρι το 2029 και «δεν νομίζω πως υπάρχει ενδιαφέρον από κάποιον να ανοίξει όλη η συζήτηση για αυτές τις θέσεις η οποία μόλις έκλεισε».
Καλώς μας ήρθε η «Θεσσαλονίκη»
Στη διάρκεια της συνέντευξης που παραχώρησε ο Μ. Σχοινάς στα γραφεία της «Θ», χαιρέτισε το ξεκίνημα της νέας εφημερίδας και ευχήθηκε κάθε καλό. «Η εφημερίδα ‘Θεσσαλονίκη’ ήταν κομμάτι των παιδικών, των εφηβικών, των φοιτητικών μου χρόνων. Έμπαινε στο σπίτι κάθε μέρα ήταν η πολιτική, τα αθλητικά. Την έβλεπες παντού, τη διάβαζε όλος ο κόσμος. Πιστεύω πως αυτό το ξεκίνημα θα φέρει κάτι από αυτήν την εποχή. Θεωρώ αδιανόητο πως μια πόλη του μεγέθους της Θεσσαλονίκης δεν διαθέτει ισχυρό περιφερειακό Τύπο, όπως συμβαίνει σε αντίστοιχες πόλεις στην ΕΕ που έχουν 2 ή 3 περιφερειακές εφημερίδες. Αυτό πρέπει να συμβεί κι εδώ».
